Дерек беруші алтайлықтар тізімі

246 
Соенгошева Анна Андреевна 1968 г/р., сööк то
ν
жан, место рождения и 
проживания г. Горно
-
Алтайск;
Тадышева (Куркаева) Зоя Тобоковна 1951 г/р., сööк ара, место рождения и 
проживания с. Сугаш Усть
-
Коксинского района Республики Алтай;
Тадышев Борис Андреевич 1950 г/р., сööк тöлöс, место проживания с. 
Сугаш Усть
-
Коксинского района Республики Алтай (место рождения с. 
Балыктуюль Улаганского района Республики Алтай);
Тайборина Анна Адыровна 1930 г/р., сööк мундус, место рождения и 
проживания с. Верх
-
Ануй Усть
-
Канского района Республики Алтай;
Тельденова (Алмадакова) Лариса Константиновна 1969 г/р., сööк оргончы 
место проживания г. Горно
-
Алтайск (место рождения с. Курай Кош
-
Агачского 
района Республики Алтай);
Токоекова Любовь Трифоновна 1975 г/р., сööк кöбöк место проживания г. 
Горно
-
Алтайск (место рождения с. Балыктуюль Улаганского района 
Республики Алтай);
Тадышева Агания Андреевна 1959 г/р, сööк тöлöс место рождения и 
проживания Балыктуюль Улаганского района Республики Алтай;
Тюрюкова Надежда Васильевна 1965 г/р., сööк то
ν
жан, место рождения и 
проживания г. Горно
-
Алтайск; 
Шукаков Валентин Степанович, 1954 г/р., сööк кергил, место рождения и 
проживания с. Верх
-
Ануй Усть
-
Канского района Республики Алтай;
Шукакова (Мажлаева) Зинаида Ивановна 1958 г/р., сööк иркит, место 
рождения и проживания с. Верх
-
Ануй Усть
-
Канского района Республики 
Алтай.

247 
ҚОРЫТЫНДЫ 
Бүгінгі жаһандану кезеңінде Еуразия кеңістігінде түркі және 
славян 
халықтары 
этномәдени 
доминанттар 
болып 
табылатындықтан, олардың өзара байланыстарының бастаулары, 
дамуы мәселелерін қарастыру еуразиялану идеясы аясында 
маңызды тақырыптардың бірі болып отыр. Аталған екі 
суперэтнос ғасырлар бойы бір
-
бірінің мәдениетін толықтырып, 
байытып, көркейтті. Түркі және славян этникалық 
қауымдастығының
тарихи интеграциясы бүгінгі таңда 
еуразиялық одақ туралы идеянын құруға алып келді. Елбасы 
Н.Назазбаев бұл туралы: «Бүгінде біздің
халықтарымыз өздерін 
қалыптасып
келе жатқан еуразиялық біртектіліктің бөлігі ретінде 
сезініп отыр, оның мәдени, діни және тілдік көптүрлілігімен 
қатар, бірақ тиімді экономикалық және тату көршілік қарым
-
қатынастарға
басым ұмтылуда» деп атап өткен еді. Сондықтан, 
монографиялық еңбектің негізгі ғылыминәтижелері бүгінгі 
қоғамның
сұранысына сай. Себебі бүгінгі таңда біздің 
халқымыздың тарихи жадын қайта ой елегінен өткізіп және қайта 
қарау
қажеттілігі туындап отыр. Бүгінде әлемдегі 
конфессияаралық қарама
-
қайшылықтардың күннен
-
күнге өсіп, 
әлемдік
жаһандану жағдайында бейбітшілікті сақтаудың тәсілі, 
ұлттық
бірегейлікті қорғаудың және әлеуметтік тұрақтылықтың 
кепілі ретінде ең маңыздысы әр этностың түп тамырының 
бірегейлігін 
іздеу, 
бірнеше 
мың 
жылдардан 
бері 
сақталғандәстүрлерге адал болу. 
Түркі
-
славян әлемі Еуразия кеңістігінде мәдени
-
тарихи 
тұтастықты қалыптастырған этно
-
мәдени, әлеуметтік
-
саяси және 
халықтармен басқа да қарым
-
қатынасрыныңдәстүрлерінен 
құралған
. 
Этножүйелердің дамуы мен олардың өзара қарым
-
қатынастарындағы
дәстүрлердің орны менрөлі шығыс славяндар 
мен түркітілдес халықтардың фольклорлық шығармаларының 

