тұлға мен көп арақатынасы, әр жақсы нәрсенің өлшеуі туралы терең, тегеурінді әрі
ерекше маңызды қағидалардан Абай ілімінің басты ұстанымдарының мәнісі аңғарылады.
А
Күш-қуаты толысқан шағында Абай өз ілімінің басты қағидалары мен
ұстанымдарына сай көпке ақыл берді, насихат айтты, әділет жолына
шақырды, наданның көңілін ашпақ, заманды түземек болды. «Мен егер
закон қуаты қолымда бар кісі болсам, адам мінезін түзеп болмайды
деген кісінің тілін кесер едім», – деп, ішкі қуатын ашты. Өзінің ілімі
мен халықтың дәстүрлі мәдениеті, әдет заңы негізінде өз заңын жасап,
оған арнайы баптар енгізді. Сол арқылы көптің мүддесін қорғаудың,
әділетті қолдаудың құқықтық негізін жасап, оны әлеумет игілігі үшін
қолданды. Соған сай әділетті билік шешім шығарды. Жұртын пайда
ойламай, ар ойлауға бастады. Халқының бірін-бірі дос көрмейінше,
істің бәрінің бос екенін сөзімен де, ісімен де дәлелдеді. Бірақ жалғанда
сағымдай төңкеріліп құбылған жұрты шынға шыдай алмады, шынға
ынтымағын қоса алмады. Соған күйінді, содан жаны жараланды, қаны
қарайды, көкірегі қайғыға толды. Ақынның адамдарды бір-біріне дос,
бауыр тұтқан және адамды, адамзаттың бәрін бауырым деп сүйген
жүрегі қиянатшыл дүниеден қырық жамау болды.
Адам мінезін түзеуге, наданың көңлін ашуға болмайды емес, болады.
Дүниеден өткен нәбилерлің, ғұламалардың, хакімдердің бәрі осы
мақсатты көздеді. Мұндай биік мақсат алыстан көрінеді, алыстан көрінсе
де қол созым жерде тұрғандай болады. Бірақ оған бір адамның ғұмыры
бойында жеткізетін сара жол жоқ. Бүгінгі күннің биігінен қарағанда,
адамзаттың Адам атадан бермен қарай осы мақсат жолында ұдайы
Достарыңызбен бөлісу: |
