ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік материалы

Алынған нәтижелер бойынша титрлеу қисығын χ – V_КОН координатасына салып, қисықтағы екі сыну нүктесі бойынша эквиваленттік нүктелерді табады. Бірінші нүкте күшті қышқылға жұмсалған сілті көлеміне, ал екінші нүкте - әлсіз қышқылға жұмсалған сілті көлеміне сәйкес. Есептеулер мына формула бойынша жүргізіледі: С_НСІ = C_KOHV¹_KOH / V_HCl; C_CH3COOH = C_KOH(V² – V¹)/ V_CH3COOH

(Студент өз еркі бойынша осы 2 жұмыстың біреуін орындайды).

Сабақтан алған білімді тексеру(тест) сұрақтары

1. Сульфат-ионын анықтау үшін барий хлориді ерітіндісімен ти-

трлеп , тұнба алу керек:SO₄^2-+BaCI₂BaSO₄  + 2CI^-.Зерттелетін

ерітіндіде қанша сульфат-ионы бар екенін анықтау керек, егер

кондуктометриялық титрлеуге 0,2н. 2,8мл барий хлоридінің

ерітіндісі жұмсалған болса:

А.0,0280г/мл; В.0,0795г/мл; Е.0,044г/мл

С.0,0536г/мл; D.0,0397г/мл;

2. Кондуктометриялық өлшеу жүргізу үшін қолданылатын құрал:

А.Уитстон мостигі; В.фотоэлемент;

С.монохроматор; D.призма; Е.детектор.

3. Кондуктометриялық титрлеу әдісінде эквивалент нүктені анықтау үшін:

А.ерітіндінің электр өткізгіштігін өлшейді;

В.ерітіндінің жарық жұтуын өлшейді;

С.тоқ күшінің өзгеруін өлшейді;

D.потенциал мәнінің өзгеруін өлшейді;

Е.полярограмма алады.

4. Кондуктометриялық анализ әдісінің негізі:

А.тоқтың өзгеруін өлшеу;

В.ерітіндінің электрөткізгіштігін өлшеу;

С.потенциал өзгерісін өлшеу;

D.концентрация өзгеруін өлшеу;

Е.оптикалық тығыздықты өлшеу.

5. Мына ерітіндідегі екі компоненттің де концентрацияларын натрий гидроксиді ерітіндісімен

кондуктометриялық титрлеу арқылы анықтауға болады:

А.HCI+H₂SO₄; B.HNO₃+HCI; C.HNO₃+H₂SO₄;

D.HCI+CH₃COOH; E.H₂SO₄+Na₂SO₄.

6. HCI ерітіндісімен кондуктометриялық титрлеу арқылы мына ерітінділерден екі

компонентті де анықтауға болады:

А.NaOH+NH₄OH; B.KOH+NaOH; C.KOH+Ba(OH)₂;

D.NaOH+NaCI; E.KCI+KOH
Зертханалық сабақтың тақырыбы № 13

МЫСТЫ АМПЕРОМЕТРИЯЛЫҚ ТИТРЛЕУ

Зертханалық сабаққа әдістемелік нұсқаулар

Жұмыстың мақсаты:

Мыс (ІІ) анықтау оның иодид- ионымен тотықсыздануына және мыс мөлшеріне эквивалентті мөлшерде бөлінген I₂ тиосульфат ерітіндісімен титрлеуге негізделген.

2Cu²⁺ + 4I^- = Cu₂I₂ + I₂

I₂ + 2S₂O₃^2- = 2I^-+ S₄O₆^2-

Бұл әдіс арқылы мыстың өте аз мөлшерін (10^-3 мг) анықтауға болады. Реостатқа +0,53 В потенциал мәнін қойып, платина және хлоркүміс электродтарын ерітіндіге салады. Платина электродында йод тотықсызданады.

Жұмысты орындау.

Амперометриялық құралда барлық бөліктері дұрыс қосылып тұрғанын тексереді.

Титрлейтін стаканға 10 мл мыс (ІІ) ерітіндісін құйып, 25 мл күкірт қышқылын қосады, электродтарды салып, тізбекті қосады. Сол кезде катодта мыстың тотығуы жүреді. Гальванометр стрелкасы бір жаққа қарай бұрылады.

0,3-0,5 г калий иодидін салып, магнит араластырғышты қосады. Бұл кезде диффузиялық тоқ бірден азайып, гальванометр нольді көрсетеді. Бұл жағдай мыс ионының толық иодидпен Cu₂I₂ қосылысын бергенін көрсетеді. Бұдан соң бос йодтың бөлінуі байқалады, тоқ күші өсе бастайды, тоқ күші максимумға келгенде ерітіндіде йод толық бөлініп бітеді. Тағы да 2-5 минут реакция аяқталғанын тосып, титрлеуді бастайды.

Тиосульфат ерітіндісінен 1 мл қосып, ерітіндіні араластырып отырып, тоқ күшін жазып отырады. Титрлеу соңында тоқ күші өзгеріссіз қалады.

V, мл
I, мА

q = V  N  m_экв.Cu m_экв.Cu = 63.64 г/ моль

Титрлеуді екі рет жүргізеді.
Сабақтан алған білімді тексеру (тест) сұрақтары

1. Индикатор қатысында амперометриялық титрлеудің артықшлығы:

А.титрлеу дәлірек болады; В.артықшылығы жоқ;

С.оңырақ потенциалда титрленеді;

D.терісірек потенциалда титрленеді;

Е.дұрыс жауабы жоқ.

2. Жарты толқын потенциалы неге тәуелді?

А.тотықсызданатын ион концентрациясына,

В.тотықсызданатын ион табиғатына,

С.индиферентті ерітінді концентрациясына,

D.электрод табиғатына,

Е.дұрыс жауабы жоқ.

