Зертханалық сабақтар мазмұны

8. Зертханалық сабақтар мазмұны

Тапсырмалар:

1. Ағзалар мен олардың тіршілік ортасының байланыстарын зерттейтін Көне замандағы ойшылдардың (Аристотель, Гиппократ т.б.) экологиялық сипаттағы жазба хабарлары және орта ғасырлардағы хабар-ошарлармен танысып зерттеу.

2. Өсімдіктер экологиясының басқа ғылымдармен байланысын ашып көрсету.

3. ХҮІ-ХҮ111 ғғ. Ботаниктердің экологиялық сипаты бар хабарлары. Жандану кезеңіндегі ұлы жағрафиялық жаңалықтар. Сол замандағы ірі ботаниктердің еңбектері: Чезальпино, Турнефор, Дж. Рей, К. Линней т.б. ХҮ111-Х1Хғғ.

4. Ботаниктердің еңбектері: А.Гумбольд, О.Декандоль, А.Декандоль, Ч.Дарвиннің эволюциялық ілімі.

5. Х1Х ғ. аяғы, өсімдіктер экологиясындағы негізгі 2 бағытты оқып талдау жасау.

6. Қауіпсіздік техникасының негізгі принциптерімен танысу

1. 
   Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау
   
2. 
   Дәрістен алған білімдерін қолданып жоғарыда берілген тапсырмаларды орындау
   

Өзін - өзін бақылау сұрақтары:

1. 
   Аутэкология деген не?
   
2. 
   Қоршаған орта түсінігін экологияға кім енгізді?
   
3. 
   Ресурс шығындарын болжаудың алғашқы үлгісі
   
4. 
   Үлгілеудің мүмкіндіктері?
   
5. 
   Математикалық үлгілер?
   
6. 
   Қазіргі кездегі экологияның қандай негізгі бағыттары белгілі?
   

1. 
   Шарипханова А.С. Өсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. - Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. – 111 б.
   
2. 
   Афанасьева, Н. Б. Введение в экологию растений / Н.Б. Афанасьева, Н.А. Березина. - М.: Издательство МГУ, 2011. - 800 c.
   
3. 
   Афанасьева, Н. Б. Введение в экологию растений / Н.Б. Афанасьева, Н.А. Березина. - Москва: Наука, 2011. - 800 c.
   
4. 
   Демина М. И., Соловьев, А. В. Чечеткина Н. В.Ботаника (органография и размножение растений): учеб. пособие. - М.: РГАЗУ, 2011. – 158 с.
   
5. 
   Родман Л. С., Козловская Н. Н. Ботаника. Часть 2. : учеб. пособие. - М.: Издательство РГАУМСХА, 2010. – 113 с.
   

Тапсырмалар :

1. 
   Қоршаған орта, тіршілік жағдайлары жайлы оқып танысып, мысалдар келтіру
   
2. 
   Экологиялық факторлар жөніндегі түсінікті оқып игеру.
   
3. 
   Экологиялық факторларды жүйелеу негіздерін дәлелдеу.
   
4. 
   Өсімдіктердің қоршаған ортаға келтірер өзгерістерін анықтап, дәлел келтіру.
   
5. 
   Өсімдіктерді жинау және кептіру әдістері,
   
6. 
   Кеппешөптерді даярлау, сақтау.
   

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау.

Иллюстрациялық материалдар: кеппешөп коллекциясы

Өзін-өзі бақылау сұрақтары.

1. 
   Экологиялық оптимумдер. Өсімдіктердің тіршілік аралығындағы маңызды үш нүкте.
   
2. 
   Экологиялық факторлардың әсер ету аралығы. Ю.Либихтың Минимум заңы.
   
3. 
   Блэкманның шектеуші факторлар заңдылығы.
   
4. 
   Шелфордтың толеранттық заңын оқып талдау жасау.
   

1. 
   Шарипханова А.С. Өсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. - Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. – 111 б.
   
2. 
   Афанасьева, Н. Б. Введение в экологию растений / Н.Б. Афанасьева, Н.А. Березина. - М.: Издательство МГУ, 2011. - 800 c.
   
3. 
   Афанасьева, Н. Б. Введение в экологию растений / Н.Б. Афанасьева, Н.А. Березина. - Москва: Наука, 2011. - 800 c.
   
4. 
   Демина М. И., Соловьев, А. В. Чечеткина Н. В.Ботаника (органография и размножение растений): учеб. пособие. - М.: РГАЗУ, 2011. – 158 с.
   
