Пунктуациясы



Pdf көрінісі
бет71/175
Дата11.05.2020
өлшемі1,36 Mb.
#67099
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   175
Байланысты:
767f84253bd59368c0d3f8a69b50ecc0

СӨЙЛЕМ СОҢЫНА ҚОЙЫЛАТЫН 
ТЫНЫС БЕЛГІЛЕРІ 
 
Нүкте 
Сұрау белгісі 
Леп белгісі 
Көп нүкте 
Кешкі 
ауа 
буалдырланып, 
ала-бөле  теңіз 
жақ 
түксиіп 
тұрды. (Ә.Н.) 
Сондай  бір  әлсіз 
үміт  ана  көңілін 
алдарқатып,  өң  мен 
түстің 
арасындай 
есірік  халде  жүр 
ме? (Ә.Н.) 
Былайғы  кезде  де 
ажал 
шеңгелі 
адам  жағасын  бір 
сәт  босатпапты-
ау! (Ә.Н.) 
Кезегі келгенде күн басына да 
бір  зауал  төніп,  қара  кебінге 
оранып,  бар  әлем  тіл  тартпай, 
түн  құшағына  кіріп  бара 
жатады ... (Ә.Н.) 
 
129-жаттығу. 
Сұралған 
тыныс 
белгілеріне 
сәйкес 
өзіндік 
мысалдарыңызды келтіріп, кестені толтырыңыздар. 
 
Әр  бірыңғай 
мүшеден 
кейін 
сұрау 
белгісінің 
қойылуы 
Екпінсіз 
бұйрық 
мәнді 
сөйлем 
Аяқталмаған 
ойдан 
кейін 
көп  нүктенің 
қойылуы 
Ұранды 
сөйлем 
Аяқталмаған  ойдың  бірінші  бөлігі 
сұрау 
мағыналы 
болғандықтан, 
сұрау  белгісі  мен  көп  нүктенің 
қабаттасып келуі 
 
 
 
 
 


 
80 
 
130-жаттығу.  Сөйлем  соңындағы  тыныс  белгілеріне  назар  аударып, 
қандай мәнде айтылып тұрғанын анықтаңыздар. 
Үсік  шалған  қара  қошқыл  бетінің  ұшына  жас  түйірлері  қатып, 
мұз бұршақтай бозарып тұр. (Ә.Н.) Қазандықтың астына қалаған сары 
қи  маздап  жанып,  үй  іші  жылына  бастады.  (Ә.Н.)  Жасағанберген 
шоққа  беті  қызып,  маужырай  бастады.  (Ә.Н.)  Биыл  балық  бағыты 
қалай,  тереңге  неге  кетті,  тайызға  қашан  соғады?  (Ә.Н.)  Апырай, 
неткен  кәусар,  неткен  желікті  саумал  сүт  еді  сол!  (Ш.А)  Оһ,  шіркін, 
неткен  тәтті  су  десеңші,  осы  судан  ішкізген  адамға  құл  болуға 
Гүлсары  дән  риза!  (Ш.А.)  Ал  соғыс  жылдарының  ішінде  тұрғын 
үйлердің  тұрпаты  қандай  болады  десеші?  (Ш.А.)  Жан-жақтан 
соншама қонақ жиналған астардың тірлігі аз бола ма? (Ш.А.) Мүмкін, 
Қаратай  бұл  жолы  да  мәжілістерде  әбден  құлақ  үйренген  сөздерді 
естіп,  одан  келер-кетері  шамалы  деп,  ескі  әдетінше  аулына  тарта 
бермек пе? (Ш.А.) Шіркін, конкурсқа қатысқан соң, бәйге алып шығу 
деген  қандай  жақсы!  (С.Ш.)  Кеше  Құнанбай,  Бөжейдің  араздығын, 
жаманатын  есітіп  келген  нағашы  жұрт,  енді  артын  күтіскенді  көрсе, 
көрсін!  (М.Ә.)  Туған  жердің  қымбатын  ғылым  іздеп,  шет  жайлап, 
кітап  қарап  сарылып,  көзінің  майын  тауысқан,  көшенің  шаңын  көп 
жұтқан шәкірт білмесе, кім білсін? (Ж.А.) 
 
131-жаттығу.  Мақал-мәтелдердің  тиісті  тыныс  белгілерін  қойып, 
жаттығуды көшіріңіздер. 
1)  Ақ  қалпақты  көрінсе  атакем  менің  демес  пе  Ақ  жаулықты 
көрінсе  енекем  менің  демес  пе  2)  Білімдіге  дүние  жарық  білімсіздің 
күні кәріп 3) Көтерем түйеден безбе салтанатың емес пе Тебеген деп 
биеден безбе қос қанатың емес пе 4) Еріншектің ертеңі таусылмас 5) 
Еңбек  қылсаң  ерінбей  тояды  қарның  тіленбей  6)  Жаманмен  жолдас 
болсаң  кесірі  жұғар  жақсымен  жолдас  болсаң  несібі  жұғар  7)  Тарта 
жесе  тай  қалар  қоя  жесе  қой  қалар  қоймай  жесе  не  қалар  8) 
Білімсіздің  сөзі  білектей  білімдінің  сөзі  жібектей  9)  Тазалық 
денсаулық негізі, денсаулық байлық негізі 10) Қарның ашса қазан ас 
ет  болмаса  сазан  ас  сазан  тамақ  емес  пе  сазанды  жұрт  жемес  пе  11) 
Өнер  ағып  жатқан  бұлақ  Білім  жанып  жатқан  шырақ  12)  Қарап 
жатқан  жыланның  құйрығын  неге  басасың  Шағайын  деп  шапшыса 
неге шошып қашасың 
 


 
81 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   175




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет