Педагогика-адам тәрбиесі туралы ғылым. Педагогика өз атауын гректің «пайдос» бала, «аго» жетелеуші деген сөздерінен алады. «Пайдагогос»
Педагогикалық жүйе ретіндегі отбасы және отбасылықтәрбие ерекшеліктері
жүктеу/скачать 136,66 Kb.
|
Педагогика 1-70 толық (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Мектеп пен отбасы ынтымақтастығы
- Қазіргі замандағы отбасы сипаттамасы
| 61. Педагогикалық жүйе ретіндегі отбасы және отбасылықтәрбие ерекшеліктері
Отбасы әлеуметтік тәрбиеші ұжым болып табылады. Әлеуметтік- экономикалық салаларда болып жатканөзгерістердің барлығы да отбасына әсер етеді. Біракотбасын тікелей түбірімен қайта құру мүмкін емес. Отбасындағы моральдык, психологиялық жаңару ұзакжүретін үдеріс. Себебі оның түрленуіне биологиялық, психологиялык,демографиялык факторлар әсер етеді. Отбасыөміріәлеуметтік-биологиялық, шаруашылық-экономикалык, кұкыктык, психологиялык сиякты көпжақтықатынастармен сипат- талады. Отбасы дамуындағы әрбірөзгеріс кейбір функциялардың жойылып, кейбірінің пайдаболып, оның мүшелерінің әлеуметтік іс- әрекеті сипаты мен масштабы өзгеруіне байланысты. Отбасы қоғамға және адамға қатысты маңызды біркатар функцияларатқарады. Қоғамға катысты отбасының атқаратын негізгіфункциялары: тұрғындар санын арттыру; білім, білік, дағдылар, нормалар, кұнды- лықтарды беріп, руханижаңғырту аркылы жүзеге асырылатын тәр- биелік функция; өндірістік-шаруашылық; бос уакытты ұйымдастыру. Адамғакатысты аткарылатын отбасы функциясы: жұбайлық - жұбайлар ең жақын адамдар, бір-біріне колдау көрсетеді; ата-аналык функция тұрмысты ұйымдастырады. Казіргі кездегі отбасы дамуының бірқатар ерекшеліктерібар. Ауылдык жердегі отбасы мен каладағы отбасыныңдамуында көп- теген айырмашылыктар бар. Қазіргі отбасыларда ата-аналардың білімділігі жоғары, олбала- лардың жақсы окуына оң әсер етеді, бірак жас ата-аналардың тәрбиені ата-әжесіне өткізе салып, жауапкершіліктен кашуы да байкалып жатады. Материалдык жағдайдың жақсаруынан кейбір отбасындатойыну кұбылысының пайда болуы байқалады. Бұлбірқатар теріс жағдай- лардың қалыптасуына себеп болады. Сонымен бірге кейінгі кезде отбасының жасарукұбылысының артуы және олардың ересектерден бөлініпжеке өмір сүруі кездесуде. Сөйтіп қазіргі отбасында отбасымүшелерінің саны азайып, бала туылуы кеміп отыр. Отбасы дамуындағы байқалатын ерекшеліктерді ескереотырып, оқушының отбасымен байланысұйымдастыруының психологиялык- педагогикалықнегіздерін білу кажет. Мұндай байланыс орнатуда ұстанатынережелер: 1. Мектеп пен сынып жетекшісінің отбасы және қоғамдықұйымдармен жұмысы ата-аналар беделін бекіту мен арттыруға бағыт- талған әрекеттер мен шараларға негізделуіқажет. 2. Ата-аналардың тәрбиелік мүмкіндіктеріне сенім арту, олардың педагогикалык мәдениеті деңгейін және тәрбиедегібелсенділігін арттыру. 3. Отбасы өміріне ретсіз араласпау, педагогикалық әдепсақтау. 4. Тәрбие проблемаларына көтеріңкі көңіл күйменкарау, баланың жақсы қасиеттеріне сүйену, тұлғаны тиімдідамытуға бағдарлану. Ата-аналар мен мұғалімдердің, сынып жетекшілерініңжұмыс нысандары мен әдістері ұжымдык және жекелегенформаларда жүргізілуі мүмкін. Ұжымдық формаларғажататындар: педагогикалык лекторий, ғылыми-практикалыкконференция, ата-аналар жиналысы т.с.