5. 
   Родман Л. С., Козловская Н. Н. Ботаника. Часть 2. : учеб. пособие. - М.: Издательство РГАУМСХА, 2010. – 113 с.
   

Тапсырмалар :

1. 
   Ф.Блэкманның шектеуші факторлар заңдылығы,
   
2. 
   В.Шелфордтың толеранттық заңы
   

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау

Өзін-өзі бақылау сұрақтары

1. 
   Жарыққа экологиялық фактор ретіндегі сипаттамасын беру.
   
2. 
   Шашыраңқы және тура түсетін жарық, олардың өсімдік организмдеріне әсер ету ерекшеліктерін анықтау.
   

1. 
   Шарипханова А.С. Өсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. - Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. – 111 б.
   
2. 
   Афанасьева, Н. Б. Введение в экологию растений / Н.Б. Афанасьева, Н.А. Березина. - М.: Издательство МГУ, 2011. - 800 c.
   

Тапсырмалар :

1. 
   Спектроскоп құрлымын зерттеу,
   
2. 
   Спектроскоптың жұмыс принциптері,
   
3. 
   Спектр аймақтың қөзге көрінетін спектральді құрамын зерттеу.
   

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау.

1) Спектрометрдің құрлымын сызу.

2) Жарықтың спектіральді құрамы туралы қорытынды жасау

Иллюстрациялық материалдар: Спектрометр

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1. 
   Өсімдіктердің жер бетінде таралуындағы жарықтың маңызын білу.
   
2. 
   Фотопериодизм.
   
3. 
   Хлорофиллді өсімдіктер үшін жарықтың маңызын білу. Фотосинтез.
   

1. 
   Шарипханова А.С. Өсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. - Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. – 111 б.
   
2. 
   Афанасьева, Н. Б. Введение в экологию растений / Н.Б. Афанасьева, Н.А. Березина. - М.: Издательство МГУ, 2011. - 800 c.
   

Тапсырмалар :

1. 
   Гелиофитердің кеппешөптерін зерттеу
   
2. 
   Факультативті гелиофиттердің кеппешөптерін зерттеу
   
3. 
   Сциарифтердің кеппешөптерін зерттеу
   

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау.

1. 
   Өсімдіктердің жарыққа байланысты қай экологиялық топқа жататынын зерттеу,
   
2. 
   Сциофиттер және гелиофиттер сипаттамасы (кесте толтыру).
   

1. 
   Өсімдіктердің фотосинтез өнімдерін пайдалануын зерттеу.
   
2. 
   Жарыққа байланысты өсімдіктер морфологиясының ерекшеліктерін анықтау.
   

1. 
   Шарипханова А.С. Өсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. - Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. – 111 б.
   
2. 
   Афанасьева, Н. Б. Введение в экологию растений / Н.Б. Афанасьева, Н.А. Березина. - М.: Издательство МГУ, 2011. - 800 c.
   

Тапсырмалар :

1. 
   Су өсімдіктерін мысал ретінде қолданып фотосинтез процессі өтіп жатканына көз жеткізу,
   
2. 
   Фотосинтез процессінің интенсивтілігіне (қарқындылығына) жарық әсер етуін анықтау.
   

Иллюстрациялық материалдар: микроскоп, бөлме өсімдіктері

Өзін -Өзі бақылау сұрақтары:

1. 
   Жарық энергиясы және оның өлшем бірліктерімен танысу.
   
2. 
   Жарыққа байланысты өсімдіктердің экологиялық топтарымен танысу.
   
3. 
   Гелиофиттер, сциофиттер, көлеңкеге төзгіштер.
   

1. 
   Шарипханова А.С. Өсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. - Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. – 111 б.
   
2. 
   Афанасьева, Н. Б. Введение в экологию растений / Н.Б. Афанасьева, Н.А. Березина. - М.: Издательство МГУ, 2011. - 800 c.
   

Тапсырмалар:

1. 
   Өсімдік өміріндегі температураның мәнін анықтау,
   
2. 
   Әр түрлі өсумдіктердің температуралық оптимумдары.
   

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау.

1)Тұқымның шығуына температураның әсерін дәлелдеу,

2)Температуралық оптимумды анықтау

Иллюстрациялық материалдар:

Тұқым, петри чашкасы, су, салфетка

1. Жылу экологиялық фактор ретінде және оның өсімдіктер тіршілігіндегі маңызын ашу.

2. Жылу факторы-климаттық жағдайдың бір бөлігі екендігін дәлелдеу

3. Жылудың айналу және берілу жолдарын анықтау.

