Пі­кір­жаз­ған химия ғылымдарының докторы, профессор С. М. Тәжібаева

5.­Син­тетика­лық­жу­ғыш­құ­рал­дар­дың­не­гіз­гі­бел­сенді­ком­по­нен­тте­рін­алу
106
Каль ций бо ра ты ның ыды рауы:
CaOB
2
O
3
+ CO
2
+ 3H
2
O = 2H
3
BO
3
+ CaCO
3
.
Каль ций бо ра тын тұн ды ру:
2H
3
BO
3
+ Ca(OH)
2
+ 2H
2
O = CaOB
2
O
3
.
6H
2
O.
Нат рий ме та бо ра тын алу:
CaOB
2
O
3
+ Na
2
CO
3
= 2NaBO
2
+ CaCO
3
.
Элект рхи миялық про цес тер:
ка тод та: 
2H
2
O + 2
e
-
→ H
2
+ 2OH
-
;
анод та:
2CO
3
2-
→ C
2
O
6
2-
+ 2
e
-
(не гіз гі реак ция);
2OH
-
→ 0,5O
2
+ H
2
O + 2
e
-
(қо сым ша реак ция).
Анод та ғы нат рий пер кар бо на ты ның тү зі луі:
2Na
+
+ C
2
O
6
2-
↔ Na
2
C
2
O
6
.
Нат рий пер кар бо ны ты ның гид ро ли зі:
Na
2
C
2
O
6 
+ 2H
2
O ↔ 2NaHCO
3
+ H
2
O
2
.
Нат рий пер бо ра ты ның тү зі луі:
NaBO
2
+ H
2
O
2
+ 3H
2
O ↔ NaBO
2
.
H
2
O
2 
.
3H
2
O.
Нат рий пер бо ра тын элект рхи миялық тә сіл мен алу дың тех но-
ло гиясы екі про цес тен тұ ра ды: каль ций бо ра тын алу (хи миялық) 
жә не нат рий пер бо ра тын алу (элект рхи миялық). Осы тә сіл мен 
алын ған пер бо рат тың құ ра мын да ғы бел сен ді от тек тің мөл ше рі 
10,4±0,3 % (мас.) ша ма сын құ рай ды.
Нат рий пер бо ра тын алу дың хи миялық тә сі лі
бой ын ша, ал-
ды мен, каль ций бо ра ты мен каль ци лен ген со да ның реак циясын 
өт кі зе ді, одан кейін каль ций кар бо на тын (бор) жой ып ері тін ді ге 
су тек тің ас қын то ты ғын қо са ды: 
Na
2
CO
3
+ CaOB
2
O
3
↔ 2NaBO
2
+ CaCO
3
;

5.4.­Хи­миялық­ағарт­қыш­тар­ды­алу
107
NaBO
2
+ H
2
O
2
+3H
2
O ↔ NaBO
2
.
H
2
O
2 
.
3H
2
O.
Алын ған сус пен зияны ұзақ уа қыт ара лас ты рып қою лан ды ра-
ды, сү зіп крис тал дық нат рий пер бо ра тын, яғ ни дай ын өнім ді ала-
ды, оны кеп ті ре ді, бө ліп қап тайды жә не сау да же лі сі не жі бе ре ді.
Со ны мен қа тар нат рий пер бо ра тын бу ра мен бор қыш қы лы нан 
да алу ға бо ла ды:
Na
2
B
4
O
7
+2NaOH ↔ 4NaBO
2 
+ H
2
O;
NaBO
2
+ H
2
O
2
+3H
2
O ↔ NaBO
2
.
H
2
O
2 
.
3H
2
O;
H
3
BO
3
+ NaOH + H
2
O
2
+ H
2
O ↔ NaBO
2
.
H
2
O
2 
.
3H
2
O.
Нат рий пер бо ра ты ның бас ты са па лық си пат та ма сы оның гра-
ну ло мет рия лық құ ра мы еке нін ес ке ру ке рек. Сон дық тан ірі крис-
тал ды ны ғыз дал майт ын өнім алу тех но лог тар дың ма ңыз ды мін-
де ті бо лып та бы ла ды. 
Нат рий пер бо ра ты ның ері тін ді ле рі, әдет те аса қа нық қан бол-
ған дық тан оны ірі крис талл тү рін де алу қиын. Се бе бі пер бо рат-
тың су да ғы ері гіш ті гі тө мен жә не реак цияға тү се тін зат тар дың 
кон цент рлі ері тін ді ле рі ара лас қан нан кейін аса қа нық қан ері-
тін ді лер пай да бо ла ды; мұн дай ері тін ді лер де гі крис тал дар дың 
тү зі лу жыл дам ды ғы олар дың өсу жыл дам ды ғы нан едәуір ар тық 
бо ла ды. Крис тал да ну ке зін де анық тау шы про цесс бо лып мас са 
та сы мал дауы та бы ла ды, ал тем пе ра ту ра аса ма ңыз ды емес. 
Ірі крис тал ды нат рий пер бо ра ты ның өн ді рі сін де реак цияға тү-
се тін зат тар дың кон цент рлі ері тін ді ле рін крис тал да ну зо на сы на 
ен гі зе оты рып, крис тал да ғыш реак тор да ғы реак циялық қос па-
ны үз дік сіз ара лас ты ру ар қы лы қар қын ды мас са та сы мал да ну ын 
қам та ма сыз ету ке рек. Сон дай-ақ тиім ді жы лу ал ма су жү руі ке-
рек, се бе бі про цесс эк зо тер мия лық. Мұн дай жағ дай лар асы лып 
тұр ған қа ба ты бар ап па рат тар да қам ты ла ды. 

жүктеу/скачать 3,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: