ЈР ўылым министрлїгї ўылым академиясы
жүктеу/скачать 3,08 Mb. Pdf көрінісі
|
Erjanova U.R. Batys Qazaqstan oblysynyn onomastikalyq kenistigi 2018
|
2.2.1.3. Топонимдік детерминативтер мен топоформанттар «Батыс Қазақстан топонимдерінің құрамы» атты бөлімде күрделі топонимдердің бірігіп және тіркесіп келетін түрлерінің кездесетіндігі, күрделі топонимдердің осы екі түрінде де актив қолданылатын сөздердің бар екендігі айтылған болатын. Ол сөздер - ұлттық географиялық терминдер. Географиялық терминдер топоним жасауда актив қызмет атқарып, түрлі позицияларда келе береді. Топоним жасаудағы осындай жан-жақты қызметіне орай ол 43 терминдер топонимикада әр түрлі атауларға ие болып жер. Оларды ұлттық географиялық терминдер (29,3), детерминативтер, термин-индикаторлар (65, 37; 74,125), тіпті топонимикалық форманттар деп (73, 101), я болмаса күрделі сөздің компоненттері деп те атау дағдысы қалыптасқан (65, 94). Бұл терминдердің осындай әр түрлі атауларға ие болуының төмендегідей бірнеше себептері бар: 1) Олардың топонимикалық форманттар деп аталуы қызметі жағынан топонимикалық көмекшілерге (форманттарға) ұқсас болып келуінде және өнімді қолданылуында. Бұл терминдер тек қазақ тілінің төл атауларымен ғана емес, басқа тілден енген атаулармен де бірігуге қабілетті келеді; 2) Бұл географиялық терминдер толық мағыналы сөзден аффикске дейінгі жолды түгел өтіп шыққан жоқ. Олар - « орта жолдағы» сөздер; 3) Детерминативтер, бір жағынан, түрлі топонимдермен жиі-жиі бірігіп немесе тіркесіп келіп топоформанттарға жақындаса, екінші жағынан, топонимдік жүйеде өзінің лексикалық мағынасын, семантикалық еркіндігін де толық сақтап отырады; 4) Олардың басым көпшілігі барлық түркі тілдес халықтардың тілдеріне ортақ болып келеді 5) Детерминативтер құранды топонимдерде постпозицияда келеді. Олардың постпозицияда келуі - толық қалыптасқан құбылыс. Мысалы, жүктеу/скачать 3,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|