Реферат Тақырыбы: Орындаған: Әбдрахманова А. И тобы: фд 11-20/4 Қабылдаған: НысановаГ. Т
жүктеу/скачать 32,25 Kb.
|
педиатрия реферат
- Бұл бет үшін навигация:
- Ай-күні толып және туылған туылған нәресте Жоспар
- Пайдаланылған әдебиеттер: Педиатрия “Қазығұрт” баспасы Б.Х Хабижанов. С.Х Хамзин
|
«Болашақ” жоғары медицина колледжі Реферат
Орындаған: Әбдрахманова А.И Тобы: ФД 11-20/4 Қабылдаған: НысановаГ.Т Ай-күні толып және туылған туылған нәресте Жоспар: Кіріспе Жаңа туылған нәрестенің физиологиясы Жаңа туылған баланың патологиясы Қорытынды Пайдаланылған әдебиеттер Жаңа туылған кезең – бала ҿмірінің ҿте ерекше кезеңі. Жаңа туылған кезеңнің ерекшеліктерін жақсы білу керек. Себебі, жҥктілік кезінде анасы мен баласының ҿз ара байланысы ҧрықтың дамуына маңызды ҽсер тигізеді. Ҧрықтың дамуы 2 кезеңге бҿлінеді. Жҥктіліктің дҧрыс ҿтуі жҽне ҧрықтың қалыпты дамуы анасының денсаулығына байланысты. Анасының қатаң аурулары жедел жҽне созылмалы инфекциялары, ҽртҥрлі уыттанулар, тамақтың қҧрамының жҽне мҿлшерінің жетіспеулері, жҧмыс пен тҧрмыстық ауыр жағдайлары ҧрыққа зиянды ҽсер етіп, оның ҿміріне қауіп туғызып, шала туылуына, ҽртҥрлі ақауларға жҽне т.б. жағдайларға ҧшыратуы мҥмкін. Босану кезеңінің, ҽсіресе, толғақтың кҥшену кезеңдерінің ҧзақтығы, баланың жағдайына ҥлкен ҽсерін тигізеді. Жҥкті ҽйел жылы, ауасының қызуы 26-27°С бҿлмеде босануы керек. Егер мерзімінен бҧрын босанатын болса кувез дайындалады. Кувездің ішіндегі ауа жылылығы +36° кем болмауы керек. Бҧндай қызу нҽрестені кҧдақтайтын заттарды, кіндікті алғашқы жҽне екінші ҿңдеуден ҿткізуге арналған пакетті, стерильді ҿсімдік майын жылыту ҥшін қажет. Бала туғаннан кейін кувез ішіндегі ауа қызуы нҽрестенің алғашқы салмағымен гестациялық жасына сҽйкес тҿмендетіледі: 1 - 1,5 кг кувезде – 34 - 35°С, 1,5 - 2,0 кг – 32 - 34°С, 2 - 2,5 кг – 30 - 32°С, 2,5 кг-нан артық болса – 28 - 30°С. Туылған баланы акушер қолына, жылы жаялыққа қабылдап алып, тез қимылдап, нҽрестенің ҥстін кҧрғатады да, су жаялықты тастап, кҧрғақ жаялыққа орайды. Нҽрестенің басына телпегін кигізіп, анасының емшегіне салады да, қосымша ҥш фланельді жаялықпен, кҿрпемен (қыс кҥндері) жабады. Қажет болған кезде баланың тыныс алу жолдарын тазартады; ауа қуысының кілегейіқ ҧрықтық суларды жҽне т.б. сорып тастайды. Кейбір кездерде бала қанында оттегі кҿп мҿлшерде болып немесе тыныс алу орталығының тітіркенуі тҿмендеу болып туады. Осындай жағдайларда бірнеше секундтан – минутқа дейін нҽресте дем ала алмайды. Бҧл – жаңа туылған баланың апноэсы деп аталады. Дені сау, уақытында туған баланың дауысы қатты болады. Бірінші рет терең тыныс алады, содан кейін тыныс алуы біркелкі, бір-ақ беткейлі жҽне жиі, 40-60 рет болады. Бала жағдайы ҿмірінің бірінші минутында