4. Өсімдіктер тіршілігіндегі маусымдық құбылыстармен танысу.

5. Өсімдік температурасы жайлы мағлұматтармен танысу.

6. Жылудың өсімдіктің жекеленген қызметтері үшін маңызын анықтау.

7. Өсімдік температурасының сыртқы орта температурасына байланыстылығын зерттеу.

8. Вегетациялық кезең аралықтарын анықтау.

9. Жылу жағдайларының әртүрлілігі және оның жер бетінде өсімдіктердің географиялық бағытта таралып, бөліктенуіндегі маңызын анықтау.

1. 
   Шарипханова А.С. Өсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. - Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. – 111 б.
   
2. 
   Афанасьева, Н. Б. Введение в экологию растений / Н.Б. Афанасьева, Н.А. Березина. - М.: Издательство МГУ, 2011. - 800 c.
   

Тапсырмалар :

1. 
   Вегетациялық кезең аралықтарын анықтау,
   
2. 
   Вегетациялық кезеңіне байланысты өсімдіктердің бөлінуі.
   

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау.

1) «Вегетациялық кезендері» кестені толтыру,

2) Кеппешөп материалдарында берілген өсімдіктердің вегетациялық кезеңіне байланысты қай топқа жататындарын анықтау.

Иллюстрациялық материалдар:

Кеппешөп коллекциясы

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1. 
   Табиғи жағдайлардағы өсімдіктердің жер шарындағы төменгі температураға төзімдігі?
   
2. 
   Антарктидадағы Восток станциясында өсімдіктер жоқ, өсімдік өсетін ең төменгі температура?
   
3. 
   Жоғары температураға физиологиялық бейімдеушілік
   

1. Шарипханова А.С. Өсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. - Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. – 111 б.

Тапсырмалар :

1. 
   Суға байланысты өсімдіктердің экологиялық топтарынның классификациясын анықтау,
   
2. 
   Әр түрлі өсімдіктердің суға байланысты бейімделу белгілері.
   

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау.

1) Кеппешөп материалдарында берілген өсімдіктердің қай топқа жататындығын анықтау,

2) Экологиялық топтардың өсімдіктердің бейімделу белгілері, кесте құрастыру. 

Иллюстрациялық материалдар: Демонстрациялық гербариилер

Кеппешөп коллекциясы

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1. 
   Су-экологиялық фактор және су өсімдіктер тіршілігіне қажетті жағдайлардың ішіндегі ең маңыздысы екендігін дәлелдеу.
   
2. 
   Құрылықтағы өсімдіктер үшін әртүрлі пішіндегі сулардың экологиялық маңызын анықтау.
   
3. 
   Сумен қамтамасыз етілу жағдайларының өсімдіктер морфологиясына әсерін анықтау.
   
4. 
   Осмостық қысымның экологиялық маңызымен танысу.
   
5. 
   Топырақтағы су (ылғал), оның түрлі пішіндегі күйлеріне сипаттама беру.
   
6. 
   Суға байланысты өсімдіктердің экологиялық топтарын білу.
   
7. 
   Гигрофиттер, ксерофиттер, мезофиттер, гидрофиттер.
   
8. 
   Псаммофиттер.
   
9. 
   Өсімдіктер жамылғысының жер бетінде таралуындағы судың маңызын анықтау.
   

1. 
   Шарипханова А.С. Өсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. - Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. – 111 б.
   
2. 
   Афанасьева, Н. Б. Введение в экологию растений / Н.Б. Афанасьева, Н.А. Березина. - М.: Издательство МГУ, 2011. - 800 c.
   

Тапсырмалар :

1. 
   Ауаның құрамын талдау,
   
2. 
   Желдің экологиялық маңызын анықтау..
   

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау.

1) «Ауа құрамы» схема құрастыру,

2) Желдің өсімдіктер физиологиялық үрдістеріне әсері (анемохория, анемофилия).

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1. Атмосфералық ауа және оның өсімдіктер тіршілігіндегі маңызын оқып білу.

2. Ауаның, газдың құрамымен танысып, талдау жасау.

3. Оттегі, көмірқышқыл газ, азот т.б. атмосфераның тұрақсыз компоненттерімен танысу.

4. Жел, оның экологиялық маңызы

5. Жел әсерінен туындайтын эрозия

6. Анемофилия.

7. Анемохория.

1. Шарипханова А.С. Өсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. - Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. – 111 б.

Тапсырмалар:

1)Топырақтың негізгі қасиеттерін анықтау,

2)Топыраққа қатысты өсімдіктердің экологиялық топтарының бейімделуін анықтау.

