Pisa, timss зерттеулерінің тапсырмалары негізінде оқушылардың Ғылыми жаратылыстану сауаттылықтарын дамыту

Микроорганизмдер бағаны
Микроорганизмдер 
жоқ бөлік
Антибиотик 
бар аймақ 
Антибиограмма Петри шыны 
аяғына 
емделушінің 
қақырығындағы 
микрооргнаизмдерді 
орналастыру 
жолымен 
алынған.
A, B, C, D 
және E бес 
антибиотигі пайдаланылды. 
Үш 
күн 
өткен 
соң 
микрооргнаизмдердің 
саны 
өсті, бірақ оларды өлтіретін 
антибиотктердің айналасында 
емес.
A 
 
C 
D 
E 
B 
Емделуші қақырығының антибиограммасы
Антибиограмма мәліметтері нәтижесінде 
келесі қорытындылар дұрыс жасалған ба?
Иә немесе Жоқ
Антибиотктердің бірде-біреуі емделушінің 
тамағынан табылған микроорганизмдерге 
қарсы тиімді бола алмайды.
Ия/Жоқ 
А антибиотигі емделушінің тамағынан 
табылған микроорганизмдерге қарсы тиімді 
болуы мүмкін 
Ия/Жоқ 
С антибиотигі емделушінің тамағынан 
табылған микроорганизмдерге қарсы тиімді 
болуы мүмкін 
Ия/Жоқ 
Дәрігер емделуші қақырығының антибиограммасынан төмендегідей 
қорытынды жасай алады ма? Әрбір қорытынды үшін «Иә» немесе «Жоқ» 
жауаптарының бірін белгілеңіз.
Тапсырма. Кейбір құстар ұлулармен қоректенеді. Орманда өмір сүретін ұлу 
түрлерінің қабыршағы қою (қара) түсті болады. Ал шалғында өмір сүретін 
ұлулардың осы түрлерінің қабыршағы ақшыл болады. Ұлулардың өз өмірін 
сақтап қалуға түстері қалай әсер ететінін түсіндіріңіз [12]. 
Дұрыс жауап нұсқаларының үлгілері:
орманда өмір сүретін ұлулардың 
қабыршағы қою (қара) түсті болады, өйткені бұл олардың орманның қою 
түстерінің арасында көрінбеуіне жағдай жасайды. Ал шалғында өмір сүретін 
ұлулардың ақшыл түсті өсімдік гүлдері арасына жасырынады. Екі жағдайда да 
оларды жыртқыштардың табуы қиын болады. 
Ұлудың қабыршағы оның тірі табиғатпен ұқсас болып, жыртқыштардан 
қорғануына көмектеседі. 
Жартылай дұрыс жауап нұсқаларының үлгілері: 
35 

Оларды құстар жеп қоймайды. 
Олар құстардан жасырына алады. 
Бұл оларды жыртқыштардан қорғайды. 
Дұрыс емес жауап нұсқаларының үлгілері: 
Шалғынға қарағанда орманда қараңғырақ. 
Ұлуларға қараңғы орманда қою қара түсті болған ұнайды. 
Шалғында жарық, сол себепті ұлу да ақшыл болады. 
Тапсырма. Жанартау атқылауының қоршаған ортаға тигізетін әсерін 
айтыңыз. 
Дұрыс жауап нұсқаларының үлгілері:
өсімдіктер жанып кетеді. 
Лава топырақтың күйдіреді және құрамын бұзады. 
Зиянды газдар бөлінеді. 
Айналаның бәрін күл басады. 
Жанартаудың атқылауынан қоршаған ортаға зиянды күл шығады. 
Дұрыс емес жауап нұсқаларының үлгілері: 
Бұл бәрін жоюы мүмкін. 
Адамдар қаза болуы мүмкін. 
Қою лава мен күл. 
Тапсырма. Үлкен қалада көліктің көбеюіне байланысты ауаға шығатын 
көмірқышқыл газының көлемі ұлғаяды. Қала әкімі көп ағаш отырғысы келеді. 
Қала әкімінің ұсынысымен келісесіз бе? 
Бір торды белгілеңіз. 
Ия 
Жоқ 
Өз жауабыңызды түсіндіріңіз. 
Ия – жауабының нұсқалары: 
ағаштарда фотосинтез жүргенде, олар көмір 
қышқыл газын жұтып, оттегін бөледі.
 
Ағаштар қышқыл газын жұтады. 
Жоқ – жауабының нұсқалары: 
қала әкімі көмір қышқыл газының мөлшерін 
азайтудың басқа жолын ұсынуы тиіс, мысалы, адамдар жаяу немесе 
велосипедпен жүрсін. 
 
Мен қала әкімімен келіспеймін, көліктің мөлшерін азайту керек, көп ағаш 
отырғызу проблеманы шешпейді. 
Дұрыс емес жауап нұсқаларының үлгілері: 
жауапта тек оттегі 
туралыайтылған. 
Тапсырма. Төмендегі кестеде әр түрлі бес заттың (А, В, С, Д, Е) физикалық 
қасиеттері берілген. Бұл заттардың екеуі металл.
А заты 
В заты 
С заты 
Д заты 
Е заты 
Бөлме 
температурасындағы 
физикалық жағдайындағы (20
0
С) 
қатты зат 
қатты зат 
сұйықтық 
сұйықтық 
газ 
Сыртқы түрі/түсі 
жылтыр 
сұр 
ақ 
күміс түсті 
түссіз 
түссіз 
Электр энергиясын өткізеді 
ия 
жоқ 
ия 
ия 
жоқ 
36 

Бес заттың (А, В, С, Д, Е) ішіндегі қай екі зат металл екенін көрсетіңіз. 
1.
_________________________________ 2. ___________________________ 
Дұрыс жауап: 
А және С заттары аталады. 
Тапсырма. Екі материк сумен бөлінген.
Геоллогтар бұл материктердің бір кездері өзара біріккен материк болғанына 
дәлел іздеуде. 
Тас болып қатудың қандай шарты бұл ұсынысқа дәлелдеме бола алар еді?
Дұрыс жауап нұсқаларының үлгілері: 
екі материктен табылған тас боп 
қатқан бірдей жануарлардың қалдықтары. 
Егер екі материктен де бірдей жануарлардың қалдықтары табылса. 
Бірдей қалдықтардың екі жерде де боуы. 
Бірдей қалдықтар. 
Тапсырма. Фермер егіс даласына бидай тұқымдарын септі. Өскіндердің 
арасына арам шөптер шыға бастады.
Арам шөптерді неліктен жұлып тастау керектігін түсіндіріңіз. 
Дұрыс жауап нұсқаларының үлгілері: 
олар бөсімдіктермен орын, ылғал, 
жарық үшін таласады. 
Арам шөптер өсікіндермен қоректік заттар мен суға таласады. 
Арам шөптер бидаймен қоректік заттар үшін күреске түседі. 
Олар өте жылдам өседі де, егіс даласына жайылып кетеді. 
Тапсырма. Кестеде жануарлардың төрт тобының кейбір ерекшеліктері 
көрсетілген. 
Жануарлардың әр тобының астына сол топқа тән ерекшеліктің тұсына Х 
белгісін қойыңыз. Жануарлар тобының кейбіреуі бірнеше ерекшелікке ие 
болуы мүмкін.
Сүтқоректілер 
Қосмекенділер 
Балықтар 
Құстар 
Сүт бездері 
Қабыршық 
Қауырсын 
Ылғалды тері 
Желбезек 
Жүн 
Тапсырма. Тұқымдардың көптеген түрлері жарық немесе қараңғыда өсіп-
өнеді. Өсіп-өнуге қажетті екі жағдайды атаңыз. 
1.______________________________________________________________ 
2.________________________________________________________________ 
Тапсырма. Химиялық реакция барысында энергияның бөлінуіне дәлел 
болатын бір белгіні жазыңыз. 
Мысалы: жылу бөлінеді. 
Температура көтеріледі. 
Химиялық заттар жылынды, бұл энергияның бөлінгенін білдіреді. 
Ол жалтырайды.
Зат қайнауы мүмкін.

жүктеу/скачать 0,94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: