Р. Т. Наралиева

Алматы - 2017

Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті

Наралиева Р.Т. «Қазақ тілі». ЖОО-ға дейінгі білім беру факультетінің тыңдаушылар бөліміне арналған оқу құралы. – Алматы, 2017

Қазақ тілі оқу құралы ЖОО-ға дейінгі білім беру факультетінің тыңдаушыларына арналған.

ISBN
УДК

\

«Қазақ тілі» (фонетика) оқу құралы шетел азаматтарына арналған жоғары оқу орнына дейінгі білім беру факультетінің дайындық бөлімінің тыңдаушыларына арналған. Оқу құралы шетелдегі қазақ диаспорасының өкілдеріне және талапкерлерге қазақ тілінің жалпы курсының фонетика саласынан білім бере отырып, олардың сөздік қорын дамытуды және тіл мәдениетін арттырумен бірге, еліміздің жоғары оқу орындарына түсу үшін кешендік тест тапсыруға дайындауды мақсат етеді. Тарихи Отанында ана тілінде білім алуға әлемнің әр тарапынан келген шетелдік қазақ жастарына қазақ тілінің фонетикасын меңгертуді мақсат етеді, сонымен қатар атамекені туралы негізгі мәліметтер жеке-жеке тақырыптармен беріледі. Грамматикалық тапсырмаларды бекіту үшін тақырыпқа сай тәрбиелік мәні зор, отаншылдыққа баулитын мәтіндер таңдалып, сұрыпталынып ұсынылған. Білім алушылардың лингвистикалық дүниетанымымен қатар мәдениеттанымын қалыптастыру болып табылады. Фонетика саласына арналып ұйымдастырылған тапсырмалар мен мәтіндер тілдің қарым-қатынас құралы және де ұлттық асыл мәдени мұра, қоғаммен бірге дамушы құбылыс екендігін түсіндіруге бағытталып, бейімделіп ұсынылған. Оқу құралында пәнаралық байланысқа да ерекше көңіл бөлінген, әртүрлі мазмұндағы мәтіндер мен тапсырмаларды беру арқылы, ана тіліміздің қоғамдық өмірдегі алатын орнының маңызды екендігін таныту арқылы, білім алушыны ана тілін сүюге және тілімізді әрқашанда құрметтеуге баулиды. Фонетика саласы бойынша басты білім дағдылары мен тілдік деңгейді меңгертуге бағытталады. Білім алушы

• 
  қазақ тілінің фонетикасы қазақ тілі дыбыстарын зерттейтін сала екенін білуі;
  
• 
  фонетикалық атауларды (терминдерді) ұғынуы және олардың мәнін ажырата алумен қатар, дұрыс қолдануды игеруі;
  
• 
  қазақ әріпнамасының (алфавитінің) құрамын, ретін білуі;
  
• 
  дыбыс пен әріптің өзіндік ерекшеліктері мен бірлігін, олардың арақатынасын және дыбыстардың фонемалық сипатын меңгеруі;
  
• 
  сөз құрамындағы дыбыстарға классификация жасай білуі: дауысты және дауыссыз дыбыстарды іштей жіктей және артикуляциясына қарай ажырата білуі;
  
• 
  сингармонизм заңын дұрыс меңгерту арқылы сөйлеу мәдениетін арттыруы;
  
• 
  сөздерді орфоэпеялық ережеге сай дұрыс айтуы;
  
• 
  сөздерді орфографиялық ережеге сай сауатты дұрыс жазуы;
  
• 
  тіл дыбыстарының сөз мағынасымен ара байланысын, қатынасын меңгеруі;
  
• 
  қазақ әріпнамасындағы төл дыбыстарымыз бен орыс тілі арқылы енген кірме дыбыстардың өзара қарым-қатынасын игеру;
  
• 
  буын түрлерін ажырата алуы;
  
• 
  сөздерді дұрыс тасымалдай алуы;
  
• 
  екпіннің қазақ тіліндегі ерекшеліктерін білуі;
  
• 
  қазақ тілінің тіл заңдылықтарын жалпыға бірдей орта білім беру деңгейі бойынша толық меңгеруі: ауызекі сөйлеу мен жазба тілде сөздерді жалпы халықтық әдеби қалыпқа сай дұрыс қолданып, тілдің орфоэпеялық пен орфографиялық қағидаттарын меңгеріп, қазақ тілі тіл мәдениетінің ұлттық сипатын, тілдік ерекшелігін танытатын үндестік заңдылықтарын меңгеріп, олардың коммуникативтік құзыреттілікпен байланысын білуі тиіс.