3.Тотықсызданатын ионның валенттілігін қалай анықтайды?

А.I=605D^1/2*m^2/3*t^1/6*c теңдеуі бойынша;

B.Е_1/2 арқылы анықтауға болады;

C.lgI/I_d-E тәуелділігі қисығының тангенсіне кері мән бойынша;

D.lgI_d/I_d-I-E тәуелділігі қисығының тангенсіне кері мән бойынша;

E.дұрыс жауабы жоқ.

4. Полярографияны және амперометриялық титрлеуді неге индиферентті фон-электролит

қатысында жүргізеді?

А.cутегінің толқынын жоғалту үшін;

В.I-ші ретті максимумді жоғалту үшін;

С.миграциялық толқынды жоғалту үшін;

D.қайталанатын поляризациялық қисық алу үшін;

Е.дұрыс жауабы жоқ.

5. Полярографиялық анализ әдісі неге негізделген?

А.электродтық потенциалдарды өлшеуге;

В.электродтардың поляризациялану құбылысына, яғни берілген кернеу әсеріне ұяшық

арқылы өткен тоқ күшінің тәуелділігін зерттеуге;

С.ерітінді электрөткізгіштігінің құрамына тәуелділігіне;

D.ерітіндінің кедергісін өлшеуге;

Е.осы көрсетілгендердің барлығына.

6. Илькович теңдеуі:

А.I=605 nD^1/2∙m^2/3∙ ^1/6∙C_m ;

B.I_d=605 nD^1/2∙m^2/3∙ ^1/6∙C_m ;

C.I_d= nD^1/2∙m∙ ∙C;

D.I=605 D^1/2∙m^2/3∙ ^1/6∙C;

Е. Дұрыс жауабы жоқ.

7. Поляризациялық қисықтар деген:

А.тоқ күші-кернеу тәуелділігінің қисығы;

В.тоқ күші-кедергі тәуелділігінің қисығы;

С.кедергі-көлем тәуелділігінің қисығы;

D.lg I/I_dI-E тәуелділігінің қисығы;

Е.дұрыс жауабы жоқ.

Темір (ІІІ) қызыл түсті роданидті комплекс түзуі үшін 0,05-5,0г/л роданид-ионы және 0,05-0,2М қышқылдық орта керек. Бұд әдістің сезімталдығы жоғары 2,5мкг/50мл темір анықтауға болады. Комплексті қосылыстың жарық сіңіру максимумы 480-483нм-де болады, молярлық сіњіру коэффициенті  = 710³. Бұл әдісте комплекс түзу сатылап жүреді, сондықтан әр уақытта темірді анықтау үшін бірдей жағдай саќтау керек. Ерітіндіде анализге кедергі келтіретін заттар, яғни роданид-иондармен комплекс түзетін элементтер, темірді тотықсыздандыратын заттар, роданидті комплексті бұзатын күшті тотықтырғыш заттар болмауы керек.

Түсті роданидті комплекс түссіз хлоридті комплекске ауысады. Роданид- ионының артық мөлшерін құйса, хлорид- комплексі түзілмеуі мүмкін.

Темірді анықтауға фторид-, фосфат-, арсенат-, тартрат- иондары да кедергі жасайды, яғни роданидті комплекстің т‰сін єлсіретеді. Азот қышқылының әсірінен роданид темірсіз де түсті қосылыс береді.

Темір тұзының гидролизін болдырмау үшін сұйытылған азот қышқылымен ерітіндіні қышқылдау керек.

Темір роданидінің ерітінділерін бірден фотометриялау қажет, себебі ерітінділер тұрып қалса, түссіздіне бастайды.

1. темір (ІІІ) тұзының стандартты ерітіндісі, Т = 0,1мг/мл. Темір – аммоний ашудасын суда ерітіп, 5мл азот ќышќылын ќосып, өлшегіш 1л колбада дистильденген сумен сұйылтады.

2. 10% - калий не аммоний роданидінің ерітіндісі.

3. азот қышқылы (1:1)

1. 
   стандартты кобальт (ІІ) тұзының ерітіндісі Т_Cо²⁺ = 0.1мг/мл.
   
2. 
   тұз қышқылы (1:1).
   
3. 
   азот қышқылы (1:1).
   
4. 
   нитрозо-R тұзы 0,1н.
   
5. 
   натрий ацетаты, 40 % - ерітінді.
   

Көлемі 50мл өлшегіш колбаларға кобальт (ІІ) тұзының стандартты ерітіндісін 1;2;3;4;5мл мөлшерде құйып, алтыншы колбаға анализденетін ерітінді алып, әрбір колбаға 0,5мл тұз қышқылын, 2-3 тамшы азот қышқылын, 3мл нитрозо-R тұзын, 3мл натрий ацетатын қосып, қайнағанға дейін қыздырып, 1 минуттай қайнатады, ерітінділерді суытып, тағы да 2 мл азот қышқылын қосады да, жақсылап араластырып тағы 1 минут қайнатады. Ерітінділер суыған соң, колбалар белгілеріне дейін дистильденген су құйып, ерітінділерді жақсылып шайқайды. Қызыл түсті ерітіндінің оптикалық тығыздығын 550нм спектр облысында өлшейді. Кювета қылындығы 1,0см. Салыстырмалы ерітінді - су. Кюветаға ерітінділерді концентрациясы ең төменінен бастап құю керек. Ерітіндіні құймай тұрып, кюветаны дистильденген сумен және ерітіндінің өзімен шайқап жіберу керек. Градуирлік график сызып, одан анықталатын зат концентрациясын табады.

