Республикалық ОҚушылардың Ғылыми жұмыстарының «ЕҢ Үздік ғылыми жоба» сайысына қатысуғА Өтініш
жүктеу/скачать 117,98 Kb.
|
| ІІ. Қазақтың ұлттық киімдері.
Ондай киімдердің бірі – тымақ. Тымақ – ерлердің қысқы бас киімі. Оны аңның, малдың терісінен тігеді. Осыған орай ол түлкі тымақ, елтірі тымақ, сеңсең тымақ, пұшпақ тымақ деп атала береді. Бұрын қазақ елі қай жүздің, қай рудың адамы екенін осы тымағына қарап та тани берген. Яғни Арғын тымағы, Жалайыр мен Найман тымағы немесе Торғай тымағы, Семей тымағы деген үлгілері болған. Тымақ биік төбелі, маңдайы, екі құлағы бар, желке, жотаны жауып тұратын жылы бас киім. Сыртын берік және жақсы, қымбат маталармен тыстайды. Екі құлағына ызбалы бау тағады. Етегін төбеге қайырып қою үшін тымақтың артқы жағына тобылғыдан немесе арша сияқты берік ағаштан тиек жасап қадайды. Оны құрысқақ дейді. «Ескілік киімі» деген өлеңінде данышпан Абай былай деп жазған: Күләпара бастырған, пұшпақ тымақ, Ішкі бауын өткізген тесік құлақ, Тобылғыдан кесіп ап, жіппен қадап, Артын белге қыстырған бар құрысқақ. Тымақ –қасиетті бас киім. Оны айырбастауға болмайды, аяқ тигізбейді. Жақсы кісілердің тымағы атадан балаға мұра есебінде қалып отырған. Бұрынғы қазақтар шала туған баланы неше күні кем болса сонша күн тымаққа салып кереге басына іліп қоятын болған. Бұл да тымақтың қадыры мен қасиетін бейнелейтін көріністердің бірі деп түсінуі керек. Бөрік. Ұлтымызға жарасатын бас киімнің бірі – бөрік. Оны ерлер де, қыздар да киеді. Бөрік сырты мақпал, пүліш, барқыт сияқты қымбат маталардан тігіледі. Жиегіне қымбат бағалы аң және мал терілері ұсталады. Көмкерілген тері түрлеріне қарай кәмшат бөрік, құндыз бөрік, жанат бөрік, сусар бөрік, түлкі бөрік, күзен бөрік деп аталады. Бөрік төрт немесе алты (кейде үш) қиықтан құрылады да, оны төрт сай, алты сай (үш сай) дейді. Оның жазғы, қысқы түрлері де болады. Қыздар киетін бөрік дөңгелек төбелі немесе конус тәрізді биіктеу болыпкеледі. Сәндік үшін төбесіне үкі, жиегіне моншақ, шашақ, түрлі асыл тастар, түйме, оқа, зер, күміс тағылады. Жас жігіттер мен сал-серілер, ақындар бөркіне үкі тағып, зерлеп, өрнектеп киген. Мысалы, Ақан сері, Біржан сал, Үкілі Ыбырай ақын, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы бөріктерінің төбесіне үкі тағып жүрген. Бұрын жігіттер мен ересек адамдар бас киімсіз жүрмеген, көбіне бөрік киген. жүктеу/скачать 117,98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|