Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
Организм реактивтілігінің дерттанудағы
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
| Организм реактивтілігінің дерттанудағы
маңызы Реактивтілік латынша rе-қарсы, aсtіо-әсер деген сӛздерінеи қҧралған. Қазіргі кҥні бҧл тҥсініктен кең мағынада қолданылады. Реактивтілікке кӛптеген анықтамалар берілген. Н. Н. Сиротонин: «Реактивтілік - сыртқы ортаның әсерлеріне организмнің белгілі жолмен жауап қайтару қасиеті» - деп анықтаған. Ал, А. Д. Адо: «Реактивтілік - сыртқы орта ықпалдарының әсерлеріне тҧтас организмнің тіршілігін ӛзгертуімен жауап қайтару қасиеті»-дейді. Шын мәнінде ол: сыртқы орта ықпалдарының әсерлеріне тҧтас организмнің, оның жекелеген ағзалары мен жҥйелерінің тіршілігін ӛзгертіп жауап қайтару қасиеті немесе қабілеті . Ол барлық тірі жан-жануарларға тән қасиет. Қарапайым жануарлар сыртқы ортаның әсерлеріне зат алмасу ҥрдістерін ӛзгерту арқылы, кеуіп қалудан сақтанады, сыртқы ортадағы оттегі мен температураның ӛзгерістеріне тӛзімді болады. Суық қанды жануарларда қабыну ҥрдісі қалыптасып, қабыну кезінде қан-тамырларының ӛзгерістері және фагоцитоз пайда болады. Жылы қанды жануарларда иммунитет басталып, сҥтпен қоректенетін жануарларда аллергиялық серпілістер қосылады. Сонымен жануарлардың 91 организмдері кҥрделілене тҥскен сайын, олардың реактивтілігі де кҥрделіленеді. Бҧл организмдегі зат алмасу ҥрдістерінің кҥрделіленуімен және реттеуші жҥйкелік-эндокриндік, иммундық жҥйелердің жақсы дамуымен байланысты. Жоғары дамыған жануарларда қоршаған орта ықпалдарына (гипоксияға, микробтарға, улы заттарга т. с. с.) сезімталдық жоғары болады. Сонымен бірге оларда әртҥрлі бҥліндіргіш әсерлерге қарсы қорғану-икемделу мҥмкіншіліктері де артады. Тҧтас организмнің реактивтілігі жан-жақты кӛптеген қҧбылыстардың (қабыну, фагоцитоз, антиденелер мен сезімталдығы кӛтерілген лимфоциттердің ӛндірілуі, иммунитет, аллергия, анафилаксия, регенерация, зат алмасуларының ӛзгерістері, қызба т.с.с..) жиынтығымен кӛрінеді. Реактивтілік организмнің әртҥрлі деңгейлерінде байқалады. Мәселен, молекулалық деңгейде реактивтіліктің мысалы ретінде орақ тәріздес жасушалық анемия кезіндегі S-гемоглобин (НвS) молекуласының оттегінің аздығына гемолиз дамуымен жауап қайтаруын атауға болады. Жасуша деңгейінде реактивтіліктің тҥріне лейкоциттердің фагоцитоз кезіндегі жағдайын келтіруте болады. Ағза деңгейінде организмнен аластанған ағзалардың әртҥрлі қоздырғыштарға жауап ретінде тіршілігін ӛзгерту қасиетін кӛрсеткен жӛн. Мәселен, жасанды жағдайда қызмет атқаратын жҥрек гипоксияға, адреналинге, пилокарпинге т. б. қоздырғыштарға ӛзінің қызметін және зат алмасуын ӛзгерту арқылы жауап қайтарады. Бірақ тҧтас организмде бҧлардың барлығы біріккен, белгілі тәртіппен реттелінген тҥрде болады. Реактивтіліктің жағдайы жалпылама қаралмай бір немесе бірнеше ҧқсас қоздырғыштарға жекеленіп қаралуы керек. Ӛйткені кейбір қоздырғыштарға организмнің реактивтілігі жоғарыласа, басқаларына тӛмендеуі мҥмкін. Мәселен, қояншық ауруының ҧстамасы кезінде жануарлардың терісіне люизит тамызғанда терінің бҥлінуі, сау жануарларға қарағанда, әлсіздеу болады. Реактивтілік кӛріну тҥрлеріне қарай екі топқа бӛлінеді: ● жүктеу/скачать 6,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|