Апгар шкаласы бойынша бағаланады (14 кесте). Жалпы бағасы 5 кҿрсеткіштің (тыныс алу, жҥрек соғу, тері тҥсі, бҧлшық ет тонусы, бейнелістер) бағасының қосындысымен анықталады (ең жоғары бағасы – 10 балл). Жаңа туылған баланың жағдайы 7-10 баллмен бағалағанда, қанағаттанарлық деп саналады. Жалпы бағасы 7 баллдан тҿмен болса, балада зақымдану болуы мҥмкін (гипоксия, орталық нерв жҥйесінің зақымдалуы). Дені сау уақытында туылған балалардың кҿбісінің жағдайы 9-10 баллмен бағаланады. 5 минуттан соң жҽне 2 сағат ҿткеннен кейін (балалар бҿліміне ауыстырар алдында) дҽрігер Апгар шкаласын пайдаланып, баланың жағдайын қайтадан бағалайды. Ең бірінші бленореяның (создық конъюктивиттің) алдын алу шаралары жҥргізіледі (терілік жҽне кҿзбен ҧшырасудан кейін). Негізінен Креде-Матвеев ҽдісі қолданылады. Конъюктива қаптарына азот қышқылды кҥмістің ертіндісін бір-бір тамшыдан тамызады. Қыз балаларда осы ертіндінің 1-2 тамшысын сыртқы жыныс мҥшесінің кілегей қабығына да тамызады. Ҽдетте, бҧл дҽріні тамызғаннан кейін реактивитті конъюктивит байқалады, сондықтан, қазіргі кезде 20 – 30 % альбуцид ертіндісі қолданылады. Баланың жағдайын анықтаған соң, дҽрігер мен акушер туа болған ақаулардың бар жоғын тексереді (жоғарғы еріннің жҽне таңдайының болмауы, кҿтеншектің бітелуі, Даун ауруы жҽне т.б.). Анықталған ақаулар баланың даму тарихына тіркеледі. Жаңа туылған баланы педиатр-дҽрігер, бірінші 2 сағаттың ішінде, босану бҿлімінде толық клиникалық тексеруден ҿткізеді. Тексеру ҥшін нҽрестені шам сҽулесімен, жарық тҥсірген қҧндақтау столына жатқызады. Алдымен дҽрігер анасының ҿмір тарихымен танысады, анасының ауруларына ерекше назарын аударады (оның жайы, жҥктілік жҽне босану ерекшеліктері жҽне т.б.). Сосын мҽліметтердің сҽйкестігін анықтайды. Баланың білезігіндегі мҽліметтерді даму тарихындағы мҽліметтермен салыстырады. Осыдан кейін дҽрігер баланы тексеруге кіріседі. Бҽрінен бҧрын баланың жағдайы бағаланады, тҿмендегі жазған белгілер арқылы мерзімінде туылғандығының дҽрежесі, баланың жҥйелерінің аномалиялары анықталады. Содан кейін ҽртҥрлі жҥйелерін бірінен соң бірін арнайы ретпен зерттейді. Жаңа туылған баланың терісі тегіс, серпінді, ақшыл-қызыл немесе қызыл тҥсті болады. Тіршілігінің бірінші сағаттарында аяқ-қолының терісі шамалы кҿгеріп тҧрады. Ҽрқашанда нҽрестенің терісінің тҥсіне ерекше назар аудару қажет. Терінің бозаруы, қоңыр тҥстес болып кҿгеруі, сарғаюы жаңа туылған баланың ауырғанын кҿрсетеді. Нҽрестенің терісінде, ҽсіресе, иық пен сан аймағында, тҥкті шаш болады. Май шығару бездері жақсы дамыған: майы жиналып, тері бетіне шыға алмай, ақ тҥйіршіктер тҥрінде кҿрініп (милиа) тҧрады. Олар мҧрын ҧшында, екі бетінде, маңдайында, иегінде болуы мҥмкін. Бірінші айдың аяғында бҧл тҥйіршіктер жойылып кетеді. Ауыз қуысының кілегей қабаттары ақшыл-кызыл нҽзік, қан тамырлары мол, шамалы кҧрғақтау болады. Олар оңай зақымдалуы мҥмкін, сондықтан кілегей қабаттарды тазартпайды. Мерзімінде туылған баланың тері асты шел майы жақсы дамыған. Тіндердің тургоры жақсы. Басындағы шаштары кҿбіне қара, ҧзындығы 2 см болып келеді, бірақ жекелеген айырмашылықтары болуы мҥмкін. Жаңа туылған балалардың кҿбісінде желке, маңдай, жоғарғы қас аймақтарында ҽр тҥрлі пішінді қызыл дақтар болуы мҥмкін. Бҧл телеангиоэктазиялар денедегі қан тамырларының жергілікті кеңеюі. Бҧл дақтар тамыр ісіктеріне ҧқсайды, бірақ емсіз жойылып кетеді. Ешқашан ҧлғаймайды. Кҿбіне баланың бетінде, арқасында, кҿздерінің кілегей қабаттарында петехиялар байқалады. Себебі, босану кезінде баланың басы шыға бастағанда қан айналымы тоқтап, капиллярлар зақымдалуы мҥмкін. Сҥйек жҥйесі. Жаңа туылған баланың басы салыстырмалы бағалағанда ҥлкен болып келеді. Ол дене ҧзындығының 1/4 қҧрайды. Бас шеңбері 32-34 см болып, кеуде қуысынын 2-4 см артық болып келді. Бас сҥйектері тығыз болады, басқан кезде аздап майысуы мҥмкін. Кейбір балалардың бас сҥйектері майысқанда пингпонг добы сияқты болуы мҥмкін. Бҧл жағдай краниотабес – бас сҥйектерінің кальцификациясының жетілмеуі деп аталады. Туғаннан кейін кальцификация тез тҥзеліп, бітеді де, бас сҥйектері тығызданады. Ҥлкен еңбегі ромб тҽріздес, бала туылғанда ашық, ені шамамен 2×2 см-ге тең болады. Жаңа туған балалардың 25% кіші еңбегі де ашық, ені шамамен 0,5 × 0,5 см болып келеді, сонымен бірге жебе жігі де жиі ашық болады. Нҽрестенің басы сҥйектері жҧмсақ болғандықтан босану кезінде деформацияға ҧшырауы мҥмкін, тіпті сҥйектердің бір- бірінің ҥстіне шығып кетуі де мҥмкін. Жаңа туылған балалардың барлығында басында туа болған ісік анықталады (басының бірінші туылған жерінің ісінуі), бҧл ісік 1-2 кҥн ҿткесін ҿзінен ҿзі жойылады. Туа болған ісіктен тҿбе сҥйектерінің қабық астына қан қҧйылуын айыра білу қажет. Бҧл жағдай бала аяқ жағынан туылғанда кездеседі. Кефалогематома бір жақта, болуы мҥмкін. Ҥлкендігі ҿріктің кҿлемімен жҧмыртқаның ҥлкендігіне дейін жетеді. Бір сҥйектің шеңберінен шықпайды, ал туа болған ісік бірнеше сҥйектердің аймағына орналасады. Сипағанда кефалогематома былқылдап тҧрады, ауырмайды, негізінен тығыз болып анықталады (сҥйек қабығының жуандауы). Кефалогематома кҿлеміне қарай 4-8 аптадан кейін жоғалып кетеді. Нҽрестелерде, босану қалыпты ҿткенде, ҽсіресе, баланың салмағы ҥлкен болғанда бҧғанасының сынуы жиі кездеседі. Сынық ортаңғы 1/3 бҿлігінде орналасқан, толық немесе жартылай (қабық астыңғы) болуы мҥмкін. Қарағанда, сынық маңайындағы жҧмсақ тіндердің шамалы ісінуі байқалады. Толық сыну пайда болғанда сыну аймағында крепитация анықталады. Ал, жартылай сынуда сҥйектің мҥйізденуі пайда болған соң, яғни 5-7 кҥн ҿткесін білінеді. Нәрестенің аяқ-қолдарын денесімен салыстырғанда, қысқа болады, ол дене ҧзындығының 1/3 бҿлігін қҧрайды, аяқ пен қолының ҧзындығы бірдей болып келеді. Айы- кҥні жетіп туған балалар кол-аяғын бҥгіп бауырына жинап жатады. Ҧршық буынының дисплазиясы мен санның шығуын жҽне майтабандықты анықтау ҥшін сандарына, балтыр-табан буындарында ерекше назар аудару керек. Нәрестенін бҧлшық еттері. Жаңа туған баланың бҧлшық еттері нашар дамыған. Баланын жағдайының ҿте маңызды кҿрсеткіштерінің бірі болып бҧлшық еттердің тонусы есептелінеді. Жаңа туылған кезде бҧлшық еттерінің шамалы гипотониясы анықталады, сосын оның орнына гипертония пайда болады жҽне бҥккіш еттерінің тонусы жазу еттерінің тонусынан жоғары болып келеді. Сол себептен нҽрестені жалаңаштағанда қол- аяғын бауырына жинап жатады. Бҧл нҽрестенің физиологиялық қалпы болып саналады. Жаңа туған баланың қимылы координациялы емес, атетоидты ҥзілісті, шалқасынан қҧлап жатқан қоңыздың қимылдарына ҧқсас болады. Тыныс жҥйелері. Бірінші терең дем алғаннан кейін жаңа туған баланың тыныс алуы дҧрыс, ырғақты болады, кейбір кездерде тыныс алуының ырғақтылығы бірнеше кҥннен кейін пайда болады. Нҽрестенің тыныс алуы жиі (1 минутқа 40–60 рет). Тіршіліктің бірінші кҥндерінде жҥрек соғуы ырғақсыз, жиі, 1 минутқа 120–160 болады. Ҧйықтап жатқанда жҥрек соғуының жиілігі 20–25 ретке азаяды, ал айқайлағанда, емгенде, қимылдағанда, жиіленеді. Туылғаннан кейінгі бірінші кҥндерде тҿстің сол жақ маңайында ҧрықтық тамырлардың бітелмегеніне байланысты систолалық шу анықталуы мҥмкін. Ас қорыту мҥшелері. Нҽрестенің ішін қарағанда, іштің пішініне (кебу), кіндіктің жағдайына (қан ағу) назар аудару керек. Кҿтенішектің аймағын қарап, оның атрезиясының бар-жоғын анықтау қажет. Тоңғақтың шығуы кҿтенішектің дҧрыс дамығанының белгісі. Бірінші тҽуліктің ішінде тоңғақ шықпаса жаңа туған балаларды резина катетерді анусқа кіргізіп, тексеру керек. Қалыпты жағдайда катетерді 10 см тереңдікте енгізуге болады, кҿтенішектің атрезиясында катетер бҥгіліп кері шығады. Тіршіліктің алғашқы екі тҽулігінде тҧңғыш нҽжіс, жасыл тҥсті, ботқа тҽріздес болады, оны меконий (тоңғақ) деп атайды. Оның қҧрамында ас қорыту сҿлдері, қабыр- шақталған эпителиальды клеткалар, жҧтылған ҧрықтық сулар болады. Мҿлшері 60 - 70 г. Бала даму тарихына міндетті тҥрде тоңғақтың болған-болмағанын тіркеу қажет. Зәр шығару және жыныс мҥшелері. Ҿмірінің бірінші кҥндерінде бала зҽрді аз шығарады (тҽулігіне 4-5 рет). Зҽр шығаруы, зҽр шығару жҥйелерінің туа болған ақауларын анықтау ҥшін даму тарихына тіркеліп отырады. Жаңа туылған баланың сыртқы жыныс мҥшелері жетіліп дамыған. Ер балалардың аталмыш бездері ҧмасында, қыз балалардың жыныс саңылауы жабық болады. Жҥйке жҥйелері. Жаңа туған бала сыртқы тітіркендіргіштерге шамалап жауап береді. Оның себебі ми қабығы ҽлі толықтай жетілмеген, қатты тітіркендіру жҥйке-іс ҽрекетін тежеп, ҧйқыға соқтырады. Жаңа туған баланың жҥйке-іс ҽрекетін тексеру – жалпы тексерудің маңызды бҿлігі. Жаңа туған балада есінеу, ему, жҧту бейнелістері жақсы анықталады. Бҧл бейнелістер III–IV дҽрежелі шала туған жҽне қатты зақымдалған балаларда анықталмайды. Жҥйке жҥйесінің жетілмеуіне байланысты жаңа туған балаларда бірнеше аптадан кейін жойылатын бейнелістер анықталады (физиологиялық рефлекстерді қара). Тіршілігінің бірінші тҽуліктерінде кездесетін жаңа туған баланың физиологиялық жағдайлары тиісті бҿлімдерде толық жазылған. Терінің физиологиялық қабынуы туылғаннан кейін, бірнеше сағат ҿткесін баланың терісі қызарады. Бҧл жағдай жаңа туған баланың физиологиялық қызаруы деп аталады. Ол бірнеше кҥннен кейін жойылып кетеді. Оның орнына ҧсақ қабыршақтану (ҽсіресе, алақан мен табанында) пайда болады – физиологиялық қабыршақтану. Токсикалық эритема. Бірінші кҥндердегі баланың ерекше жағдайы. Бала терісінде іріңсіз шамалы гиперемиямен шектелген, кішкене ақ ісік, кей кездері бірімен-бірі қосылып маса шаққандай болып тҧрады немесе кҿлемі 5 мм жҽне одан артық торсылдақ пайда болу мҥмкін. Токсикалық қызару 2-3 кҥннен кейін жойылып кетеді. Себептері толықтай анықталмаған, зерттеушілердің кҿбісі оны ҧрықтың анасының белогына аллергиялық реакциясы деп болжамдайды. Физиологиялық сарғаю. Бҧл жағдай 2-3 тҽуліктің соңында анықталады, жаңа туған балалардың 70% 7-10 тҽулікте жойылады. Бҧл жағдайдың негізінде гемолиздің қарқынды жҥруі жатады. Салмағының физиологиялық азаюы. Тіршіліктің бірінші 4 кҥнінде байқалады, яғни туылған салмағының 4-5% кемиді. Салмағының азаюы 8-10% тең болса – ол патологиялық жағдайға жатады. Балалардың кҿбісінің салмағы 9-10 кҥндері ҿз қалпына келеді (егер анасының сҥті мол болса – 6-7 кҥнде). Салмақ азаюының себебі – бала сҧйықтықты демімен шығарады, ал оны ішу салыстырмалы тҥрде аз болады. Салмағының азаюын кеміту ҥшін балаға жақсы кҥтім жасау, ерте емізу, сҧйықтықты жеткілікті мҿлшерде беру қажет. Транзиторлы қызба. 2-5 кҥндердің аралығында баланың дене кызуы 38-40о дейін кҿтеріледі, бірак, ешқандай басқа патологиялық белгілер анықталмайды. Транзиторлы қызба салмағының азаюымен бірғе байқалады. Оның негізінде баланы белокқа бай уызбен тамақтандырғанда сҧйықтықтың жеткілікті болмауы жҽне қызу реттейтін орталыктың жетілмеуі жатады. Қызудың патологиялық себептері анықталмаса, ол физиологиялық деп есептелінеді. Жыныс немесе гормональды криз. Ер жҽне қыз балалардың сҥт бездері 3-4 тҽулікте ісінуі мҥмкін, мҿлшері бҧршақ мҿлшерінен грек жаңғағы мҿлшеріне дейін жҽне одан да ҥлкен болуы мҥмкін. Ең ҥлкен мҿлшері 8-10 кҥндерде анықталады. Сҥт бездерінде саусақпен сҽл басқанда, уызға ҧқсаған сҿл шығады. 2-4 айда сҥт бездері ҿз қалпына келеді. Сонымен бірге, қыз балалардың сыртқы жыныс мҥшелерінің ісінуі байқалады. Бірінші кҥндері жыныс саңылауынан ақ тҥсті кілегей шығады, бҧл жатырдың мойындағы безді тіндердің жалпақ эпителиі клеткаларының қосылып шығуы. 3-7 тҽулігінде кілегейге қан қосылуы мҥмкін. Бҧл жағдай 1-2 кҥн анықталып, соңынан ҿзінен ҿзі жойылып кетеді. Бҧл жағдайлар ҧрыққа анасының жыныс гормондарының ҿтуіне байланысты болады. Анасының жыныс гормондарының ҽсеріне байланысты, ер балалардың аталық бездерінің арасында мҿлдір сарылау сҧйықтық жиналуы мҥмкін, 6 аймен 12 айдың аралығында сҧйықтық сіңіріліп кетеді. Нәжістің ӛзгеруі. 1 - 2 тҽулікте бала нҽжісі меконий (тоңғақ) деп аталады, 2-3 кҥні оның орнына ҿтпелі жасыл қоңыр тҥсті нҽжіс пайда болады. 5-6 тҽуліктен бастап (анасының сҥтінің мҿлшеріне байланысты), балаларда қалыпты, емшек жасына тҽн нҽжіс қалыптасады. Ол сары тҥсті, ботқа тҽріздес қоймалжың, ащы иісті болады. Нҽжіске тҽулігіне 2 - 3-тен 6-7 ретке дейін отырады. Бҥйректін зәр қышқылды инфарктісі. Қҧрамында зҽр қышқылы кҿп қышқыл реакциясы жҽне аз мҿлшерді зҽр шығарады. Себебі, бҥйректің жинау тҥтікшелерінде зҽр қышқылының тҧздары (ураттар) жиналады. Жаңа туған балалардың несебі бірінші кҥндерде қызылдау болып, жаялықтарында қызыл кірпіш тҥсті дақтар қалдықтары байқалады (ураттардың кҿп мҿлшерде шығуына байланысты). Бірте-бірте ішкізетін сҧйықтықтың мҿлшерін кҿбейткенде, диурез кҿбейіп, зҽр қышқылының тҧздары жуылып кетеді де, зҽр қалыпты тҥсіне енеді. Кіндік қалдығының тҥсуі. Кіндік қалдығы кеуіп, балалардың кҿбісінде 4-5 кҥнде тҥседі. Кіндік қалдығында, оның жарасында кҥнде спирт немесе далаптың 5% ертіндісімен тазартып отыру керек. Мезгілінде туылған балалардың терісі қызғылт, нҽзік, бархат тҽрізді, терісі тегіс боялған болады. Ҥлпі шаштары иығында жҽне денесінің жоғарғы бҿлігінде ғана байқалады. Басындағы шашының ҧзындығы 2-3 см-ден кем болмайды. Қҧлақтың қалқанының жҽне мҧрынының шеміршектері, тырнағы жақсы дамыған тығыз болады. Тырнақтары тырнақтың орнын толық алып жатады. Кіндік сақинасы тҧлғаның ортасында немесе одан сҽл тҿмен орналасады. Дені сау жаңа туылған бала дене қызуын жақсы сақтайды. Ему жҽне жҧту бейнелістері жақсы дамыған, тыныс алуы жҽне жҥрек соғу ырғағы тҧрақты болады. Қыз балаларда сыртқы жыныс мҥшесінің ҥлкен ерні кіші ернін жауып тҧрады. Ер балаларда аталық без ҧманың ішіне тҥседі. Пайдаланылған әдебиеттер: Педиатрия “Қазығұрт” баспасы Б.Х Хабижанов. С.Х Хамзин жүктеу/скачать 32,25 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|