Плазмалық мембрана (плазмалемма, жасушалық мембрана)
жүктеу/скачать 0,8 Mb.
|
9.1А Өсімдіктер мен жануарлар жасушаларының компоненттерінің қызметтері Қосымша 2
- Бұл бет үшін навигация:
- ГОЛЬДЖИ ЖИЫНТЫҒЫ (Г Ж ), НЕМЕСЕ ГОЛЬДЖИ АППАРАТЫ
| ЭНДОПЛАЗМАТИЧЕСКАЯ СЕТЬ
(ЭНДОПЛАЗМАТИЧЕСКИЙ РЕТИКУЛУМ), Эндоплазмалық тордын, құрылысы. Бүл — органоид цитоплазманын ішінде бір-бірімен тығыз байланысқан түтікшелердің (каналшалар), вакуольдердін, цистерналардың жиынтығынан түратын күрделі жарғақшалар жүйесі. Эндоплазмалық тордың: а) түй-іршікті; ә) тегіс бетті екі түрі болады. Эндоплазмалық тордың қызметтері. 1. Түйіршікті эндоплаз-малық тордың жарғақшасына рибосомалар орналасады . Сон-дықтан бұл тордың жарғақшасы протеолиттік ферменттер мен ақуыздың синтезделу әрекетіне қатысады. Рибосомада синтезделген ақуыз молекулалары эндоплазмалық тордың қуысына түсіп, ол арқылы акуыз молекуласын жасушаның қажетті жеріне тасиды. Ғалымдардың дәлелдеуі бойьшша, эндоплазмалық тордың шұрыктары ядроның жарғақшаларымен тікелей байланысқан. Сон-дыктан ядроның қабықшасы эндоплазмалық тордың бір белігі бо-лып табылады. 2. Тегіс бетті эндоплазмалық тор липидтердің, гликогеннің, т. б. заттардың синтезделу әрекеттеріне қатысады және олардың тасымалдануын жүзеге асырады Тегіс ЭПТ Тегіс эндоплазмалық тор гликолипидтер молекулаларының синтезіне қатысады және оларды тасымалдайды. Эндоплазпалық тор жетілген эритроцидтер мен көкжасыл балдырлардан басқа жануарлардың, өсімдіктердің және қарапайымдардың жасушаларының тиабылған. Қорыта айтқанда, түйыршікті эндоплазмалық тордың мембраналарында синтезделген нәруыз молекулалалары және әртүрлі ферменттер, оның түтікшелелері арқылы Гольджи жиынтығының құыстарына жеткізіледі. Бұдан біз эндоплазмалық тордың нәруыз биосинтезіне қатсуымен қатар, синтезделген заттарды тасымалдау қызметінде атқаратынғын көреміз. ГОЛЬДЖИ ЖИЫНТЫҒЫ(ГЖ), НЕМЕСЕ ГОЛЬДЖИ АППАРАТЫ Гольджи жиынтыгы. Біркатар маңызды кызмет аткаратын жасуша органоидінің бірі — Гольджи жиынтыгы. Оны 1898 жылы италиялык галым К.Гольджи жүйке жасушаларьшан тапкан. Ол ауыр металдардың ерітінділерімен (осмий немесе күміс) жүйке жасушаларын бояп Караганда, онын цитоплазмасынан тор болып келетін жиынтыкты бірінші болып байкаган. Оны «Ішкі тор төрізді аппарат» деп атады. Кейіннен Гольджидің есіміне байланысты «Гольджи жиынтыгы» деп аталып кетті. Гольджи жиынтыгынын мембранасы осмий ерітіндісін жаксы сіңіретіндігі байкалды. Нөтижесінде, Гольджи жиьштыгынын барлык эукариот жасушаларда болатындыгы толык дөлелденді. Төмендегі суреттен көріп отырғанымыздай, бүл органоид күрделі күрылысты болып келеді. Кейбір жасушаларда бүл жиынтық тор түрінде кездеседі де, олардың куыстары бір-бірімен байланысып жатады. Кейде жеке түйір денешік немесе орак төрізді болып келеді. Мүндай формалары диктіюсома (лизосома) деп аталады (28-сурет). Жасушаның кызметіне карай бүл жиынтык үнемі өзгеріп отырады, өсіресе секрет бөлетін жасушаларда жаксы жетіледі. Гольджи жиынтыгы — сүткорек-ч тілердін эритроциттерінен баска эукариот жасушалардың бар-лығында кездесетін органоид. Рис. Аппарат Гольджи жүктеу/скачать 0,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|