Рецензенттер: тарих ғылымының докторы Кәрібаев Б. Б
Православиелік алтайлықтардың мәдениетіндегі діни
жүктеу/скачать 1,72 Mb. Pdf көрінісі
|
annotation110059
| 5.5 Православиелік алтайлықтардың мәдениетіндегі діни
мерекелер. Дәстүрлі рәсімдердегі өзгерістер Православие ілімін қатаң ұстанатын жанұялар Жаңа жыл мерекесін тойламайды. Себебі, бұл мереке христиандық ауыз бекіту айымен бірдей келеді. Бұл күні дастарханға ауыз бекітуге арналған тағамдар қойылады. Олар Рождество мерекесін міндетті түрде атап өтеді. Бұл күні шіркеудің таңғы қызметі атқарылып, мерекелік дастархан жайылып, достар шақырылады және туысқандардың үйін аралайды. Иисус Христостың құрметіне өлеңдер айтылады. Кешке таман тамақ жасалынып, мерекелік дастархан дайындалады. Түнде қаңтардың 6 - нан 7 - не қараған түні көшеге шығып, аспандағы алғаш көрінетін жұлдызды күтеді. Алғашқы жұлдыз көріне қалған жағдайда Рождество Христово басталады. Бұл мереке жанұя айналасында тойланады. Тамақ жемес бұрын «Рождество Христово» дұғасы оқылады. Крещение мерекесі таңғы қызметтен кейін басталады. Сағат таңғы 8 - де священник өзендегі суатты қастерлейді. Келушілер суаттың суын алып, кейбіреулері сол суатқа шомылып жатады. Олар тазаланып болған соң, баталарын алады. Қасиетті сумен қастерленген үйлер, терезелер, есіктер, қоралар – сол үйде барлығы жақсы болсын деп, қорадағы мал аман есен өссін деп жасалынады. Су бір орында көп тұрып, жылдар бойы бұзылмайды. Жайдан жай қасиетті суды пайдалануға болмайды. 238 Көптеген әңгімелерге сүйенсек, егін жақсы шығу үшін, осы қасиетті суды көшеттерге құйған екен. Бұл суды түрлі аурудан емделу үшін үстілеріне құяды. Қызылтал жексенбіде шіркеуге қызметке келген адамдар, қызылтал бұтағын алып келеді. Ғибадатханада қызметті өтеу барысында қызылтал бұтағын қастерлейді. Бұл бұтақты олар сусыз құтыға салып, иконаның жанына қояды. Бір жыл өткен соң бұтақты қағазға орап, пешке жағады немесе бұтақты қораның бір жеріне іліп қояды, сонымен қатар бұтақты өртеп, оның күлін мол өнім алу үшін егістікке шашады. Тағы бір ақпаратқа сүйенсек, осы мерекеде қызылтал бұтағымен адамдар мен малға тигізу арқылы оларға бата беруге болады. Пасха мерекесінің алдында қатаң түрде ораза ұсталынуы қажет. Бұл уақытта тағам ретінде мал өнімдерін пайдалануға болмайды: ет, сүт. Ақпарат берушілердің айтуынша бүгінгі таңда ауыз бекіту жеңіл, себебі дүкендердежеміс, көкөніс, саңырауқұлақ, жидектер баршылық (АДМ 2008 г. Улаганский район. Республика Алтай). Сенбі күні сағат түнгі 12 - де меркеге қатысты қызмет басталады. Храм айналасында Крест жүрісі барысындаалтай тілінде « Христос Тирилди » өлеңі айтылады. Шіркеуге алдын ала кресттелген жұмыртқа, кулич әкелініп, олар қасиетті сумен қастерленеді. Сағат түнгі 3 - 4 те қызмет аяқталады. Таң атқан соң олар бір - біріне кресттелген жұмыртқа мен куличтерімен барады. Меркелік дастархан жайып, достары мен туысқандарын шақырады. Қызыл төбенің басында шіркеу мектебінің балалары ойнайды. Горно - Алтайск қаласының орталық көшесінен сағат 14 те дәстүрлі түрде Крест жүрісі өтеді, оған қатысамын деушілердің барлығы келеді. Басқа мерекелерінің өткізілуінің сипаттамасы. Пасха алдында қатаң түрде 40 - күндік ораза ұсталады. Оның алдында, жұмыртқаларды түрлі түске бояп, кулич дайындалып, сағат кешкі 11 - ге дейін тамақ әзірленеді. Кейін храмға қызмет өтеуге барады. Қорапқа салынған кулич, жұмыртқа шіркеуге әкелініп, олар қастерленеді. Қызмет таңғы 4 - 5 дейін созылады. Үйде дастархан жайылып, жанұя мүшелері «Христос Воскресе» сөзін айтып столға жайғасады. Ең алдымен жұмыртқа, кейін куличті жей бастады. Иконаның алдына қастерленген жұмыртқа қойылады. Егер, жұмыртқа бұзылып кетсе оны пеште өртейді. 239 Троицада кешкі және таңғы қызметтер өтеледі. Кешке, мереке алдында храмды гүлдермен сәндеп, еденге гүл мен шөптерді төсейді. Қызмет барысында гүлдерді қастерлейді. Үйдегі қастерленген гүлдерді иконаның алдына немесе қораларға іліп қояды . Илья пайғамбардың күнінде тек қызмет қана өтеледі. Жанұяда оны аса атап өтпейді. Тубаларка NN айтуы бойынша жанұяда Рождество, Пасха, Троица и Покров мерекелері ғана атап өтілетін болған. Қазіргі таңда ол өзі шіркеуге Рождество мен Пасха үшін барады, ал кейбір туысқандары Пасханы ғана өтейді. Отбасыда барлығы ауыз бекітуге тырысады. Бала кезінен әжелері Аксинья Николаевна имен Матрена бұл күні жұмыс істеуге болмайды деп тәрбиелеген, себебі, бұл « жүктеу/скачать 1,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|