Құрамы Ақуыздардың қызметі Ақуыздардың жіктелуі
жүктеу/скачать 26,32 Kb.
|
шалхар баян
|
Жоспар: 1.Кіріспе 2.Ақуыздың тарихы 3.Ақуызды құрамы 4.Ақуыздардың қызметі 5.Ақуыздардың жіктелуі 6.Күрделі ақуыздар 7.Қорытынды 8.Пайдаланылған әдебиеттер Кіріспе Белок - тіршіліктің негізі. Оны қазіргі уақытта биология ғылымы жетістіктері толық делелдеп отыр. Белок болмаса жер бетінде тиршілік те болмас еді. Белоктын әрбiр ұяшық құрамында болу, оларды ауыстыруға болмайтынын және өздерiне төн көптеген түрлi қызмет атқаруы осының дәлелі. Адам, жануарлар, өсімдіктер құрамындағы заттардың ісіндегі өте күрделі қосылыстар - олар белоктар. Олармен организмдегі барлық тіршілік процесстері тығыз байланысқан. Клетка iшiндегi белок бос түрде немесе басқа молекулалармен қосылып, клетканың құрамын түзейді, осылай ұлпалардың , мүшелерлің негізін құрап, организмнің қалыптасқан материалдың негізі болып табылады. Белоктар - жогары азот молекулалы косылыстар, алфа - амин кышкылдарынан (мономерден)түзетін күрделі биополимерлер. Қазірігі кездегі тусінік бойынша протеин дегенимиз- молекулалық массасы 5000 Да шамасынан артык,кеңістіктік құрылымы бар және организмде белгі бір кызмет аткаратын полипептид. <Белок> деген термин орыс тілінде жұмыртқаның ақ уызы (белок) деген сөзден шыққан. Жұмыртқаның ак уызы қыздыру кезінде қайнатыр , ақ түсті жентекке айналады( неміс тілінде де Eiweiss деген сөз жұмыртқаның ақ уызын білдіреді) . Белокка қатысты «протеин» (грек тілінде «proteios» деген шыққан ) деген термин де қолданылады. Ол алғашқы, аса манызды деген магынаны білдіреді. Бұл мағына да тіршілік процесінде белоктың аса манызды екенін көрсетеді. Тарихы Белок жөнінде ең алгаш ғылыми мәлімет берген Mulder болтын. Ол белоктың құрамында азот бар екеннің аңықтады және «белок» деген терминді еңізді (1838 ж.) Орыс ғалымы А.Я.Данилевский (1891 ж.) ең алғаш құрамындағы амин қышқылдры калдықтарының химиялық байланысатыны жөнінде, белоктың құрамындағы амин қышқылдары бір-бірімен аминдтік байланыстар арқылы озара қосылысатыны жөнінде болжам ұсынды. Ол ғалым бұлшық еттен миозин деген белоктар бөліп алып зерттеді. Белоктарда пептидтік байланыс бар екеннін неміс ғалымы Е.Фишер эксперимент жасап делеледі (1902 ж.). Ол 18 амин қышқылының қалдықтарынан құралған полипептидтік химия жолмен синтездеді. Өткен ғасырдың 20жылдары швед ғалымы Т. Сведберг белоктардык молеклалық массасын және тазалығын анықтау үщін алғашқы рет ультрацентрифугалау әдісін қолданды. Екінші швед ғалымы А.Тизелиус усынған белоктарды электрофорез әдісімен зертеу бұл саладағы аса үздік табысболды (1933 ж.). И.П . Павловтын,әсіресе белоктарыдң ферменттiк табиғатын аңықтаған Дж .Самнердің( 1926 ж.), Дж. Нортроптын (1930) бағалы жұмыстарынан кейiн белоктарды зерттеу кен көлемде қолға алынды. Белоктар биохимия сында Ф.Сенгер ашқан жаңалық (1953) дәуірлік құбылыс болды. Ол полипептидті тизбегіндегі амин қышқылдарының аркашанда белгі бір рет бойынша байланысатынның анықтады. Белок жөніндегі ілімнің дамуына М.С.Цвет зор улес косты(1906). Ол хроматографиялықлық әдіс негiзiнде белоктарды, пептидтердi жане амин қышқылдарын аңықтаүдың және ажыратып бөлудің жолдарын ашты. Белоктық заттар өсімдікте түзеледі. Ол ушін топырақтағы азот қосылыстарын пайдаланады . Ал бұршақ тұқымдас өсімдіктер ауа құрамдағы азотты пайдаланып ,белок түзе алады. Жануарлар дүниесі және адам белокты амин қышқылдарынан және басқа да азоты баоэр органикалық заттардан синтездейді. Олар ондай заттарды өсімдіктер және баска өздері қорек үшін пайдаланатын жануарлардан алады. Белоктардың ғң қарапайым құрамвна мынадай элементтер кіреді: көміртегі 50-54%, оттегі 21,5-23,5%, сутегі6,5-7,3%, азот 15.0-17,6%, күкірт 0,3-2,5%. Ақуыз –молекуласы органикалық заттардың ішіндегі алыбы.Мысалы: органикалық зат этил спиртінің молекулалық массасы -60,ал жұмыртқа ақуызы –альбуминдікі-36000,гемоглобиндікі-152000.Ақуыз химиялық құрамы жағынан гетерополимерге жатады.Табиғатта 200-ден астам аминқышқылдарының түрлері бар.бірақ ақуыз молекуласының құрамына 20 аминқышқылы ғана кіреді.Себебі бұл аминқышқылдарының амин тобы да-/ NH 2/және карбоксил тобы да/ СООН / бір көміртегі атомымен байланысқан және ол көміртегі атомы аминқышқылының молекуласындағы бірінші үрған көміртегі болып саналады.Ол көміртегі a-жағдайдағы деп аталады. NH2-CH2-COOH-глицин NH2-CH2-CH2-COOH-,бета-аланин NH2-CH2-CH2-CH2-COOH-гамма Ақуыздарды –протеиндер-грекше protos-бірінші- депте атайды жүктеу/скачать 26,32 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|