Белсенділік, оның түрлері және тұлға дамуындағы ролі

Белсенділік деп адамның іс-әрекеті үстіндегі жағдайын айтады. Тіршілік және іс-әрекеттері барысында адамның қарым-қатынас жасау, таным және өзіне-өзі тәрбиелеу белсенділігі дамиды.

Бала белсенділігінің ең алғашқы формасының бірі қарым-қатынас жасау белсенділігі. Бұл адамның бүкіл өмірінде дамитын белсенділік. Балалардың жас ерекшелігіне сәйкес, басқа адамдармен қарым-қатынас жасау белсенділігінің мазмұны өзгеріп тұрады.

Оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеу ісін жетілдіру үшін олардың жас және дербес еске алып, оқу-тәрбие жұмысының барысында сана-сезімін ояту, өз бетінше жұмыс істей білуге мұғалімнің басты міндеті. Мұғалім оқушыны білімге, өнерге қызғушылық ынтасын, спорт ойындарына құштарлығын анықтайды. Баланың өзін-өзі тәрбиелеу белсенділігін қоғамдық пайдалы жұмыстарға байланысты тапсырмалар беріп, орындау арқылы дамытуға болады. Кейбір баланың ерік қасиеттері тұрақсыз болады. Ол бірінші қиыншылықты сезінісімен-ақ, қоғамдық тапсырманы орындаудан бас тартады. Мұндай сангвиник балаға көмек бере отырып, оның намысына тимей, тапсырманы орындауын табандылықпен талап ете білу керек.

Адамның еңбекке және адамдармен қарым-қатынаста көрсеткен белсенділігіне қарап, оның қоғам және ұжымға жарамдылығын жете анықтау мұғалімнің басты міндеті. Бала туралы синтездік, кешендік ғылым болып тадылатын педалогия ғылымының басты «айыбы» - балалар мәселелері мен әр типті мектептердегі шәкірттердің жан дүниесін зерттеуде анкета мен тест әдістерін шамадан тыс пайдаланудағы, сондай-ақ осы ғылымның «Бала ой-өрісінің дамуы түрліше болады»-деп санауы.