Мыс қышқыл сулы ерітіндіде көгілдір түсті аквакомплекс [Cu(H₂O)₆]²⁺ түзеді. рН  7 мыс (ІІ) гидроксидін Cu(ОН)₂ тұнбасы түзіледі. Аммиак ерітіндісімен мыс (ІІ) көк түсті аммиакат түзеді.

Cu²⁺ + 4NH₄OH ↔ [Cu(NH₃)₄]²⁺ + 4H₂O

Әдіс сезімталдығы 0,2 мг/50 мл, комплекстің максимум жарық жұтуы 550-570 нм маңында. Мысты (ІІ) анықтауға Ni²⁺, Co²⁺ және аммиакта ерімейтін ауыр металдар иондары кедергі жасайды. Ерітінді қышқылдығы артық болса, NH₃ пен Н⁺ қосылып NH₄⁺ түзіледі де мыс (ІІ) аммиакаты бұзылады, ерітінді көгілдір түске көшеді, яғни [Cu(H₂O)₆]²⁺ .

Реагенттер.

1.Концентрлі NH₄ОН ерітіндісі, 25%.

2.Мыс (ІІ) тұзының стандартты ерітіндісі, Т_Cu²⁺ = 2мг/мл: 7,8540г мыс (ІІ) сульфатын CuSO₄  5H₂O дистильденген суда ерітіп, 10мл концентрлі H₂SO₄ (=1,84 г/мл) қосып, 1 литрге дейін сұйылтады.

Жұмысты орындау.

Градуирлік график құру үшін бес 50мл өлшегіш колбаға стандартты мыс (ІІ) ерітіндісінен 1; 2,5; 4; 5,5; 7,0 мл құйып, алтыншы колбаға оқытушыдан зерттелетін ерітінді алып, барлық колбаға 5 мл-ден концентрлі аммиак қосып, белгісіне дейін дистильденген су құяды. Колбадағы ерітінділерді жақсылап шайқап, фотометрлейді. Жарық фильтрі мен кюветаны алдын ала таңдап алу керек. Салыстыратын ерітіндіге дистильденген су алуға болады. Градуирлік график сызу үшін ординатаға оптикалық тығыздық (Д не А) мәндерін, абциссаға мыс (ІІ) мөлшерін (мг/мл) көрсетеді. Графиктен зерттелетін ерітіндідегі мыс концентрациясын табады.

Сабақтан алған білімді тексеру(тест) сұрақтары

1. Фотоэлемент деген:

А.жарық энергиясын электр энергиясына айналдыратын құрал;

В.эмиссионды спектроскопия;

С.спектральді анализ;

D.фотографиялық анализ;

Е.химико-спектральді анализ.

2.Жарық жұтудың (фотометрияның) негізгі заңы:

А.Бугер заңы; В.Ламберт заңы; С.Бер заңы;

D.Бугер-Ламберт-Бер заңы; Е.оптикалық тығыздық.

3. Фотометрияның негізгі заңы:

А.T=I/I₀; B.T=I₀/I; C.A_=_l∙c; D.-lgT=A; E.A=l∙C.

4. Монохроматизатор ретінде қолданылады:

А.призмалар; В.фотоколориметрлер;

С.спектрофотометрлер; D.спектроскоптар;

Е.детекторлар.

5.Фотометриялық әдістің дәлдігі жоғары болу үшін оптикалық

тығыздық (A) мына мәнді қабылдауы керек:

А.0,034; В.0,055; С.0,435; D.2,004; Е.1,555.

6. Фотометриялық әдіс анықтайтын заттың минимал концентрациясы мына формуламен

көрсетіледі:

А.С_min=A_∙l; B.C_min=A_min/l; C.C_min=_∙A_;

D.C_min=l/A; E.C_min=_/l∙A_min.

7. Фотометриялық титрлеу әдісінде эквивалент нүктені анықтау үшін:

А.ерітіндінің жарық жұтуын өлшейді;

В.титрант көлемін өлшейді;

С.жарықтың молярлық жарық жұту коэффициентін өлшейді;

D.ерітіндінің титрін анықтайды;

Е.инфрақызыл спектрді өлшейді.

8. Ерітіндінің оптикалық тығыздығы жарық жұтудың қалыңдығы артқан сайын:

А.артады; В.кемиді;

С.алдымен артып, кейін кемиді; D. 2 есе артады;

Е. 2 есе кемиді.

9.Бес тексерілетін ерітіндінің оптикалық тығыздықтары 0,10; 0,44; 0,80; 2,00; 1,50

болса, мына жағдайда өлшеудің салыстырмалы қатесі аз болады:

А.0,10; В.0,44; С.2,00; D.0,80; Е.1,50.

10. Мына заттың жұту спектрі көрінетін облыста болады (400- 700нм арасында):

А.NaCI; B.HCI; C.H₂SO₄; D.H₂O; E.KМnO₄.

11. Висмуттің (III) түсті ерітінділерін фотометриялағанда мына жағдайда

С_min (минимал концентрациясы) анықталады:

А.=9∙10³; В.=3,5∙10³; С.=4,5∙10⁴; D.=350; Е.=540.

12. Оптикалық анализ:

А.полярография; В.амперометрия; С.фотометрия;

D.титриметрия; Е.гравиметрия.

(Студент өз еркі бойынша осы 3 жұмыстың біреуін орындайды).

ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ № 15

Тамақ өнімдерінің (сүт, айран, сорпаның) қышқылдығын потенциометриялық анықтау және оны ион алмасу хроматографиясы арқылы төмендету

ЗЕРТХАНАЛЫҚ САБАҚҚА ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ

Жұмыстың мақсаты: жұмысты жасау әдісін және ерітіндінің рН-ын анықтауды

рН-метрде үйрену, рН-тың жоғарылауы және төмендеуі кезіндегі ион алмасу процесін, АВ-17 анионитінің регенерациясын түсіндіру және олардың теңдеуін жазу. Тура потенциометрияны және ион алмасу хроматографиясын қолдануды үйрену.

