Пікіржазған химия ғылымдарының докторы, профессор С. М. Тәжібаева
жүктеу/скачать 3,1 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.2.Гидротроптықзаттар
Гид рот ро пия ұғы мын ал ғаш рет 1916 жы лы Ц. Ней берг ен гіз- ді. Гид рот ро пия деп су да ери тін ор га ни ка лық жә не бей ор га ни ка- лық зат тар дың су да ғы не ме се бей ор га ни ка лық тұз дар ері тін ді ле- рін де гі ері мейт ін зат тар дың (мы са лы, БАЗ-дар дың) ері гіш ті гін арт ты ру қа сиетін атай ды. СЖҚ тех но ло гиясын да кең қол да ны ла тын гид рот роп бо лып нат рий дің п -то лу ол суль фо на ты та бы ла ды. Оны кү кірт қыш қы лы не ме се кү кірт триок си ді мен суль фаттау ар қы лы алып, өнім ді нат- рий гид рок си ді ері тін ді сі мен бейтарап тайды. Кө бі не се ал кил бен- зол дар қос па сын суль фаттап бейтарап тап, нә ти же сін де гид рот- роп тық зат тар мен БАЗ-дар қос па сын ала ды, мұн дай қос па ұн тақ тә різ ді СЖҚ өн ді рі сін де тиім ді ши кі зат бо лып та бы ла ды: 2.2.Гидротроптықзаттар 33 Натрий бензолсульфо- наты Натрий толуолсульфо- наты Натрий ксилолсульфо- наты Натрий кумолсульфо- наты Со ны мен қа тар гид рот роп тық қа сиет тер ге кар ба мид H 2 NCONH 2 , N-ме ти ла це та мид жә не қыш қыл дар дың бас қа амид те рі, ок сиэти- лен ген ал кил фе нол дар, ал ка нол дар, қыш қыл амид те рі (ион ды БАЗ-дар үшін), ок сиэти лен ген ал ка нол дар дың фос фат та ры (бей- ион ды БАЗ-дар үшін) ие бо ла ды. Гид рот роп тар жу ғыш ком по зи- цияның тұт қыр лы ғын азайт ып, он да ғы ұш пайт ын зат тар дың мөл- ше рін 70 %-ға дейін жет кі зу ге мүм кін дік бе ре ді. Бұл СЖҚ бар лық тауар лық түр ле рі нің: ұн тақ тар, пас та лар, сұй ық тық тар дың өн ді- рі сін де ма ңыз ды. Гид рот роп тық зат тар ық па лы ның бір не ше ме ха низ мі бар. Бі- рін ші ден, ди поль дік мо ме нт ке ие гид рот роп тық зат тың мо ле ку- ла сы ери тін зат тың мо ле ку ла сы мен су тек тік бай ла ныс тар тү зе ді. Осы ның ар қа сын да ери тін бөл шек тер ара сын да ғы мо ле ку лаара- лық ко ге зиялық күш тер әл сі реп, нә ти же сін де ері мейт ін зат тың ері гіш ті гі ар та тү се ді. Со ны мен қа тар гид рот роп тық ық пал дың не гі зі бо лып ке ле сі көз қа рас тар алы на ды. БАЗ жә не СЖҚ кон цент рлі ері тін ді ле рін- де – дис перс ті фа за сы жо ға ры дә ре же де аг ре гат тал ған дис перс ті жүйе лер де ке ңіс тік құ ры лым дар бар. Гид рот роп тар дың әсе рі нен БАЗ ра ди кал да ры ның гид ро фоб тық бай ла ныс та ры мен олар дың су мо ле ку ла ла ры ара сын да ғы бай ла ныс тар, яғ ни ра ди кал дар дың қа сын да ғы су дың құ ры лым да нуы бұ зы лып, ері тін ді кө ле мін де гі құ ры лым дал ма ған эле ме нт тер пай да бо ла ды. Бұл жо ра мал ми- цел ла тү зу дің кри ти ка лық кон цент ра циясы ның жә не бей ион ды БАЗ-дар эти ле нок сид ті топ тар дың гид рат та нуы ның ар туымен дә- лел де не ді. Гид рот роп тар дис перс ті фа за бөл шек те рін де ад со рб ция лық қа- бат тар дың тү зі луін қам ти ды де ген де бол жам бар. Ад со рб ция лық 2.Синтетикалықжуғышқұралдардағыактивтіқоспалардыңқасиеттері... 34 қа бат тар құ ры лым дар дың бе рік ті гі мен тұт қыр лы ғын азайтады. Бет тік-ак тив ті зат тар ері тін ді ле рін де гі ми цел ла тү зі лу ашыл ған- нан кейін гид рот ро пия ту ра лы көз қа рас тар да бір ша ма өз гер ді. Се бе бі БАЗ-дар ми цел ла ла ры сұйы тыл ған ері тін ді лер де де ері- мейт ін зат тар дың ері гіш ті гін арт ты ра ды, яғ ни БАЗ-дар гид ро- т роп тар рө лін ат қа руы мүм кін. Гид рот роп тар ре тін де БАЗ-дар ық- па лы ның ме ха низ мін де эмуль сия лан ды ру мен со лю би ли за цияны бө ле ді. Со лю би ли за ция ми цел ла тү зі луіне, ал эмуль сия лан ды ру мен дис пер сиялау бөл шек тер бе тін де гі БАЗ сорб циясы на, яғ ни бет тік құ бы лыс тар ға не гіз де ле ді. Осы лай ша, су лы ері тін ді лер де- гі со лю би ли за ция мен гид рот ро пияны ажы ра ту ға мүм кін дік жоқ. Со ны мен қатар ұн тақ тық СЖҚ өн ді рі сін де гид рот роп тар дай ын өнім нің су сы мал ды ғын жақ сар тып, бі рі гіп ке сек те нуін азайтады жә не то заң дат қыш кеп ті ру дің өнім ді лі гін арт ты ра ды. Гид рот роп тар ды пай да ла ну ар қы лы отын ның шы ғы нын азайт ып, «жұм сақ» ре жим де кеп ті ру ге бо ла ды. жүктеу/скачать 3,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|