Негізгі әдебиеттер: 4, 5, 6, 7, 18, 19, 22, 26

Меңгеруші балабақшаны басқару жұмыстарында елеулі орын алады. Меңгеруші оқыту тәрбиелеу жұмыстарына басшылық жасайды, тәрбиешілердің тәрбиешісі ретінде және әдіскер ретінде жұмыс істейді. Сондықтан оның теориялық және практикалық дайындығының маңызы зор. Меңгерушінің жалпы әдістемелік жұмысының бөлімі ретінде тіл дамыту жұмыстары болып табылады. Бұл жұмыстың міндеттері төмендегідей:

1 Барлық жастағы балалардың тілінің дамуының бағдарламасын орындауын қадағалау және қамтамасыз ету.

2 Әр жас шамасындағы топтардағы оқыту, тәрбиелеу жұмыстарының дұрыс жүруін қамтамасыз ету.

3 Тәрбиешілерге әдістемелік көмек көрсету, ұжымның жұмысын бақылау және бағдар беру.

4 Бала тілінің дамуына дұрыс жағдайлар жасауға көмектесу, балабақшада әдістемелік кабинеттің жұмысын ұйымдастыру.

5 Тіл дамыту бойынша тәжірибені жалпылау және зерттеу.

6 Педагогтың шеберлігіне, квалификациясының жоғарлауына жағдай жасау.

7 Ата – аналардың арасында педагогикалық білімдерін арттыру жұмысын ұйымдастыру.

2 Бала тілінің дұрыс дамуы үшін оның денсаулығы мықты, нерв жүйесінің жұмыс істеуі қалыпты, есту, көру органдарының бұзылмауының маңызы зор.

Баланың есту органдарын сақтауға үлкен орын беріледі. Тәрбиеші әрбір баланың қалай еститінін жақсы білу керек. Сөйлеу аппаратының гигиенасы да өте маңызды. Баланың өкпемен қалай дем алатындығын және дем алу жолдарын қадағалап отыру керек.

Меңгеруші балабақшада сөйлеу мәдениетінің ұйымдастырушысы болу қажет. Жылдың басында меңгеруші үлкендер сөйлеуіне жалпы педагогикалық талаптар туралы мәліметтер береді. Балабақшаның салт дәстүрі ретінде ақырын сөйлеу, балалармен сөйлескенде дұрыс және әсерлі болуын қадағалау шарт.

Тәрбиешінің сөйлеуі баланың тілінің дамуының қалыптасуына зор маңызын тигізетіні сөзсіз. Тәрбиешінің сөзін талдаған кезде меңгеруші 3 жағынан қарастырады:

1 мазмұндылығы,

2 форманың дұрыс болуы,

3 жас ерекшелік және педагогикалық бағыт.

Тәрбиешінің жұмысымен таныса отырып, қандай білім, мәліметтер беретінін қадағалап отыру керек. Сонымен қатар тәрбиешінің күнделікті өмірдегі сөйлеуіне назар аудару керек. Яғни серуен кезінде, еңбек әрекеті кезінде т.б. тәрбиешінің сөйлеуі қарапайым болмауы керек. Тәрбиешінің сөздік қоры бай және нақты болуы шарт. Балалардың баяу меңгеретін сөздерін көп қолдану керек. Тәрбиеші мәдениетті байланыстырып сөйлей біле отырып, сонымен қатар диалог жүргізе біле, әңгімелеп беруі, басқалардың жауаптарын тыңдай алуы қажет.

Сонымен қатар педагогикалық кабинетте балалармен жұмыс істеуге арналған көрнекілік құралдар сақталады. Олар дидактикалық материал деп аталады. Кейде көрнекілік материалдың үлгілерін жасайды және тәрбиешілерге өзінің тобына материалды іріктеп алып, қолдана алады. Педагогикалық кабинеттердегі құралдардан басқа әрбір жас ерекшелік топтары өзінің оқу көрнекі құралдарын пайдаланады. Тәрбиешілердің бір – бірінің топтарына барып жұмыстарымен танысу. Меңгеруші оларды ұйымдастыруға қатысады, тәрбиешінің жұмысын көрсетуге дайындығына көмектеседі. Тіл дамыту жұмыстарына талдау жасау және топтық бақылаулар. Алдын – ала тақырып ойластырып, тыңдаушылар алдын – ала тыңдауға дайындалады және тәрбиешілерге нақты ұсыныс берумен аяқталады.

Топтың бақылау обьектісі болып іс - әрекеттің қандай болмасын түрі бола алады.

Педагогикалық кеңес. Бұл үнемі жұмыс істеп тұратын әдістемелік жұмыс түрі болып табылады. Педагогикалық кеңесте жаңа тақырып немесе баланың тілінің дамуы үшін арналған тақырыптар таңдап алу керек.

3 Балабақшада әдістемелік жұмыстың түрлері әртүрлі. Олардың кейбіреулері бірден бірнеше міндетті шеше білу қабілеттерін жүзеге асырады.

Әдістемелік жұмыстың бір түрі ретінде топқа келіп, тәрбиешінің тіл дамыту жұмыстарымен танысу. Әрбір топқа меңгерушінің келуі өзінің алдына мақсаты болғандығын айқындайды. Меңгеруші топқа келіп тәрбиешінің сөйлеуіне зейін қойып тыңдайды, өзінің жазбаларында тәрбиешінің күшті және әлсіз жақтарын анықтап отырады. Балалармен әңгімелесу – меңгерушінің топтағы балалар тілінң даму жұмыстарының сапасын анықтау үшін жүргізіледі. Өзінің кабинетіне бірнеше балаларды шақырып, суреттер бойынша әңгіме құрастыру немесе отбасындағы жұмысы туралы сұрайды. Осы кезде балалардың дыбыстарды қалай айтатынын байқайды. Жазба материалмен жұмыстың мазмұны календарлық жоспарды тексеруден тұрады

Тәрбиешілермен жеке және топтық әңгімелесулер. Бұл әдетте жоспарланбаған жұмыс түрі болып табылады. Әңгіме арқылы меңгеруші тәрбиешімен концерт мазмұнын анықтайды. Жеке және топтық нұсқауды алдын – ала жоспарлап тақырыптарын таңдап алу керек. Тәрбиешілер балаларды әңгімелеп беруге үйрету, грамматикалық жағынан дұрыс сөйлеуге нұсқау береді. Мұндай нұсқаулар алдын – ала дайындықты талап етеді. Топтық нұсқаулар өткізгенде келесі этаптар қарастырылады:

1 Көкейкесті мәселелерді көтеру,

2 Топта мақсатты бақылаулар

3 Консултацияға арналған материалды анықтау.

4 Алғы сөзге дайындық, материалды меңгеру негізін ашып көрсету.

5 Материалды ауызша беру. Оқуды жақсы болу үшін арнайы жағдайлар жасайды.

Егерде балабақшада жылына 8 – 10 рет педагогикалық кеңес өтетін болса, оның екеуі баланың тілін дамыту әдістемесіне арналған болу керек. Оқу жылында өткен жұмыстар қорытынды жиналысында балалардың сөйлеуі талқыланады.

Педагогтардың кәсіби шеберлігін жетілдіру балабақша қызметкерлері үшін өте қажет. Меңгеруші тәрбиешілердің квалификациясын көтеру үшін бақылау жұмыстарын жүргізу керек.