Rheum altaicum анатомиялык және морфологиялық
құрылысы
Алтай рауғашы - суыққа төзгіш, сирек өсімдік, Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген. Өсімдік көктемгі қатыруларды көтереді -10 С0 дейін, топырақтың еруіне қарай өсуге ұмтылады, 8-10 С температурада жақсы өседі. Жарықты көп талап етпейді. Өсімдік үшін жайлы, ылғалды топырақ керек, бірақ суы тұрып қалмайтын. Батыс-Алтай мемлекеттік табиғи қорығында тастар арасында, шөгінділерде өседі. Тамаққа қысқа шыбықтары алынады, онда қант бар 2,5%, органикалық қышқылдар (алмалы, лимонды, қымыздықты, янтарлы) 3,5%, калий тұзы, калций, фосфор, магний. Алтай рауғашынан нәрсу, кисель, тосап, шарап жасайды. Дәрілік шикізат болып тамыр сабағы мен тамыры жатады.Тамыр сабағы мен тамырында екі негізгі биологиялық белсенді заттардың тобы бар: тангогликазидтер, қуыратын қасиетті қамтамасыз етеді және пантигликоидтер ішектің жиырылуын күшейтеді. Жапырақтарында аскорбин қышқылы, эоргтерин, темір тұзы, қымыздық пен алма қышқылы, Р – витаминдік әсерлі заттар.Тамыр сабағы мен тамырын күде қазып алынады, жуады, сосын 60 С0 температурада кептіреді, бөлікке бөліп алып. Шикізат 5 жылға дейін жарамды.Өкінішке орай, алтай рауғашына қауіп төндірілуде, себебі оны белсенді жүйесіз дайындама ретінде дайындайды, дәрумені жоғары өсімдік ретінде, өсу орнының бұзылуы да бар.(әсіресе жақын маңдағы тұрғындар мекені).
Рауғаштың ботаникалық атауы Алтай Лосинск. Тұқымдасы Polygjnaceae.
Шөптері үлкен,биіктігі 50-100 см, жапырақтары жүрек тәрізді немесе үшбұрыш оваталық 15-30*13-22 см, абаксиалды папиллярлы немесе жасуша тәрізді, адаксиалды жалаңа. Гүлдері кішкентай 4-7 шоқты.
АЛТАЙ РАУҒАШЫ
Дамуынын тіршілік циклі. Көбеюі
Ревень Алтай - Rheum altaicum Лосинск. (= Rheum compactum L. var. altaicum (Лосинск.) Гзерепн.) — биіктігі 15–50 см көпжылдық шөптесін өсімдік. Жапырақтары ұзындығы 20-30 см, сопақ-үшбұрышты, шыңына қарай тарылып, түбіне қарай жүрек тәрізді. Гүлшоғыры тығыз, тар сопақша, түзу. Жемісі - тар қанаты бар жұмыртқа тәрізді жылтыр жаңғақ. Тастарда, қиыршық тасты топырақта, тасты далада, әкті және тасты беткейлерде өседі. Қазақстанда, Моңғолияда таралған; Сібірде Краснояр өлкесінде, Иркутск және Чита облыстарында, Алтайда, Тывада, Бурятияда, Якутияда кездеседі .
Клиникалық бақылаулар бойынша, R.altaicum ресми медицинада тіркелген және Ресейде өсірілетін R. tanguticum Maxim. қытай түрін сәтті алмастыра алады . Клиникалық бақылаулар бойынша, R.altaicum ресми медицинада тіркелген және Ресейде өсірілетін R. tanguticum Maxim. қытай түрін сәтті алмастыра алады . Алтай ревеньінің жер асты бөлігінде антрахинондар, таногликозидтер бар және аз мөлшерде тұтқыр, орташа мөлшерде холеретик, үлкен дозада іш жүргізетін дәрі ретінде қолданылады. Тибет медицинасында тамырдан алынған ұнтақ терінің және шырышты қабықтың қабыну ауруларына және күйікке қолданылады. Өсімдіктің тамыры маталарды қара түске бояйды, тотығу материалы және бояғыш ретінде қызмет ете алады. Жапырақшаларды жергілікті халық тамаққа пайдаланады - олар кисель, компот, джем пісіреді, шарап жасайды, бәліштерге салма ретінде пайдаланады.
Rheum altaicum Лосинск. (1936 ж.) – Алтай ревеньі
Rheum compactum var. altaicum (Лосинск.) Черепнин (1961)
Rheum compactum var. шығыс (Лосинск.) Цвелев (1989)
Rheum nutans Pall. (1788) Ревень ореховый
Rheum Orientale Лосинск. (1936) – шығыс ревень
Достарыңызбен бөлісу: |