Жұмысты орындау:

1. 
   рН-метр 20-30 минут қыздырылады. «Температура» деген шкала арқылы қажет температура қойылады, бұл кезде рН-метрдің «t» деген кнопкасын басады.
   
2. 
   Буфер ерітінділер арқылы рН-метрдің дұрыс көрсетуін қадағалайды.
   
3. 
   Электродтарды алдын ала жақсылап дистильденген сумен жуып, фильтр қағазымен құрғатады.
   
4. 
   Сүттің қышқылдығын рН₁ анықтайды.
   
5. 
   рН₁ мәнін жазып алған соң, электродтарды сүттен алып, жақсылап жуып, дистильденген суы бар стақанға салып, рН-метрдің «t» кнопкасын басып қою керек.
   
6. 
   АВ-17-ОН^- түріндегі аниониттің бетіндегі суын төгіп тастап, оған сүтті құйып, екеуін 1 сағаттай араластырады.
   
7. 
   АВ-17 анионитінен сүтті бөліп, сүттің рН₂ мәнін рН-метрде өлшейді, сонда рН₂  рН₁ (Неге?).
   
8. 
   рН-метрді өшіріп, электродтарды жуып, стақандағы дистильденген суға салып қояды.
   
9. 
   АВ-17 анионитінің регенерациясын жүргізеді: оны 20 мл 1М натрий гидроксиді ерітіндісімен 15 минуттай шайқайды да сілті ерітіндісін төгіп тастап бірнеше рет дистилденген сумен жуады. Сумен жуылып болғанын метилоранжбен тексереді, яғни түсі сары болғанша. Анионит үстіне су құйып , лаборантқа өткізеді.
   
10. 
    Алғашқы және АВ-17 анионитімен контактта болған сүттерді жеке-жеке қайнатып, нәтижесін салыстырыңдар.
    

Анықталатын иондармен түсті тұнба түзетін тұндырғыш ерітіндісін алдын ала сорбентке сіңіріп қоюға болады. Мысалы, Al₂O₃ сорбентіне сілті ерітіндісін сіңіреді. Сонда, егер колонкаға Hg²⁺, Cu²⁺, Ag⁺ иондар қоспасын енгізсе, түрлі-түсті тұнбалар зоналары түзіледі:жоғарыда – сары зона – Hg(ОН)₂ тұнбасы, төменірек – көгілдір зона - Cu(ОН)₂ тұнбасы, ең астында – қоңыр зона - Ag₂О тұнбасы. Тұнбалық хроматографияны иондарды бөлу үшін, сапалық анықтау үшін қолданады. Сандық анықтау үшін бірнеше стандартты ерітінділерді хроматографиялау керек. Нәтижесі бойынша градуирлік график салады. График зона биіктігі мен концентрация арасында салынады. Сосын зерттелетін ерітіндіні хроматографиялап, графиктен концентрациясын анықтайды.

1М никель нитратының ерітіндісіне дистильденген суды қосу жолымен никель тұзының ерітінділерін дайындау.

Ерітіндіні сұйылту техникасы:

Он пробирка алып, әрқайсысына 1мл берілген ерітінді концентрациясын енгізеді. Мысалы, 1М ерітіндіден, сонан соң әрбір пробиркаға таблицада көрсетілген белгілі бір су мөлшерін енгізеді.

Дайындалған сорбенті бар колонкаларға берілген концентрациялы ерітінді бар пробиркадан 0,2мл енгізеді. Ерітінді толық сіңіп, 3 минут өткеннен кейін, никель диметилглиоксиматының алқызыл зонасының биіктігін өлшейді. Градуирлі графикті ордината осі бойынша зона биіктігі (мм), абцисса осі бойынша – никель иондарының концентрациясы (М) координатасында құрады.

Никель иондарын анықтау үшін дайындалған хроматографиялық колонкадағы белгісіз концентрациясы бар ерітіндіден 0,2мл құю керек. 3 минут өткеннен кейін хроматограммадағы зона биіктігін өлшейді. Құрылған калибровкалық (градуирлік) график арқылы және зона биіктігін біле отырып, экстраполяция әдісімен белгісіз ерітіндідегі никель концентрациясын анықтайды. Хроматографиялық колонкаларды оқытушыға көрсетіп, лаборантқа өткізу керек.

Сабақтан алған білімді тексеру(тест) сұрақтары

1. Заттар жақсы бөліну үшін R_f мәні мына аралықта болу керек:

А.0,01-0,02 В.0,055-0,85 С.0,9-0,12

D.0,12-1,0 Е.1,0-10,0

2.Ионалмасу хроматография әдісі арқылы күкірт қышқылындағы хром(ІІІ) және фосфат-

иондарын қай сорбентте бөлуге болады?

А.Al₂O₃ “хроматография үшін”;

B.КУ-2 катионитінде; С.целлюлозада;

D.СаСО₃-те, Е.дұрыс жауабы жоқ.

3.Кермектігі 7 мэкв/л 2л суды катиониттен өткізген. Кермектікті 2мэкв/л дейін төмендету

үшін қанша сорбент алу керек? Құрғақ сорбент сыйымдылығы 4,5мэкв/л,

ылғалдылығы 17%:

А.2,68г. В.3,45г. С.4,54г. D.6,22г. Е.3,00г.

4.КУ-2 катионитінің сиымдылығы 5мэкв/1г құрғақ сорбентке қатысты. 3г ылғал ионитті

(W=17%) темір ионы мен толық қанықтыруүшін 0,004н темір(ІІІ) хлоридінің қандай

көлемін өткізу керек?

А.1,65л; В.3,11л; С.4,42л; D.5,84л; Е.3,16л.

5. Колонкаға тұнбаға түсіргіш ретінде натрий гидроксиді құйылған. Егер

ЕК_Cu(OH)2=5,6∙10^-20; EK_Fe(OH)3=32∙10^-38 болса,колонкада мыс және темір гидроксидтері

қалай орналасады?

А.Cu(OH)₂ жоғарыда, Fe(OH)₃ төмен;

B.Fe(OH)₃ жоғарыда, Cu(OH)₂ төмен;

C.Fe(OH)₃ және Cu(OH)₂ бірге;

D.кезекпен– Fe(OH)₃ –Cu(OH)₂ –Fe(OH)₃ –Cu(OH)₂; Е. Бөлінбейді

6.Тұнбаға түсіргіш ретінде алынған хлор-ионымен қаныққан анионит арқылы натрий-

және кальций- иондарын бөлуге бола ма?

А.болады; В.болмайды; С.аздап бөлуге болады;

D.қыздыру қажет; E.натрий ериді.

(Студент өз еркі бойынша осы 3 жұмыстың біреуін орындайды).

ХИМИЯЛЫҚ ЗЕРТХАНАДА ЖҰМЫС ІСТЕУ ЕРЕЖЕЛЕРІ ЖӘНЕ ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСТАР ЕСЕБІН ӨТКІЗУ ТӘРТІБІ

Химиялық зертханада жұмыс істеу ережелерін дұрыс орындау қажет.

Жұмыс орындау алдында студент сол жұмыстың әдістемелік нұсқауларын дұрыс оқып, қажетті оқулықтармен танысып, осы жұмысқа байланысты барлық сұрақтарына дұрыс жауап беруі керек.

Тәжірибеге қатысты ыдыстарды, зертханалық құралдарды лаборанттан алып, жұмыс аяқталған соң қайта лаборантқа өткізу керек.

Жұмыстың есебін әр студент мына көрсетілген нұсқа бойынша өткізеді.

Күні «____» _____________ 20 _ ж. Жұмыс № ______________

Жұмыстың атауы: _______________________________________

_______________________________________________________

Жұмыс мақсаты: ________________________________________

_______________________________________________________

Тапсырма_______________________________________________

Негізгі құралдар (аты, типі, суреті, кестесі, негізгі құралдардың қысқаша сипаттамасы) ___________________________________

_______________________________________________________

________________________________________________

________________________________________________

Физика-химиялық процесс (әдіс, қандай физика-химиялық процеске негізделген, химиялық реакциялар теңдеуі т.б.)

Есептеулер (таблицалар, формулалар, графиктер т.б.) _______

________________________________________________

Қорытынды

Оқулық

Студент (фамилиясы, аты, тобы)

№1

1. Электролиттік диссоцияциалану процессі деген не? Теңдеуі қалай жазылады? Неге бұл процесс - қайтымды процесс? Диссоциациялану дәрежесі деген не? Электролиттер диссоциация дәрежесіне байланысты қалай бөлінеді? Мысалдар келтіру керек. Диссоциациялану процессі негізінде қышқылдарға, негіздерге анықтама беріндер

4. Титрантқа байланысты қышқыл-негіздік титрлеу қалай жіктеледі? Қандай титранттар бар? Титрлеу қисығы деген не? Ол не үшін керек? Титрлеу шегі деген не?

№2

1.Ерітіндіде күшті электролиттер мен әлсіз электролиттер қай күйде болады? Диссоциациялану дәрежесіне қандай факторлар әсер етеді?

2. Көмір қышқылының 1- саты бойынша жүрген диссоциациясы арқылы диссоциациялану дәрежесін табу керек. Көмір қышқылының концентрациясы 0,01М болса, К_дисс. = 4,5∙10^-7. Жауабы: α=0,67

3. Пипеткалар не үшін қолданылады және олардың қандай түрлері бар?

Пипеткаларды қалай ерітінділермен толтырады? Пипеткамен қалай жұмыс істейді? Пипеткадағы ерітіндіні басқа ыдысқа қалай құяды? Жұмысқа қажет көлемді пипетка көмегімен неше рет алу керек? Пипетканы алдын ала ерітіндімен шайқауға бола ма?

4. Тұз қышқылының ерітіндісін натрий гидроксиді және натрий тетрабораты арқылы стандарттауға болады. Осы екі реактивтің қайсысы жоғары дәлдікті қамтамасыз етеді? Неге?

№3

1. рН және рОН деген не? Су үшін рН пен рОН нешеге тең? Қышқыл, нейтрал (бейтарап), негіздік орта деген не? рН- тары нешеге тең болады?

[ОН^-] = 1,33 ∙10^-3 моль/л , К_д=1,75∙10^-5

3. Бюретка не үшін қолданылады? Қандай түрлері бар? Бюретканы алдын- ала ерітіндімен шайқауға бола ма? Бюретканы кептіру керек пе?

Бюретканы ерітіндімен қалай толтырады? Бюретканың төменгі жағындағы трубкадан не үшін ауаны жоғалту керек? Бюреткадан ерітінді құю үшін қолданылған воронканы неге алып тастау керек?

4. Қандай фактор (диссоциация константасы, температура, ерітінді концентрациясы, титрленетін ерітінді көлемі, титрлеу жылдамдығы):

а) эквиваленттік нүктеге, б) титрлеу шегіне (секірме) және оның шамасына әсер етеді?

№4

1. Күшті электролиттер деген не? Ерітінділерде олар қандай күйде болады? Активті коэффициент деген не? Неге күшті электролиттер үшін К_дисс болмайды? Ерітінділердің иондық күші деген не? Ерітіндінің иондық күші мен активті коэффициент арасында қандай байланыс бар?

3. 1) әлсіз қышқылды күшті негізбен; 2) әлсіз негізді күшті қышқылмен; 3) полипротонды қышқылды күшті негізбен титрлегенде алынатын титрлеу қисықтарын жүргізу үшін қандай формулалар қолданылады?

4. Қышқыл – негіздік индикаторлар қандай параметрлермен сипатталады? Титрлеу үшін индикаторларды қалай таңдайды?

№5

2. Қышқыл- негіздік титрлеу кезінде қандай қателер болады? Егер: а) әлсіз қышқылды рТ_инд<рН_э.н.; рТ_инд>рН_э.н. титрлегенде; б) әлсіз негізді рТ_инд < рН_э.н.; рТ_инд > рН_э.н. титрлгенеде қандай қателер болады?

3. HCl, H₃BO₃ титрлеу үшін қандай индикатор пайдаланған жөн? H₃BO₃ титрлеудегі глицериннің ролі? NaOH пен әрекеттесу реакциясында H₃BO₃ және HCl эквиваленттік факторы және эквиваленті нешеге тең?

4. Егер 0,1н құмырсқа қышқылының диссоциациялану дәрежесінің мәні 80% болса, оның рН нешеге тең болады? Жауабы: рН = 1,1

№6

1. Егер 0,1М сірке қышқылының ерітіндісіне 0,05моль натрий ацетатын қосса, ерітіндінің рН неше есе азаяды?

3. Не себепті HCl және NaOH дәл концентрациялы ерітінділерін даярлау мүмкін емес? HCl, NaOH ерітінділерінің концентрациясын анықтау үшін қандай стандартты ерітінділер және индикаторлар пайдаланылады?

4. Мына ерітінділердің а) 2,0∙10^-4моль/л Н⁺; б) 0,008моль/л ОН^- болса, ерітіндінің рН-ын анықтаңдар

№7

2. Мына жағдайдағы: а) 0,1н НСІ ерітіндісін 0,1н NaOH ерітіндісімен метилқызылы (рТ=5,5) индикаторымен; б) 0,1н NaOH ерітіндісін 0,1н НСІ ерітіндісімен нитроамин (рТ=12) индикаторымен титрлегендегі индикаторлық қате неше тең?

3. Индикаторлардың ион-хромофорлы, ионды теориялары

4. Сүттің, айранның, т.б. сүт тағамдарының қышқылдығы неге байланысты?

№8

1. 0,02н натрий гидроксидінің 5мл-ін сумен 100мл-ге дейін сұйылтса, алынған ерітіндінің рН-ы нешеге тең (α=100%). Жауабы: рН=11

3. 20мл 0,03н FeSO₄ ерітіндісін титрлеу үшін 0,02н KMnO₄ ерітіндісінің қанша көлемі (мл) керек?

4. Сүттің, айранның, т.б. сүт тағамдарының қышқылдығы неге байланысты? Егер сүттің қышқылдығы 17,5⁰Т болса, сүт қышқылының массалық үлесі нешеге тең?

№9

1. Редоксиметрия әдісінің негізінде қандай принцип жатады?

2. 250см³ CaCl₂ ерітіндісінде қанша грамм кальций бар екенін анықтау керек, егер оның 25,00см³ ерітіндісіне 40,00см³ 0,1н (NH₄)₂C₂O₄ ерітіндісін құйып, алынған СаC₂O₄ тұнбасын бөліп алған соң, қалған (NH₄)₂C₂O₄ ерітіндісіне 15,00 см³ 0,02н КМnO₄ ерітіндісі кеткен болса. Жауабы: 0,7415г.

3. Комплексонометриялық титрлеу үшін қандай комплексондар қолданылады? Комплексондар деген не?

4. Егер 20,00мл суды титрлеу үшін 2,30мл 0,1н ЭДТА жұмсалған болса, судың кермектігі(градуспен көрсету керек) қанша болады? Жауабы: 30,69⁰.

1. Бихроматты тотықтырғыш ретінде алғанда оның перманганат алдында қандай айырмашылығы бар? Переманганатометрия және бихроматометрия әдістерінде КМnO₄ , K₂Cr₂O₇ тек тотықтырғыш ретінде қолданылады, ал иодометрия әдісіне I₂ тотықтырғыш ретінде де , тотықсыздандырғыш ретінде де қолданылады. Неге?

2. 1л хлорлы судағы хлор мөлшерін анықтау керек. Егер КI ерітіндісінен бөлінген 25,00 см³ йодты титрлеуге 20,10 см³ 0,11н тиосульфат ерітіндісі жұмсалған болса. Жауабы : 3,135г.

3. ЭДТУ және ЭДТА формулаларын жазындар, олар қалай диссоциацияланады? Барлық К_д көрсетіндер. Ерітіндінің рН байланысты олар қандай иондалған күйде болады?

4. 5см³ сүтте кальций мөлшерін табу үшін 0,05моль/л комплексон ерітіндісінің 0,62см³ көлемі кетсе, сүтте қанша (масс.%) кальций бар?
2-апта

№1

Тотығу-тотықсыздану потенциалына түрлі факторлардың әсері.

Тотығу-тотықсыздану потенциалына сутек иондарының әсері.

Cr₂O₇^2--ті Cr³⁺-ке дейін I^- -пен қышқыл ортада тотықсыздандыруға болады ма?

2. Тотығу-тотықсыздану титрлеуіне керек темірдің 0,05н 100 см³ ерітіндісін дайындау үшін керек FeSO₄7H₂O массасын есептендер. Жауабы: 1,390 г.

3. ЭДТА металдар иондарымен қандай комплекс қосылыстар береді? Комплекс қосылыстардың тұрақтылық константалары деген не?

