ПОӘК 042-18-38-57/03-2014 №1 басылым 05. 09. 2014ж
жүктеу/скачать 3,08 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 14.1. Элементар бөлшектер
- Элементар бөлшектердің кестесі
14-дәріс. Элеметар бөлшектер физикасы. Элементар бөлшектер туралы негізгі мағұлматтар. Электрондық күшті және әлсі әсерлесурел. Ғарыштық сәулелер. Электрон, протон, нейтрон, фотон. АНтибөлшектер. Мезондар мен гиперондар. Элементар бөлшектердің классификациясы Квактар. 14.1. Элементар бөлшектер. Әрбір элементар бөлшектің антибөлшегі бар, ол үстіне тильда белгісі қойылын сол символмен белгленеді. Фотонның Элементар бөлшектер үш топқа бірігеді:фотондар, флептондар және адрондар. Фотондар тобы бір бөлшектен фотоннан электромагниттік әсерлесу квантынан тұрады. Лептондар тобы электроннан, мюоннан, электрондық және мюондық нейтринодан, ауыр лептон -лептоннан (таоннан). Таонды нейтриондан, сондай-ақ олардың анти бөлшектерінен тұрады. Адрондар тобына мезондар (пиондар мен каондар) және бариондар (нуклондар (протон, нейтрон) және тұрақсыз бөлшектер) жатады. Барион ыдыраған кезде басқа бөлшектермен бірге барлық уақытта жаңа барион түзіледі барионды зарядтың сақталу заңы. Адрондар электромагниттік эәне әлсіз әсерлесумен қатар, күшті әсерлесуге де ие. Андрондар квактерден тұрады. Әрбір М мезон бір q кварктен және бір q антикварктен, ал әрбір В барион үш q квартен тұрады: M = qq, B = qqq Лептондар саны кварк типінің санына тең кварк-лептондар симметрия принципі Кварктың алты типі бар, лептондар тәрізді үш дублет немесе үш ұрпақ (u, d), (c, s), (t, b) түзеді. жоғарғы (up) – u төменгі (down)– d «очарованнай» (charm) – c «странный» (strange) – s «истинный» (true) – l «прелестный» (beauty) – b Кварктарда антибөлшектер – анти кварктер бар. 14.2. Анти бөлшектер және олардың аннигиляциясы Электрон мен позитрон антибөлшек жұбының мысалы. Позитронның бар болуын теория жүзінде 1930ж. Дирак болжады, ал эксперимент жүзінде 1932 ж. Андерсон дәлелдеді. Практикада әрбір бөлшектің анти бөлшегі бар. Бөлшек пен анти бөлшектің массасы, өмір сүру уақыты және спині бірдей. Қалған сипаттамалары, оның ішінде электр заряды мен магнит моменті модулі бойынша тең, бірақ таңбасы бойынша қарама-қарсы. Протон p және анти протон Бөлшек пен анти бөлшектің әсерлесуі олардың аннигиляциясына әкеледі. «Аннигиляция» термині «жоғалу» деп аударылады, бірақ та оны сөздің тура мағынасында түсінуге болмайды. Электронның позитронмен аннигиляция процесі нәтижесінде екі (сирек үш) жоғары энергиялы фотон (γ – квант) туады. 
және де электрон-позитрон жұбының энергиясы фотондар эненргиясына ауысады. Осы процесс кезінде кем дегенде екі фотонның пайда болуы импульстің сақталу заңының салдары. Кері процесс болуы да мүмкін – энергиясы көп (Ey> 1,02 МэВ = 2mec2) γ- кванттар затпен (Х ядромен) әсерлескен кезде электрон-позитрон жұбы туады. 
Х бөлшегі энергия мен импульстің сақталу заңдары орындалуы үшін қажет. Электрон-позитрон жұбының туу және аннигиляция процестері материяның түрлі формаларының өзара байланысының мысалы болып табылады: бұл процестерде зат пішініндегі материя электромагниттік пішініндегі материяға айналады және керісіше. Элементар бөлшектердің кестесі 
жүктеу/скачать 3,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
-және
- мезондардың анти бөлшектері сол бөлшектерге теңдес. Бұл бөлшектер ақиқат нейтрал болып табылады, олар аннигиляцияға қабілетті емес. Бірақ барлық элементар бөлшектердің іргелі қасиеті болып табылатын өзара түрленулерге ұшырайды.
, нейтрон n және анти нейтрон 
, нейтрино e және анти нейтроино
e, электрон е- және анти электрон е⁺ бөлшек пен анти бөлшектің мысалы болып табылады.