Раушан Абдикулова indd
жүктеу/скачать 2,04 Mb. Pdf көрінісі
|
2016 Абдикулова Жанр
| Пайдаланылған әдебиеттер:
1.Байтұрсынов А. «Ақ жол»: Өлеңдер мен тәржімелер, публ. Мақалалар және әдеби зерттеу /Құраст. Р. Нұрғалиев. –Алматы: Жалын, 1991. – 464 бет.) 2.Хализев В.Е. Теория литературы: Учебник/ В.Е. Хализев.– 4-е изд., испр.и доп.– М.: Высш. шк., 2005 – 405 с. 3.Веселовский А.Н. Историческая поэтика/Вступ.ст. И.К. Горс- кого; Сост., коммент. В.В. Мочаловой. – М.: Высш. шк., 1989. – 406 с. – (Классика литературной науки) 4.Бахтин М. М. Эстетика словесного творчества. 2-е изд. – М.: Искусство, 1986. – 445 с. 5. Р.Уэллек, О. Уоррен. Теория литературы. – М.: Прогресс, 1978. – 325с. 6.Тюпа В. И., Ромодановская Е. К. Словарь мотивов как научная проблема // Материалы к «Словарю сюжетов и мотивов русской литературы»: От сюжета к мотиву. Под ред. В. И. Тюпы. Новоси- бирск: Институт филологии СО РАН, 1996. – С. 3-15. 7.Гаспаров Б. М. Язык, память, образ. Лингвистика языкового существования. Текст. / Б. М. Гаспаров — М.: Новое литературное обозрение, 1996.-352с. 8.Меднис Н. Е. Мотив воды в романе Ф. М. Достоевского «Прес- тупление и наказание» // Роль традиции в литературной жизни эпо- хи. Сюжеты и мотивы. Новосибирск, 1995. – С.79-88. ПОРТРЕТТЕР ЖӘНЕ ЕСТЕЛІКТЕР II бµлiм 106 МС Р.Әбіқұлова Жанр және шығарма Жанр және шығарма Р. Әбдіқұлова 107 х. сүйіншӘлиевтің Әдебиет тарихы Жайлы толғамдары Х анғали Сүйіншәлиев – қазақ әдебиетін дәуірлеу мәселесіне, оның өсу, даму тарихын жүйелеп зерттеу ісіне саналы өмірін арнаған ғалым. Ол туған әдебиет тарихын халқымыз бастан кешкен қоғамдық, саяси-экономикалық тарихымен тығыз ұштастыра зерттеді. «Әдебиет тарихы – ең алдымен, тарихи ғы- лым. Әр дәуірдің әдебиет қайраткерлеріне сол дәуір талабы тұрғысында баға беріледі, оның өзі өмір сүріп отырған заманның басты мәселелерін қаншалықты ай- қын танып, қоғамдық ой мен өнердің дамуына қанша- лықты үлес қосқанын айқындап алуды қажет етеді» / 1, 13-14/ , – деп жазады ғалым «Қазақ әдебиетінің тари- хы» (1997) оқулығының кіріспесінде. Сондай-ақ, ол қа- зақ мәдениеті мен әдебиетінің қалыптасып, дамып, өр- кендеуі жайлы кеңінен ой қозғайды. Халық тарихының қалың қатпарларына үңіліп, онымен біте қайнасып жат- қан әдебиет, сөз өнерінің сырлы сарайларына да сергек ой, сұңғыла таным отын жағады. Ең алдымен, әдебиет тарихы нені зерттейді деген сұраққа тұрлаулы жауап айтады: « Әдебиет тарихы өткен дәуірлер суреткерлері жасаған көркем туындыларды талдап, поэзиямыздың қалыптасуына өз еңбектерімен ықпал еткен ақын, жа- зушылар творчествосын зерттейді. Олардың өнер тари- хынан алатын орнын белгілейді. Бірақ әдебиет тарихын көркем шығармалар мен өткен дәуір жазушыларының ғана сарабына айналдыруға әсте болмайды. Оны әде- би ағымдардың жиынтығы деп қарау да орынсыз. Өйт- кені әдебиет тарихы – күрделі де жанды процесс. Ол әрбір идеялық, көркемдік ағымдар мен мен бағыттар- дың жеке топтармен қайшы идеялық күресін, әдебиет жанры, стилі, әдістерінің есею,кемелдену, қалыптасу сатыларын, көркем сөз өнерінің даму кезеңдерін, тілдік құралдарының жетілу жолдарын т.б. тарихи заңдылық- тарын танытады. Белгілі тарихи дәуірлер көркем туын- дыларының тұтас бет алысын, негізгі нысанасын анық- тау белгілі дәрежеде, сол бір халық әдебиетінің тұтас даму процесін, бүкіл ішкі сырын ашу қажет болады» /1, 14/. Шынында, ғалым өз оқулығында әдебиет тарихы алдына қойған осынау міндет-мақсаттарды түбегейлі атқарып шыққанына көз жеткізуге болады. Анығында, оның әдебиет тарихын тапжылмай зерттеп, тынымсыз тер төгіп түйген тұжырымдарының қай-қайсысы да әдебиеттану ғылымындағы мәнін жоғалтпақ емес. Әдебиет тарихын терең де шынайы зерделеу жо- лында ғалым тоталитаризм тосқауылына да тап болды. Соған қарамастан бұл тұста әдебиет тарихын зерттеу сияқты күрделі де жауапкершілігі мол іске батыл кіріс- кендердің бірі болды. 1967 жылы ғалым «Қазақ әде- биетінің қалыптасу кезеңдері» деген монографиясын жариялады. Бұнда қазақ әдебиетін дәуірлеу мәселесі қайта қаралды, оның көне дәуірден бастап, XIX ғасыр- дың аяғына дейінгі даму тарихы жүйеленді. Ал, кейін- нен тәуелсіздікке қол жеткен кезде «Қазақ әдебиетінің тарихы» (1997) атты оқулығын жазды. Бұнда қазақ әдебиетінің VIII ғасырдан XX ғасырға дейінгі тарихы жаңаша көзқараста танылып, тың деректермен толық- |