Рим құқығының қайнар көзі

Рим құқығының қайнар көзі

Рим тарихшысы Тит Ливии XII кесте заңын барлық жария және жеке құқықтың қайнар көзі деп атады. Ливии «қайнар көзді» рим құқығының дамуы жүретін бастауды айтады.

Рим құқығында құқық нысандары:

• 1) әдет- ғұрып құқығы;
• 2) заңдар (республикалық кезең – халық жиналысының қаулысы; принципат кезеңінде – сенатусконсульт; абсолюттік монархияда – император конституциялары);
• 3) магистрат эдиктілері;
• 4) заңгерлер қызметі

ӘДЕТ –ҒҰРЫПТЫҚ ҚҰҚЫҒЫ

ӘДЕТ – ҒҰРЫПТЫҚ ҚҰҚЫҒЫ – рим құқығының ежелгі нысаны. Әдет ғұрыптық құқығы жазылмаған құқыққа жатады.

Әдет-ғұрып – бұл адамдардың практикада қалыптасатын мінез-құлық ережелері.

Рим әдет-ғұрып құқығының нормалары: ата-бабалар әдет-ғұрпы – maiorum;

Mores - әдеттік тәжірибе;

Commentarii - магистраттық әдет-ғұрыптар.

Азаматтық құқық дегеніміз - сол қоғамдағы мүліктік қатынастарды реттейтін нормаларды айтамыз. Рим жеке құқығы – қазіргі азаматтық құқығы болып табылады.

Заңдар

• Заңдар (leges) курия, центурия, триба сияқты халық жиналыстарының шешімдері. Заң 3 бөліктен тұрады:
• 1) заң бастамашысының атауы мен халық жиналысының түрі – гипотеза;
• 2) нормативті жазба (rogatio), мінез құлық әрекеті мен мазмұны-диспозиция;
• 3) заң бұзушылық салдары (sanctio) - санкция