Комплекс қосылыстардың тұрақтылығына ортаның рН-ы қалай әсер етеді?

Буфер ерітінділерді не үшін қосады?

4. Егер 25,00мл суды титрлеу үшін 2,20мл 0,05н ЭДТА жұмсалған болса, судың кермектігі (градуспен көрсету керек) қанша болады? Жауабы:11,8. Кермектіктің мэкв/л өлшем бірлігімен алынған мәнін 2,8-ге көбейту арқылы кермектікті градуспен көрсетеді.
№2

1. Оксидиметрия тәсілінде индикатордың потенциалын қандай теңдеу бойынша есептейді?Тотығу-тотықсыздану реакцияларында эквиваленттік факторды және эквиваленттік массаны қалай анықтайды ?

Потенциалдың тотыққан және тотықсызданған формаларына тәуелділігі.

Нормальды (стандартты) тотығу-тотықсыздану потенциалы дегеніміз не?

2. 500мл 0,05н K₂Cr₂O₇ ерітіндісін даярлау үшін K₂Cr₂O₇ неше грамм алу қажет?

3. Комплексонометриялық титрлеуге қандай металиндикаторлар қолданылады? Индикаторларды қалай таңдайды?

4. 5см³ сүтте магний мөлшерін анықтау үшін (V₂ - V₁) = 0,88 см³ 0,05 моль/л комплексон III көлемі кетсе, сүтте қанша (масс.%) магний бар?
№3

1. КМnO₄ ерітіндісін даярлау, оның Т және Сн анықтау.Қандай теңдеу бойынша индикатордың түсінің ауысу интервалын есептейді?

2. 500 мл 0,05н Н₂C₂O₄2H₂O ерітіндісін даярлау үшін неше грамм

Н₂C₂O₄2H₂O алу қажет?

3. Комплексонометриялық титрлеу процесі индикатор қатысында қалай жүреді? Индикаторлық қатені қалай есептейді?

4. Егер 3,1281г мырышты 1 литрлік колбада ерітіп, оның 25,00см³ көлеміне 23,80см³ ЭДТА ерітіндісі кетсе, ЭДТА молярлы концентрациясы нешеге тең? Жауабы: 0,05М.

1. Fe(IIІ)-ті перманганатометрия тәсілімен анықтау. Fe(III) тұзын SnCl₂ ерітіндісімен тотықсыздандыру, SnCl₂ артық мөлшерін жою. Тотығу-тотықсыздану реакцияларын жазу керек.

2. Mn²⁺/Mn⁰ жұбының потенциалы нешеге тең, егер иондар концентрациялары: а. Mn²⁺ =2моль/л; б. Mn²⁺ =0,005моль/л болса

3. Судың кермектігі деген не? Кермектіктің қанша түрі бар? Су кермектігін қалай жоюға болады? Комплексонометриялық титрлеу арқылы судың кермектігін анықтау

4. Титрлейтін зат 0,1н қымыздық қышқылы, титрант – 0,1н КМnO₄, реакция ортасы үшін 1н H₂SO₄ ерітіндісін қолданылса, алынатын титрлеу қисығын сызындар
№5

1. Не себепті иодометриялық тәсілде тотықтырғыштарды анықтағанда KI артық мөлшерде қосылады? Анықтауды қалай аяқтайды? Тиосульфат ерітіндісінің титрін анықтағанда оны йодпен титрлеуге бола ма?

2. Sn⁴⁺/Sn²⁺ жұбының электродтық потенциалын анықтау қажет, егер иондар концентрациялары Sn⁴⁺ = 0,1 моль/л, Sn²⁺ = 0,0001 моль/л тең болса?

3. Көлемі 50см³ суды титрлеу үшін 15см³ 0,0480н трилон Б ерітіндісі жұмсалған. Судың жалпы кермектігі нешеге тең? Жауабы: 14,4мэкв/л.

4. Қышқыл ортада КМnO₄ эквиваленттік факторы және эквивалент массасы нешеге тең? Ионды-электрондық кестесін жазу керек.

КМnO₄ ерітіндісінің көлемі және нормальды концентрациясы арқылы Н₂С₂О₄2Н₂О массасын анықтау қажет

1. Иодометрия тәсілінің мәні, негізгі химиялық теңдеулері, ерітіндінің рН-ы.Иодометрия тәсілінде қандай жұмысшы ерітінділер (титранттар) пайдаланылады, концентрациялары қандай ? Стандарт зат ретінде қандай қосылысты пайдаланады ?

2. MnO₄^-/Mn²⁺ жұбының потенциалы нешеге тең болады, егер иондар концентрациялары : MnO₄^-, Mn²⁺ тең және сутек иондарының концентрациясы: а.1моль/л; б.10 ^-3 моль/л болса

3. Не себепті йодты КI ерітіндісінде ерітеді? Химиялық теңдеуін жазу

керек. Иодометрия тәсілінде орын басушы реагентті тирлеудің мәні.

Иодометрия тәсілінде пайдаланылатын реакциялардың жылдамдығына температура қалай әсер етеді?

4. Химиялық таза массасы 0,1200 г Na₂C₂O₄ қышқыл ортада титрлеу

үшін 25,00 мл KMnO₄ ерітіндісінің темір бойынша титрі нешеге тең

1. 
   Аналитикалық таразыда өлшеудің принциптері және қателіктер.
   
2. 
   Гравиметриялық әдістің түрлері және мәні.
   
3. 
   Сандық анализдің мәні, ғылымда, техникада, тамақ өндірісіндегі ролі.
   
4. 
   Массасы 0,4г СаСl₂-ден СаО күйінде кальцийді анықтау үшін 0,05 н (NH₄)₂C₂O₄ ерітіндісінің қандай көлемі қажет?
   
5. 
   Қыздырғаннан кейінгі массасы 0,1500 г темір (III) оксидін алу үшін анализге Мор тұзының (NH₄)₂Fe(SO₄)₂  6H₂O қандай нақты мөлшері қажет?
   

1. 
   Тұнбаға түсіруші реагентті таңдау. Тұндырылған формаға қойылатын шарттар.
   
2. 
   Аморфты және кристалдық тұнбалардың түзілу жағдайы.
   
3. 
   Аналитикалық таразының құрылысы. Таразыны пайдалану ережесі.
   
4. 
   Егер гравиметриялық формасының (СаО) массасы 0,3500 г тең болса, кальцийді СаО күйінде анықтау үшін СаСl_2--нің қандай нақты мөлшері қажет?
   
5. 
   Массасы 0,4500г AgCl алу үшін NaCl-дың қандай нақты мөлшері қажет?
   

1. 
   Тұнбаға түсіру реакцияларына негізделген гравиметриялық әдістердің мәні. Қандай операцияларға бұл әдіс негізделген?
   
2. 
   Таразының «ноль нүктесі» деген не? Оны не үшін анықтайды. Таразының сезімталдығы және бөлік бағасы.
   
3. 
   Аморфты және кристалды тұнбаларды сүзуге пайдаланатын фильтрлер.
   
4. 
   Массасы 0,2334г болатын, қыздырылған СаО алу үшін анализге қажетті кальций фосфатының нақты мөлшері қанша болуы тиіс.
   
5. 
   Массасы 0,2334г BaSO₄ алу үшін Na₂SO₄ бар сынамадан анализге неше грамм алу қажет?
   

1. 
   Бірге (ілесе) тұнбаға түсудің түрлері.
   
2. 
   Органикалық тұнбаға түсіруші реагенттердің артықшылықтары, гравиметрияда қолданылуы.
   
3. 
   Гравиметриялық қателер және оны азайту жолдары.
   
4. 
   Темірдің массасы 0,9500 г Мор тұзынан темір (III) оксиді күйінде анықтау үшін массалық үлесі 2,5% (p = 0,908г/мл) NH₄OH ерітіндісінің қандай көлемі қажет?
   
5. 
   Массасы 0,0585 г натрий хлоридінен хлорид-иондарын толық тұнбаға түсіру үшін қажет 0,05н AgNO₃ ерітіндісінің көлемі.
   

1. 
   Гравиметриядағы тұндыру және айдау тәсілдері.
   
2. 
   Зерттеуге алынатын заттың нақты мөлшерін қалай таңдайды?
   
3. 
   8-оксихинолиннің гравиметрияда қолданылуы.
   
4. 
   Құрамында 1,1200 г BaCl₂ 2H₂O бар ерітіндіден барийді барий сульфаты күйінде тұнбаға түсіру үшін ρ = 1,025 г/мл, 14% күкірт қышқылының қандай көлемі қажет?
   
5. 
   Құрамында 92% СаСО₃ бар массасы 9,8000г ізбесті еріту үшін тығыздығы 1,05г/см³ (10,52 %) тұз қышқылының қандай көлемі қажет?
   

1. 
   Тұнбаға түсіруші реагенттерге, тұнбаны жуатын сұйыққа, тұндырылған және гравиметриялық формаларға қойылатын талаптар.
   
2. 
   Тұндырылған және гравиметриялық форма деген не? Оларға қойылатын талаптар.
   
3. 
   Тұнбаны жуудың мақсаты. Тұнбаны декантациямен жуу, оның тұнбаны фильтрде жуудан ерекшелегі.
   
4. 
   Массасы 1,2160г құйманың құрамындағы магнийдің массалық үлесі (%) нешеге тең болғаны, егер анықталған гравиметриялық формасының Mg₂P₂O₇ массасы 0,2226 г тең болса? (М(_Mg2P2O7)= 222,58; А(_Mg) = 24,32г/моль )
   
5. 
   Ерітіндіден массасы 0,2052г Mg₂P₂O₇ алынған, оның құрамында неше грамм P₂O₅ болғаны. М_P2O5 =141,95г/моль.
   

1. 
   Тұнбаға түсіруші реагентті таңдау, оның мөлшерін есептеп табу. Тұнбаға түсіруші реагентті неге артық алады?
   
2. 
   Аттас иондардың ерігіштікке әсері. Әр түрлі зарядталған иондардың ерігіштікке әсері.
   
3. 
   Гравиметриялық фактор деген не? Ол нені сипаттайды? Қалай колданылады?
   
4. 
   Кальцийді ерітіндіден анықтау кезінде массасы 0,5600г СаО алынған. Анализдеуге массалық үлесі 2,5% СаСl₂ ерітіндісінің қандай көлемі алынған (ρ = 1,0 г/см³ тең деп алу қажет)?
   
5. 
   Анализдеуге массасы 4,5000 г сынама алынған, тұндырып, қыздырған соң, массасы 0,3030 г PbSO₄ алынған. Сынаманың құрамында Pb(CH₃COO)₂ массалық үлесі (%) нешеге тең болғаны?
   

1. 
   Күйдіру, қыздыру, тұнбаны тұрақты массаға келтіру деген не?
   
2. 
   Гравиметриялық әдісте өлшеуді қандай дәлдікпен орындау қажет? Қосылыстардың молекулалық массаларын қандай дәлдікпен алу қажет?
   
3. 
   Аналитикалық таразының құрылысы. Таразыны пайдалану ережесі.
   
4. 
   Көмірдің құрамында 2,98 % күкірт анықталған, ал оның нақты массалық үлесі 3,05 % тең. Салыстырмалы қателік нешеге тең болғаны?