с. болып табылады. 62.Мектеп пен отбасы ынтымақтастығы Мектеп оқу – тәрбие жұмысының мазмұнын жақсартуғақамқорлық жасайды, ата – аналарды, барлық жұртшылықтықатыстырады. Мектеп пен отбасы ынтымақтастығының бірнешеформалары бар. Мектеп пен отбасы байланысының бастыформасы ата – аналар жиналысы. Онда көптеген мәселелер, мысалы, күнделік өмір, еңбек, демалыс, оқушылардың бол уақыты, кәсіптік бағдар, оқу және тәрбие жұмысы, т.б. талқыланады, оларды одан әрі жетілдірудің нақтыформалары қарастырылады. Байланыс формаларының бірі – педагогтардың оқушыларүйіне баруы. Мақсат: оқушылардың үй жағдайымен, күнделік өмірімен, тұрмысымен танысу, оқу және тәрбиегебайланысты әртүрлі тақырыптарда ата – аналармен әңгімеөткізу, пікір алмасу. Мектеп пен отбасы ынтымақтастығының тағы бір формасыпедагогикалық насихат, яғни ата – аналарға педагогикалықбілім беру. Қазір ата – аналар және қалын бұқара арасындапсихологиялық және педагогикалық білімді насихаттаудыңмаңызы өте зор. Насихат жұмысы оқыту мен тәрбиеміндеттерін шешуде болымды әсер етеді. Н.К.Крупскаяөзінің еңбектерінде ата – аналарды педагогикалықминимуммен қаруландырудың қажет екенін бірнеше ретайтқан болатын. Ата – аналардың тәрбие жұмысы процесінде жеке адамныңқалыптасуына ықпалы, олардың жалпы және педагогикалықмәдениетіне байланысты. Осы тұрғыдан педагогикалық – психологиялық білім негіздерімен ата – аналардықаруландыру мектеп алдында тұрған міндеттердің бірі. Мектептің ата – аналар комитеті мұғалімдерге, ата – аналарға көмектеседі, балалардың демалысын, қиынотбасыларды шефке алуды, балалардың тұрған жеріндегіжұмыстарды ұйымдастыруға қатысады. Ата – аналаржиналыстарын, олардың конференцияларынпікірталастарды, балалар мерекелерін өткізудің дайындықжұмыстарына қатысады. Мектептің, отбасының, бүкіл халықтың және мемлекеттіңнегізгі мақсаты қазіргі заманның талаптарына сайбалаларды және жастарды тәрбиелеу, оларды мамандықтаңдауға, арнайы орта және жоғары оқу орындарына түсугехалық шаруашылығының салаларында еңбек етуге даярлау. Мектеп — өскелең ұрпақты тәрбиелеу жүйесіндегі шешушібуын. Оның жас ұрпақты тәрбиелеудегі рөлі өте зор. Еліміздің бүкіл жастары мектеп арқылы өмірге жолдамаалады. Мектеп ешуақытта отбасынан, қоғамнан бөлініп, өзбетінше жеке автономиялық мекеме болаған емес. Сондықтан оның іс — әрекеті отбасымен, жұртшылықпен, еңбек ұжымдарымен табиғи байланысты. Міне, мектептіңүлкен тәрбиелік функциясы осында. Мектеп тәрбиеге байланысты барлық қоғамдық күштердіұйымдастыру және біріктіру рөлін атқарады. Ол ішкі тәрбиепроцесін басқарып қана қоймайды, сонымен бірге мөлтікаудандарда, кәсіпорындарда жүргізілетін тәрбиежұмысының мақсатқа бағыттылығын қамтамасыз етеді. Осы тұрғыдан мектеп балалармен тәрбие жұмысынұйымдастырудың, жеке адамның дамуында жәнеқалыптасуында әр түрлі факторлардың ықпалын үйлестіріп, біріктірудің орталығы. Мектеп іс — әрекеттің ең бастысы – тәрбие түрлерінің(дүниетаным, еңбек, мінез – құлық, эстетикалық және денетәрбиесі) мақсаттары және міндеттері жүзеге асырылады. Мектеп басшылығымен жүргізілетін тәрбие жұмыстарыныңформалары көптеп саналады. Олар: ата – аналармен жұмыс: сынып жетекшілерінің және мұғалімдердің үйелменменжұмысы; сыныптан және мектептен тыс тәрбие жұмыстары. Осы жұмыстардың барлығына мекиеп басшылық жасайды, көмектеседі, тиісті адамдармен, ұйымдармен бірігіп іскеасыруды қамтамасыз етеді. 63. Қазіргі замандағы отбасы сипаттамасы «Қазіргі замандағы мектеп пен отбасының байланысыбұрынғы замандағы сияқты бастама атаулының барлығымектептен бастау алып, ата-аналар мен оқушыларға не істеукеректігін мектеп бұйырып отыратындай, бір ғана бағыттыұстанбау керек екенін жақсы түсінеді. Қазіргі мұғалімдерата-аналардың көмегіне, әралуан деңгейлердегі өзараәрекеттістікке жүгінбей тұра алмайды» - бұл осы мәселебойынша даниялық педагог Эйгил Кьяэргард пен литвалықпедагог Рима Мартинененің айтқаны. Бұл ойды ресейлік педагог И.П.Подласый былай өрбітеді: «Қазіргі мектептер отбасындағы және мектептегі тәрбиеніқоян-қолтық жүргізуге көшті, «отбасы – мектеп» кешендеріқалыптасуда». Мұндай кешендердің басты ұстанымымектептің қызметіндегі барлық бағыттардың ата-аналарназарынан тыс қалмауын қамтамасыз ету болып табылады. Казіргі кездегі отбасы дамуының бірқатар ерекшеліктерібар. Ауылдык жердегі отбасы мен каладағы отбасыныңдамуында көп- теген айырмашылыктар бар. Қазіргі отбасыларда ата-аналардың білімділігі жоғары, олбала- лардың жақсы окуына оң әсер етеді, бірак жас ата-аналардың тәрбиені ата-әжесіне өткізе салып, жауапкершіліктен кашуы да байкалып жатады. Қазіргі замандағы отбасылық тәрбие ойшылдықпедагогика принциптеріне негізделген: • креативтілік - балалардың қабілеттерінің еркін дамуы; гуманизм (ойшылдық) — жеке тұлғаны абсолюттіқұндылық ретінде тану; демократизм үлкендер мен балалардың арасындағы теңқұқылы рухани қарым- қатынастарды орнату; азаматтылық қоғамдық-мемлекеттік жүйеде өз орныңдысезіну; ретроспективтілік - тәрбиені халықтық педагогика негізіндежүзеге асыру; • жалпыадамшылық, адамгершілік нормалар мен құндылықтардың басымдылығы. Отбасылық тәрбие проблемаларын зерттеушілер(Т.А.Куликова, В.В.Чечет және тағы басқалар) отбасылықтәрбиенің принциптерін анықтаған: балаға гумандық тұрғысынан қарау; балаға көмек көрсету, оның жан-жақты дамуы үшін жағдайжасауға әзір болу; баланы отбасының өмір тіршілігіне тең құқылы қатысушыретінде тарту; отбасылық тәрбиенің әлеуметтік бағдарлануы; келешекке деген сенімділік, отбасындағы қарым-қатынастардың ашықтығы мен сенімділігі; ата-ананың балаға қоятын талаптарының кезеңділігі жәнекелісімділігі; баланы күшпен жазалауға, моральдық тұрғыдан намысынтаптайтын жазалауға жол бермеушілік. Қазіргі замандағы отбасылық тәрбиенің аса маңыздыпринциптеріне мыналарды жатқызуға болады: белгілі бір мақсатқа ұмтылушылық принципі; ғылыми принцип; гумандылық (ойшылдық) принципі. Отбасылық тәрбиеніңтүрлері: «детоцентризм» баланы басты назарға қоюшылық - әсіресеотбасында бір ғана бала болғанда, баланы шамадан тысөбектеу. Мұндай баладан көбіне өзімшіл, іс жүзіндегі өмірге икемделмеген адам өсіп шығады; • кәсіпқойлық ата-аналар бала тәрбиесі жөніндегіауыртпашылықтың барлығын балабақшаларға, мектептерге, лицейлерге, колледждергеартып қояды. Келешекте ондай бала суық, ата-анаға, үлкендерге дегенқайырымдылықтан ада болып өседі; прагматизм тәрбиенің бар мәні өмір сүре білу, материалдықпайда табу сияқты қасиеттерді қалыптастыруғабағытталады. жүктеу/скачать 136,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|