Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
Майдың тасымалдануы мен қаннан тінге ауысуының
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
| Майдың тасымалдануы мен қаннан тінге ауысуының
бҧзылыстары. Айналымдағы қанға май ішектерден хиломикрондар тҥрінде, ӛкпеден және сҥйек кемігінен бос май қышқылдары, ал бауырдан нәруызбен байланысқан майлар — липопротеидтер тҥрлерінде тҥседі. Хиломикрондар ҥшглицеридтерден, холестериннің әтірлерінен (эфирлерінен), фосфолипидтерден тҧрады. Олар 98% майлардан және 2% нәруыздан тҧрады. Бауырдан қанға ҥш турлі липопротеидтер тҥседі. Оларды тығыздығы бойынша: цребета-липопротеидтер немесе ӛте тӛмен тығыздықты липопротеидтер (ӚТТЛП), бета- липопротеидтер немесе тӛмен тығыздықты липопротеидтер (ТТЛП) және альфа-липопротеидтер немесе жоғары тығыздықты липопротеидтер (ЖТЛП) деп ажыратады. Ӛте тӛмен тығыздықты липопротеидтер негізінен ҥшглицеридтерден, тӛмен тығыздықты липопротеидтер- холестериннен тҧрады. Бҧлар қан тамырларының атеросклерозын туындататын болғандықтан атерогендік липопротеидтер деп аталады. Альфа-липопротеидтердің қҧрамы негізінен нәруыз бен фосфолипидтерден тҧрады және олар қан тамырларының қабырғаларынан артық холестеринді бауырға тасымалдайды. Сондықтан бҧл липопротеидтер қан тамырларында атеросклероз дамуына қарсы әсер етеді. Қалыпты жағдайда қанда майдың деңгейі литріне 4-8 гр/л.(400-800 мг %), май қышқылдары - 0,3 - 0,8 ммоль (8 -23 мг%), холестерин – 4-10 (150-250 мг %), ммоль, ӚТТЛП - 1,5-2 грамм (150—200 мг%), ТТЛП – 3-6 грамм, мг %), ЖТЛП - 2,2-3,2 грамм (220-320 мг %), хиломикрондар - 0— 0,5 грамм (50 мг %)-ке дейін болады. Қанға тҥскен хиломикрондар ӛкпеде ҧсталынады. Ӛкпе олардың артериялық қанға ӛтуін қадағалайтын липопектикалық қызмет атқарады. Ӛкпенің тыныстық қызметі тӛмендегенде (пневмоторакс, эмфизема) онда май ҧсталып қалады. Керісінше, ӛкпенің тыныстық қызметі кӛтеріліп, ӛкпеде қан айналымы жоғарылағанда, хиломикрондар артериалық қаңға кӛп тҥсіп, май тініне жиналуы артады. Қанда хиломикрондардың бӛлшегі липопро-протеидлипаза ферментімен (жарықтану факторы) ыдыратылады. Бҧл фермент адипоциттерде, миокардиоциттерде, бҧлшықет жасушаларында 158 сҥт безі жасушаларында ӛндіріледі. Ол қан қылтамырларының эндотелий жасушаларының сыртқы мембранасына жабысып, хиломикрондар мен ӚТТЛП-ден ҥшглицеридтерді ажыратады да, оларды бос май қышқылдарына және глицеролға дейін ыдыратады Май қышқылдары әлбумин мен β-липопротеидтердің сыртына сіңіп, ағзалар мен тіндерге тасымалданады. Бауырда бос май қышқылдарының бір бӛлшегінен ҥшглицеглицеридтер, екінші жартысынан энергия тҥзіледі. Майлардың тасымалдануы бҧзылыстарының бір кӛрсеткіші болып гиперлипемия есептеледі. Бҧл кезде қанда майдың мӛлшері литріне 2 ммольден асады. Гиперлипемия ауқаттық (қоректік), тасымалдық (май қорларынан оның бауырға тасымалдануы кҥшейгенде және ретенциондық (грек. retentio - бӛгелу, кідірту) немесе бӛгелулік (майдың қаннан тінге шығарылуы кідіруінен) болып кӛрінеді. жүктеу/скачать 6,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|