Р. Т. Наралиева


Ойлан, тап! Ы , і дауысты дыбыстарының емлесі



бет14/45
Дата20.11.2023
өлшемі3,1 Mb.
#191987
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   45
Байланысты:
Книга для слушателей-ор,2(1)(1)

Ойлан, тап!

Ы , і дауысты дыбыстарының емлесі

1-жаттығу. Көп нүктенің орнына ы, і әріптерінің тиістісін қойып, мәтінді көшіріп жазыңыздар.
Денсаулық - басты байлық
Тіс - адамның көрк.... Аппақ та түзу тіст... жандард... халқ...м...з «тіс... - аппақ маржандай» екен деп, сүйс...не қолпаштап жатад.... Тіс адам ажар...на ш...рай ғана беретін мүше емес, сау тіс - денсаул...қт...ң да кеп...л.... Адам ағзасына әбден шайнап жеген ас қана пайдалы болып таб...лад.... Тамақтан...п болғаннан кей...н м...ндетт... түрде ауыз қу...с...н қанж...л...м сумен шай...п тастаған лаз...м. Себеб... тіс арасында қалған майда ас қалд...қтар... тіст...ң эмал...н бұзад... және т...ске құрт түсу...не әкел...п соғад.... Сонд...қтан да т...сті күн...не ек... рет тіс қой...ртпағ...мен немесе т...ске арналған ұнтақпен жу...п тазалап жүру қажет. Тіс сау болу үш...н тек тіст... жуумен шектел...п қана қоймай, оны күтуд...ң басқа да қарапайым қағидаларын есте ұстап, тұт...нған жөн. М...салы, ...ст...қ аст...ң арт...нан б...рден салқ...н тағамдард... және кер...с...нше салқ...н тамақтан кей...н ...ст...қ тамақт... іш...п-жеуге болмайд.... Сон...мен қатар жаңғақт..., өр...кт...ң сүйег..н тіспен шағуға, шөлмект...ң т...ғ...н...н т...спен ашуға және де тіст... тем...р заттармен шұқ...лап тазалауға болмайд.... Себеб... бұндай әрекеттер т...ске зиянын тиг...зед..., тіс шытынап кет...п ауруға шалд...ғу... мүмк...н. Ал егер тіс...ң...з ау...рса, дәр...герге бар...ң...з. Тіс...ң...з ау...рмаса да, ж...л...на ек... рет бар...п тіс маман...на көрген...ң...з лаз...м.


2-жаттығу. Денсаулық туралы мақал-мәтелдердің мағынасына талдау жасаңыздар.
Бірінші байлық - денсаулық,
Екінші байлық - ақ жаулық,
Үшінші байлық - бес саулық.

Дені саудың – жаны сау.


Тазалық – денсаулықтың кепілі. (Халық даналығы)





  1. Ы, і әріптері р, л әріптерімен басталған қай сөздердің алдында естілгенмен жазылмайды? Мысалдар келтіріңіздер.

  2. Бастапқы буындарда еріндік дауыстылар келсе, олардан кейінгі буындарда езулік ы, і дыбыстары айтылады ма?

  3. Сөздерде басқа буынында еріндік дауыстылар болса, ал кейінгі буындарда келген ы, і әріптері жазуда сақталады ма?

  4. Төменде берілген сөздерді қатыстыра отырып сөйлемдер құраңыз және олардың жазылу емлесін есте сақтаңыздар.

Ырыс, ықылас, ылди, ылғи, ық, ықылым заман, ықтасын, ынтымақ, ынта-жігер, ыстық, ысыту, ысылу, ыдыс, ырың-жырың, ызың, ысылдау, ысқырық, ыржию, ырық, ыза, ымыра, ымырт, ылдым-жылдым, ылғал, ырылдау, ырым, ыңыршақ.
Рахмет, рай, разы, риза, рақат, рас, рақым, рұқсат, рамазан, рауан, рух, руханият; лай, лайық, лазым, лас, лау, лашық, лыпылдау, лобыды, лоқсу, лағынет, лақ, лаң салу, лақат, лағу, лашын, сықақ.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   45




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет