Реферат оптикадағы Доплер эффектісі Тексерген: Шоғжанова М. Б орындаған: Қадырбекова Д. Н қасымова А. Т

жүктеу/скачать 0,59 Mb.

бет	3/4
Дата	25.01.2023
өлшемі	0,59 Mb.
	#166376
түрі	Реферат

1 2 3 4

Байланысты:
Доплер эффектісі ФИ-20К

2.4 Релятивистік Доплер эффекті

2.3 Математикалық сипаттамасы
Егер толқын көзі ортаға қатысты қозғалатын болса, онда толқын сызықтары арсындағы арақашықтық қозғалыстың жылдамдығымен бағытына тәуелді. Егер толқын көзі қабылдағышқа қарай бағытталатын болса, яғни, өзі шығаратын толқынды қуып жететін болса, онда толқын ұзындығы азаяды, өзі шығаратын толқыннан қалып қойса—толқын ұзындығы артады:
(1)

мұнда, ω₀—толқын көзі, толқынды шығаратын бұрыштық жиілік, с—ортадағы толқынның таралу жылдамдығы, υ—ортаға қатысты толқын көзінің жылдамдығы.

Қозалыссыз тұрған қабылдағыштың тіркеу жиілігі
( 2)

Сәйкесінше егер қабылдағыш толқынға қарсы қозғалатын болса, ол толқын сызықтарын жиірек және керісінше тіркейді:

(3)

мұндағы,ս—ортаға қатысты қабылдағыштың жылдамдығы.

Екінші формуладағы ω₀ орнына (1) ω жиілік мәнін қойып, жалпы жағдай үшін келесі формуланы қоямыз:

2.4 Релятивистік Доплер эффекті
Вакуумда электромагниттік толқындардың таралу, жиілік үшін формуланы қатыстықтылықтың арнайы теориялық теңдеуінен шығарады. Электромагниттік толқындардың таралуына материалдық ортаны қажет етпейтіндіктен, бақылаушы мен толқын көзінің қатысты жылдамдығын ғана қарастыруға болады.

Мұнда, с—жарық жылдамдығы, υ— қабылдағышқа қатысты толқын көзінің жылдамдығы, Ɵ—қабылдағыштың санау жүйесіндегі толқын көзіне бағыттау мен жылдамдық векторы арасындағы бұрыш. Егер толқын көзі бақылаушыдан біртіндеп алыстайтын болса, онда Ɵ=0, егер жақындайтын болса, онда Ɵ=π.
Релятивистік Доплер эффектісі екі себепке байланысты:
– жиіліктің бақылаушы мен толқын көзінінің қатысты жылдамдығы кезінде классикалық өзгеруі;
– уақыттың релятивистік баяулауы.
Доплер эффектісін бақылау
Құбылыс кез келген толқындар және бөлшектер ағынына тән болғандықтан, оны дыбыстар үшін бақылау өте жеңіл. Дыбыстық тербелістер жиілігі дыбыстың үдемелілігі ретінде қабылданады. Ол үшін жылдам қозғалатын автомобиль немесе пойыздың дыбыс шығара отырып, мысалы, сирена немесе жай дыбыстық сигнал қасыңыздан өткенін күтіңіз. Автокөлік жақындаған сәтте дыбыс үдемелілігі жоғары болады, сосын көлік дәл қасыңызға келген сәтте бірден төмендейді және ары қарай өтіп кеткен сәтте автокөлік сигналы барынша төмен нотада естіледі.

2-сурет.
Тұрған орнын қозғалтпайтын микрофон, солға қозғалып келе жатқан милиция машиналарының сиренасы шығарып тұрған дыбысты жазады. Төменгі жағынан микрофон қабылдап тұрған екі дыбыстың әрқайсысының жиілігін көруге болады.

жүктеу/скачать 0,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4