а) Диффузия. Бұл құбылыста газдың бір қабатынан екінші қабатына молекулаларының концентрациясы өзгереді, сондықтан Ү = . Осы құбылысты қарстыру үшін белгіленген ауданда сол жақ тан келетін уақытында молекулалрдың ағынын алайық:
= (4.30)
Молекулалрдың дәл сол уақытта оң жақтан кесіп өтеті ағыны тең болады:
= (4.31)
Егер > деп санасақ, онда ауданнан кезіп өтетін молекулалрдың қортынды ағыны:
= - = ( ) (4.32)
Мында Ү = . Оның (4.19) бойынша өзгерісі тең:
= 2 (4.33)
Cонда ізделген молекулалрдың ағыны тең болады:
= (4.34)
Молекулалрдың ағыны әрқашада концентрациясы жоғары жақтан концентрациясы төмен жаққа бағытталанады. Ақырғы теңдеудің екі жағын молекуланың массасына көбейтіп, және , болатынын еске алып жазуға болады:
(4.35)
Осы алынған теңдеудегі туынды х осі бағытымен молекулалардың тығыз градиентінің проекциясы. Әдетте сол вектордың бағытын тасымалдау құбылыстың бағыты мен бірдей деп санайды, яғни молекулалардың концентрациясы бірлік жүрген жолдың қашықтығында төмендейтін бағыт пен бірдей. Сондықтан (4.25)былай аламыз:
(4.36) Мындағы шаманың сол таңбасы х бағыты бойынша туындының азаятынын көрсетеді.
Осы алынған теңдік толық түрінде белгілі диффузияға арналған Фик заңымен түйеседі:
(4.37)
Мында дегеніміз диффузия коэффициенті. Ол молекулалрдың орташа абсолюттік жылдамдығына, еркін жүгіру жолының ұзындығына тура пропрционал:
= (4.38)
Осы алынған тұжырым өтежоғары боп саналады, ол диффузия коэффициентінің молекула-кинетикалық маңызын анықтайды.