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау.

1)берілген топырақ үлгілерінің негізгі қасиеттерін сипаттау,

2)Экологиялық топтар кесте толтыру

Иллюстрациялық материалдар:

Топырақ үлгілері

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1. Топырақтың механикалық құрамы, оның экологиялық маңызын сипаттау.

2. Топырақтың химиялық-физикалық құрамы, оның экологиялық маңызымен танысу.

3. Қышқыл, бейтарап, сілтілі топырақтармен танысу.

4. Топырақтағы кальцийдің маңызын анықтау.

Әдебиеттер : 1. Шарипханова А.С. Өсімдіктер экологиясы: Оқу құралы. - Өскемен: С. Аманжолов атындағы ШҚМУ баспасы, 2011. – 111 б.
Тақырып 13. Топырақтың механикалық құрамы тұқымнаң өсіуне әсер етуі. 

Тапсырмалар :

1)Топырақтардың түрлерін анықтау (механикалық құрамын, құрлысын)

2) Топырақтың механикалық құрамы тұқымнаң өсіуне әсер етуін анықтау

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау.

1)Қолданылған топырақтар түрлерінің сипаттамасы,

2)Отырғызған өсімдіктерге ең қолайлы топырақ түрі

Өзін-өзі бақылау сұрақтары

1. 
   Минералды коректік элементтер мен танысу.
   
2. 
   Тұзды топырақтағы өсімдіктердің экологиясымен танысу.
   
3. 
   Галофиттер. П.А.Генкель (1950) бойынша галофиттердің бөлектенуі.
   
4. 
   Эугалофиттер, криногалофиттер, гликофиттер (гликогалофиттер).
   
5. 
   Топырақтағы органикалық заттар, олардың экологиялық маңызын білу.
   
6. 
   Өсімдіктердің индикаторлық көрсеткіштерінің маңызы, биоиндикаторлардың рөлін ашып көрсету.
   

2. Бекенов А., Есжанов Б., Махмутов С. Қазақстан сүтқоректілері Алматы, "Ғылым". 1989

3. Бекенов А. Қазақстанда сирек кездесетін аңдармен құстарды қорғау. 1970
Тақырып 14. Зоогенді және фитогенді факторлар. 

Тапсырмалар : 1)Өсімдіктер мен жануарлардың өзара әсері,

2) Өсімдіктердің өзара әсері.

Тапсырмаларды орындауға әдістемелік нұсқаулар (қысқаша) :

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау.

1)Өсімдіктердің тозандыруында жануарлардың алатын орны,

2)Өсімдіктердің қорғануға бейімделуі,

3) Өсімдіктердің бір-біріне тікелей және жанама әсері 

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1. 
   Биотикалық факторлардың жүйелену негіздерін атаңыз.
   
2. 
   Өсімдіктерге басқа ағзалардың әсерлері қалай? Дәлел келтіріңіз.
   
3. 
   Жануарлардың өсімдіктерге жағымды әсерлері мен зиянды әсерлеріне дәлел келтіріңіз.
   
4. 
   Өсімдіктердің өзара қарым-қатынастарының түрлерін атаңыз.
   
5. 
   Эдификаторлардың маңызын ашып көрсетіңіз.
   

Тапсырмалар:

1)Қорғалатын аудандар,

2) Сирек кездесетін және қорғалатын өсімдіктер

Зертхана-практикалық жұмыс туралы есептермен қорытынды жасау.

1)Қорықтардың, ұлттық парктердің орналасқан жерін білу,

2)ШҚО қызыл кітабына енгізілген өсімдіктермен танысу.

Иллюстрациялық материалдар: кеппешөп коллекциясы

Сұрақтар:

1. 
   Антропогендік әсер-ықпалдардың негізгі түрлерінің топтамасымен танысу.
   
2. 
   Флораны байыту жолдарына талдау жасау.
   
3. 
   Өсімдіктер ареалдарының таралуы немесе олардың түрлерінің жойылуына сипаттама беру.
   
4. 
   Антропогендік әсерлердің формалары: тікелей әсері, жанама әсері, жоспарлы әсері, белгілі мақсат бойынша әсері, ойланып істелген, ойланбай істелген істер әсеріне сипаттама беріп, мысалдар арқылы талдау жасау.
   
5. 
   Флораны байыту жолдарымен танысып, талдау жасау. Өсімдіктер ареалдарының таралуы немесе олардың түрлерінің жойылуының себептерін анықтау.