248 
үлгілері
талдау арқылы екі этносқа да тән сюжеттік және 
образдық көріністерімен айқындалды. 
Түркі
-
славян этномәдени сұхбаттастығының даму үдерісі
көпсалалы, күрделі әрі ұзақ болды. Орта ғасырлардағы көшпелі 
түркі халықтары да өз заманындаы алдыңғы қатарлы 
өркениеттерден
оқшауланып өмір сүрмегені белгілі. Көрші 
халықтармен бірде жауласа, бірде бейбіт қатар өмір сүре отырып, 
өзара
мәдени байланыстар арнасына түскен. Түркі және славян 
халықтарының фольклор үлгілерін және халық философиясын 
зерттеу 
олардың 
мәдени 
және 
ділдік 
сәйкестігін 
қалыптастырудың
негізі, этно
-
мәдени интеграциялық үдересінен 
туындағанын көрсетіп отыр. Ортағасырлардағы оғыздардың, 
қыпшақтардың
орыс княздіктерімен бірде қақтығысқа түсу, бірде 
олармен одақтас болу себептерін қарастырып, оғыздарда 
мемлекеттіліктің қалыптасуы кезеңіндегі, екі этностың тығыз 
байланыс жасағаны, бір
-
бірінің мәдениетіне, тұрмыс 
– 
салтына 
ықпал еткені және байытқаны мысалдар келтіріле отырып, 
салыстырмалы түрде талданды.
Этносаралық байланыстардың алғашында қақтығыстық 
сипатта басталуы тарихи заңдылық, бірақ жазба деректердің 
көрсетуі бойынша көрші халықтар, славяндар мен түркілердің 
соғыс жағдайларында одақ құрған кезеңдері де болған және екі 
халықтың мәдениеті бейбіт тіршілік ету нәтижесінде бірін
-
бірі 
толықтырып отырған. 
Ғылыми
зерттеу нәтижелерітүрік славян және моңғол 
деректерін өзара салыстырмалы түрде теориялық тұрғыдан 
зерттеуге ықпал жасайды. Зерттеуде көтерілген түрік, славян 
және моңғол әлеміне әйгілі Шыңғыс хан, Тоқтамыс, Әмір Темір, 
Әмір
Едіге тәрізді тарихи тұлғалартарихты жасаушылар ретінде 
ғана
емес сонымен бірге әртүрлі халықтардың басын қосып, 
мемлекет құрушы қайраткерлер ретінде алда жаңаша бағалануы 
тиіс. 
Түркі және славян этностарының қарым
-
қатынастарының 
тарихи дәстүрлерін зерттеу барысында зерттеу тақырыбына 
қатысты
жаңа проблемалар шегі айқындалды. Мәселен, 
инкультурация (түркілік элементтердің славян мәдениетіне енуі), 
екі этностың да ортағасырлық экономикасында жаңа қолөнердің 
пайда болуы, халық мигарциясы, лингвистикалық үдерістерді 
зерттеу қажеттелігі айқындалып отыр. Қазіргі таңда заманауи 

249 
лексикадағы тілдік алмасулардың мәселелері зерттелуде. 
Дегенмен, мұнда мәселе тек тілдік ықпал туралы ғана болып 
отырған жоқ. Аталған мәелелерді зерттеудің методологиялық 
негізі ретінде мәдени байланыстар теориясын басшылықа алуға 
болады. 
Халық ауыз әдебиеті үлгілері негізінде түркілер мен 
славяндардың 
мәдениетін,олардың 
әрқайсысының 
тең 
дәрежедегі бағалығын ескере отырып қарастыру зерттеушілерге 
шексіз мүмкіндіктер береді. Зерттеудегі мұндай ұстанымдар 
ұлттық
және мәдени бейнені сақтап қалу мүмкіндігін тудырады. 
Түркі және славян этностарының мың жылдық қарым
-
қатынастарының
ареалын жан
-
жақты талдау тату көршілік 
қарым
-
қатынастар мен бейбіт өмір сүру құпиясын танудың 
кепілі. Бұл шын мәнінде өзара қарым
-
қатынастардың ерекше 
жүйесі болды. Ол кейін орыс этносы ментальдығының бір 
бөлшегіне айналып, орыс мемлекетінің тұтастығын сақтап 
қалуды ғана емес, оның шеткері аймақтарын кеңейтуге және 
аталған өркениеттің шеңберіне әртүрлі халықтарды қосуға 
мүмкіндік берді. Түркі және славян этностары арасындағы 
этникалық өзара әсерлесудің негізгі мазмұны ішкі этникалық 
бірлікке, олардың комплементарлығына және ұзақ уақыттағы 
этникалық интеграциясына байланысты.
Сондықтар, бүгінгі 
таңда егінші
-
отырықшы халықтар мен көшпелілердің сан 
ғасыралр
бойы орын алған өзара әсерлесуі тең дәреже 
жүргендігін мойындауымыз қажет. Бұл өз кезегінде ғылыми 
әдебиетте
басым болып келе жатқан, көшпелілердің әлемдік 
өркениетке
тигізгін әсерін бағалаудағы еуропацентристік 
көзқарастан бас таруға жетелейді.

250 
Ғылыми
басылым

жүктеу/скачать 1,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: