Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету

88
Аурудың патогенезін қарағанда жергілікті (бҥлінген 
ағзаның, тіннің) ӛзгерістері мен жалпы организмнің 
ӛзгерістерінің арақатынасын қарастыру қажет. Ауру әрқашан 
жергілікті және жалпы ӛзгерістермен сипатталады. Олар 
ӛзара бірлікте болады. Кезкелген жергілікті дерттік 
ҥрдістер 
жалпы 
организмнің 
ӛзгерістеріне 
әкеледі. 
Мәселен, қабыну кезінде қанда лейкоциттердің кӛбеюі, дене 
қызымының кӛтерілуі, иммундық жҥйенің әсерленуі т.б. 
қҧбылыстар байқалады. 
Жалпы организмнің және оның жҥйкелік-эндокриндік 
жҥйелерінің жағдайлары жергілікті дерттік ҥрдістердің 
барысына елеулі әсер етеді. Мәселен, орталық жҥйке жҥйесі 
тежелу жағдайында болғанда (табиғи ҥйқы немесе наркоз 
кезінде) 
жергілікті 
қабынудың 
ӛтуі 
баяулайды. 
Тиреотоксикоз кезінде қабыну ӛте қарқынды, гипотиреоз 
кезінде, керісінше, сылбыр ӛтеді. 
Ауру кездерінде жергілікті ӛзгерістер мен жалпы 
организмнін ӛзгерістерінің басталуы ҥш тҥрде болуы 
мҥмкін: 
● жергілікті ӛзгерістер бірінші пайда болып, артынан 
жалпы ӛзгерістерге әкеледі. Мәселен, жарақаттану, кҥю т. 
б. Бҧл кездерде жалпы ӛзгерістердің дамуы жҥйкелік және 
гуморалдық жолдармен артынан дамиды. 
● ауру туындатқан ықпалдар бірден организмнің жалпы 
ӛзгерістерімен бірге жекелеген ағзалар мен тіндердің 
жергілікті ӛзгерістерін туындатады. Мәселен, химиялық 
заттармен уланғанда, иондағыш сәулелер әсер еткенде 
т.с.с. жергілікті ағзалар мен тіндердің бҥліністері тҧтас 
организмнің бҥліністерімен бір мезгілде пайда болады. 
● ағзалар мен тіндердегі дерттік ӛзгерістер аурудың 
жалпы кӛріністерінен кейін пайда болады. 
Мәселен, 
жағымсыз кӛңіл-кҥйлерінің әсерлерінен ми қыртысының 
сыртқы орта жағдайларына бейімделу қабілетінің тӛмендеуі 
жергілікті ӛзгерістерден ерте байқалады. Бҧл кезде 
«реттелу аурулары» дамиды. Жҥйке жҥйесі ішкі ағзалар мен 
тіндерге ҥш тҥрлі жолмен реттеуші әсер етеді: 
♣ 
олардың 
атқаратын 
(қимылдық, 
сӛлденістік) 
қызметтеріне арнайы әсер ету; 
♣ 
қан 
тамырларының 
межеқуатына 
ықпал 
етіп, 
қанайналымына әсер ету;
♣ олардың нәрленісін (трофикасын) қамтамасыз ету.
Сондықтан жҥйкелік реттелулер бҧзылғанда кӛрсетілген 
ҥрдістердің бәрінде де ӛзгерістер байқалады. Сол себептен 
ағзалар мен тіндердің жҥйкелік реттелулерінің бҧзылыстары 
аурудың даму жолдарында біршама ӛзгерістерге әкелуі 

89
мҥмкін. Адамның ішкі жан-дҥниесінің ӛзгерістері денеде 
әртҥрлі дерттердің дамуына ықпал ететіні кӛптен белгілі. 
Осыдан медицинада психосоматикалық бағыт қалыптасқан. 
Қорыта 
келгенде, 
кез-келген 
аурудың 
кӛріністері 
жергілікті 
және 
жалпы 
организмнің 
ӛзгерістерімен 
сипатталады. Олар ӛзара бірімен-бірі тығыз байланысты. 
Сол себептен жергілікті ауру немесе жалпы организмнің 
ауруы деп ажырату қате болады. Дегенмен, олардың 
арақатынасын, басым жағын ажырату қажет. Кейде ушықпаған 
аурудың жергілікті бҥліністерін аластау арқылы науқасты 
емдеуге болады. Мәселен, ӛспені дер кезінде сылып тастау 
науқастың сауығуына әкеледі. Ал, бҥлінген ағзаның әсері 
жалпы денеге кӛп тараған болса, онда жалпы организмдегі 
ӛзгерістер емдеуді қажет етеді. Фурункулез кезінде 
сыздауықты 
емдеумен 
бірге 
жалпы 
организмдегі 
зат 
алмасудың, иммундық жҥйенің т. б. бҧзылыстарын емдеу 
қажет. 
Ал, жалпы организмнің жан-дҥниесі ӛзгерістерінен 
пайда болған ағзалар мен тіндердегі ӛзгерістерді емдеу 
міндетті тҥрде алғашқыларды емдеумен қабаттасуы керек. 
Осы тҧрғыдан психотерапияның маңызы ӛте зор. 

жүктеу/скачать 6,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: