Б Ауаға толы жалпақ
|
В Қысқа борпылдақты
|
|
Г Жуан жалпақ
|
Ж Ұзын борпылдақты
|
З Ұзын түтікті
|
К Қысқа түтікті
|
Байланыс түрлері: F Қозғалмалы
N Аз қозғалмалы L Қозғалмайтын
Кестеде көрсітілген адам қаңқасының байланысу типі мен сипатын анықтаңыздар:
Қаңқа сүйектері
|
Сүйек типтері
|
Байланысу түрлері
|
|
Мойын омыртқалары, білезік
сүйектері
|
|
|
Төбе сүйектері
|
|
|
Жоғарғы жақ сүйектері, самай
сүйектері
|
|
|
Жауырын
|
|
|
Қабырға
|
|
|
Саусақ сүйектері,
алақан сүйектері
|
|
|
Тоқпан жілік,
шынтақ
|
|
|
Жамбас
|
|
|
Есеп №7 (9 ұпай). Бас миы бөлімдеріне сәйкес қызметтерді анықтаңыз. Әрбір бас ми бөлімінің атының жанына сәйкес әріптерді жазыңыз.
Бас ми бөлімдерінің аттары
|
Қызметтері
|
Сопақша ми
|
А. Бастың және дененің бұрылуы кезінде пайда болатын бағдарлау
рефлекстері.
|
Ми көпіршесі
|
Б. Организімнің себепті мінез-құлығы
мен қорғаныш реакциясын (шөлдеу, аштық, қорқыныш, ашулану) реттейді
|
Мишық
|
В. Дененің кеңістіктегі жағдайын сақтауын және ерікті қимылын
бақылайды.
|
Орталық ми
|
Г. Мойын және вестибулярлы
рефлекстерге қатысады.
|
Таламус
|
Д. Қорғаныш рефлекстері (жөтел, көзден жас ағу, құсу), ас қорыту рефлекстері, жүрек, тыныс алу және қан тамырларының қызметінің рефлекстері. Ж. Ми қыртысының қоззғалыс аймақтары ерікті қимылдарды
қамтамасыз етеді.
|
Гипаталамус
|
З. Организімде ішкі ортаның және зат - алмасу процестерінің тұрақтылығын
қамтамасыз етеді.
|
|
Е. Ұйқы және сергектіліктің алмасуын
қамтамасыз етеді.
|
Үлкен ми сыңарлары
|
И. Ауру және қуану сезімдерінің
қалыптасуына қатысады.
|
Есеп №8. (8 ұпай). Кестеде келтірілген өсімдіктердің анатомиялық және физиологиялық белгілерін анықтаңыздар.
Анатомиялық және физиологиялық белгілері
|
Фикус
|
Жүргері
|
Бидай
|
|
1. Үлкен вакуольдері және
хлоропластары бар сулы ұлпа.
|
|
|
|
2. Қабаттасқан түтік талшықтары клеткаларының хлоропластарының
граналары жетілмеген.
|
|
|
|
3. С3- өсімдік
|
|
|
|
4. С4- өсімдік
|
|
|
|
5. САМ -өсімдік
|
|
|
|
6. Жапырақтарында
супэпидермальды склеренхимасы бар.
|
|
|
|
7. Лептесігі негізінен түнде
ашылады
|
|
|
|
Есеп №9. (8 ұпай). 1-4 сандарымен өсімдіктері берілген, ал А-Д сандарымен жапырақсабақты өсімдіктердің көбеюіне қатысты белгілері берілген.
Төменде аталған өсімдіктерге сәйкес белгілерді анықтаңыздар.
Белгілердің әрпілерін сәйкес өсімдіктер жанына жазыңыздар.
Гинго
Қарағай
Саговник
Магнолия
А. Гүлдері біржынысты немесе өркендерінде спорофилдері бар Б. Гүлдері қосжынысты немесе өркендерінде спорофилдері бар В. Гүлдері жынысы бойынша диференциацияланбаған немесе өркендерінде спорофилдері бар
Г. Ұрықтануы сперматозоидтар арқылы жүзеге асады
Д. Ұрықтануы жылжымайтын спермия клеткалары арқылы жүзеге асады.
Есеп №10. (5 ұпай). Жорғалаушылар класына жататын отрядтарға қатысты мына төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер.
Қос аяқтары бола ма?
Денесі мүйізді өсінділер және төмпешіктермен қапталған ба?
Жүрегі 3- камералы ма?
Өкпе саны біреу ме?
Улы тістері бола ма?
Кеуде клеткасы болады ма?
Өкпе саны екеу ме?
Жүрегі 4- камералы ма?
Жауаптарыңды таблицағы «-» және «+» белгілері арқылы енгізіңдер:
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
|
Кесірткелер отряды
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Хамелеон отряды
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Жыландар отряды
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Крокодилдер отряды
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тасбақалар отряды
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Есеп №11. (6 ұпай). Жүрек және қантамыр жүйесінде кездесетін ауруларды туғызатын себептер:
А. Салатамыр қабырғаларында холестерин майшықтарының жинақталуы
В. Сүйек кемігенде қанның қызыл түйіршіктерінің көп мөлшерде пайда болуы
С. Гемоглобин геніндегі жеке нуклеотид деңгейіндегі мутация
D.Қан қысымының жоғары болуы
Е. Қан клеткаларының бастама клеткаларының бақылаусыз пролиферациялану (активті бөлінуі).
F.Гемоглабин синтезінің баяулануы.
Жоғарыда аталған себептер, төмендегі мыны қан ауруларының қайсысын туғызады? ( ұпай)
Аурулар
|
Жауаптар
|
|
1. Орақтәрізді клеткалық анемия
|
|
2. Гипертония
|
|
3. Атеросклероз
|
|
4. Бета талассемия
|
|
5. Лейкемия
|
|
6. Полицитоз
|
|
Есеп №12 (5 ұпай).
Кестедегі ферменттердің қызметтерін дұрыс анықтаңыз.
А. Оксидоредуктазалар
-------
|
1. Су қатысуымен органикалық
заттарды ыдыратады
|
|
Б. Трансферазалар
---------
|
2. Организімде тотығу және тотықсыздану реакцияларына жауап
береді
|
В. Гидролазалар
-------
|
3. Бір молекуладан екінші бір молекулаға белгілі бір атомдар тобын тасымалдайды.
|
Г. Лиазалар
------
|
4 . Судың қатысуынсыз заттарды
ыдыратады.
|
Д. Изомеразалар
--------
|
5. Органикалық заттардың ішкі, сонымен қатар кеңістегі құрлымының
өзгеруін қамтамасыз етеді.
|
ЕСЕП 1
VІ.Тапсырма
Ғалымдар Х-бактериясының нуклеин қышқылын (НҚ) бөліп алып, оның нуклеотидтік құрамын талдады. Алынған деректер төменде көрсетілген.
Нуклеотидтік құрамы бойынша деректер:
Тәжірибелер нөмірі
|
Азоттық негіздер мөлшері (моль/литрге шаққанда)
|
Аденин
|
Гуанин
|
Тимин
|
Цитозин
|
Урацил
|
1
|
29,6
|
20,9
|
29,3
|
20,75
|
0
|
2
|
29,3
|
20,5
|
29,5
|
20,70
|
0,001
|
3
|
29,0
|
20,7
|
29,1
|
20,65
|
0
|
Орта
шамалары
|
?
|
?
|
?
|
?
|
?
|
Алынған нуклеин қышқылын экзонуклеазалық активтілік тән ферментпен өңдеу нәтижесі, аталмыш нуклеин қышқылының экзонуклеаза ферменттерінің барлығының әсеріне толық тұрақтылығын көрсетті (яғни, кіші кесінділерге ыдырамайды).
Осы нуклеин қышқылын молекулалық салмағы – 2,5*109 дальтон (жұп нуклеотидтердің молекулалық массасы 660 дальтон, ал жұпнуклеотидтердің ұзындығы ,34 нм).
ОСЫ ДЕРЕКТЕРДІ ҚОЛДАНА ОТЫРЫП ТӨМЕНДЕГІ СҰРАҚТАРҒА ЖАУАП БЕР.
А) Осы нуклеин қыщқылының түрін анықтаңыздар. Біртізбекті сызықты ДНК
Біртізбекті сызықты РНК Қостізбекті сызықты ДНК Қостізбекті сызықты РНК Біртізбекті сақиналы ДНК Біртізбекті сақиналы РНК Қостізбекті сақиналы ДНК Қостізбекті сақиналы РНК Қостізбекті ДНК-РНК гибриді
Б) Осы нуклеин қышқылындағы тимин азоттық негізінің пайыз (проценттік) мөлшерін жазыңыз.
В) Осы нуклеин қышқылының ұзындығы.
Г) Осы Х бактериясының нуклеин қышқылдарында толығымен белок туралы информация (ақпарат) жазылған деп есептейік. Егерде, осы Х бактериясының белоктары орта шамамен 400 амин қышқылдарынан тұрса. Осы Х бактериясының нуклеин қышқылында әртүрлі белоктар молекуласы туралы информация жазылған.
Д) Осы Х бактерия клеткасының ішінде 10 грамм/1 литрге шаққанда мөлшерде фермент (молекулалық салмағы 100000 дальтон) бар деп есептейік. Осы ферменттің молярлық концентрациясын жазыңыз.
Ж) 1 миллилитр қоректік ортада 109 Х – бактериясының клеткалары өсіп жатыр деп есептейік. Бір клеткадағы жалпы белоктар мөлшері 10-1 пикограмм / 1 пг = 10-12 грамм /, ал олардың ішінде тек 5 % - ті ғана z – белогы болып табылады (z белогының молекулалық салмағы 30000 дальтон). Авагадро санын (6,02*1023) біле отырып, келесі сұрақтарға жауап беріңіз.
Осындай бір литр бактерия өсетін ортадан неше миллиграмм z- белогын алуға
болады?
Бір бактериялық клетка қанша z – белогын синтездейді?
ЕСЕП 2
Аталмыш нуклеин қышқылының репликациялану механизмін зертеу мақсатында тәжірибелер жасалынды деп есептейік. Тәжірибелер нәтижелері мвналар:
Х бактериясы әрқашанда 15 минут сайын көбейеді (екіге бөлінеді);
Х бактериясын, азоттың көзі ретінде аммоний хлориді бар ортада атомы әдеттегідей 14N емес, оның изотопы 15N болды. Нәтижесінде пайда болған ұрпақ бактериялардағы нуклеин қышқылдарының молекулалық салмағы әртүрлі болды (суретті қара).
Ескертпе: пробирканың
үсті
Түбі
14 N Í•
14 N 15N -НҚ
15 N НҚ
Пробирканың штрихталған ауданы – нуклеин қышқылдарының орыны (үстінде тек қана 14N-НҚ “жеңіл”, түбінде тек 15N-НҚ “ауыр” және ортасында тек 14N- 15N-НҚ “аралық” орналасады).
Тәжірибелер нәтижесінде төменде көрсетілген варианттар алынуы мүмкін:
Достарыңызбен бөлісу: |