Роберт Кийосаки Шэрон
Оқымысты əкенің қаржылық есебі
жүктеу/скачать 0,81 Mb.
|
baj-ake
- Бұл бет үшін навигация:
- Бай əкенің қаржылық есебі
- Байлар неге бай бола түседі
- Орта класс өкілдері неліктен қаржы зардаптарын шегеді
Оқымысты əкенің қаржылық есебі.Бай əкемнің қаржылық есебі, екінші жағынан, адамның ғұмыр бойы ақшаны салумен айналысып жəне пассивтен төменгі жағдайға жеткізу арқылы, қандай дəрежеге жетуін көрсетеді. Бай əкенің қаржылық есебіМіне сондықтан байлар одан сайын бай болады. Актив колонкасы көп табыстарды жинақтайды, оның көлемі шығындарды жабуға кеткен ақшалардан көп артық, басқаларға айырмашылығы қайтадан активке түседі, актив колонкасы өседі. Нəтижесінде байлар одан əрі байый түседі. Байлар неге бай бола түседіОрта класс өкілдері үнемі қаржылық қиындықтарымен күресуде болады. Олардың табыс көзі- еңбекақы. Еңбекақысы өскенде салықта өседі. Ал шығындарының өсу тенденциясы , еңбекақы өсуімен тікелей байланысты.Осыдан барып оны «егеуқұйрық жүгірісі» дейді.Олар қайткенде ақшаны пайда əкелетін нақтылы активтерге салуға тиісті болса да, үйді өздерінің негізгі активі, деп есептейді. Орта класс өкілдері неліктен қаржы зардаптарын шегедіҮйді капиталдық салым деп есептеушілік схемасы, еңбекақы көтерілгенде бұдан да үлкен үй сатып алуға немесе одан да жоғары шығынға жол берушілік: осылай қалыптасқан өміршең қағида, қарызбен өмір сүретін казіргі қоғамның негізі. Шығындардың үнемі өсуі, отбасыларына қайтадан жаңа кредиттер алуға мəжбүр етеді. Қызмет бабында жоғары көтеріліп жəне тұрақты еңбекақысына қосымша төлемдер алып отырса да, олардың қаржылық жағдайы мүшкіл жағдайда қала береді. Бұл қауіпті ахуал, ал оның себебі: жеткілікті қаржылық білімнің жоқтығында. 1990 жылдардағы жаппай қысқартушылық, орта класс өкілдерінің жағдайларының қаншалықты тұрақсыз екенін көрсетті. Компаниялардың аяқ астынан зейнетақы жоспарлары өзгерді. Əлеуметтік қорғау қорларының да жағдайлары мəз емес, оларға сенім артуға болмайды. Орта класс өкілдерін үрей биледі. Шүкір, қазіргі кезде, жұрттың көпшілігі не болып жатқанын түсінеді, сөйтіп өзара қорлардың акцияларын сатып алады. Мұндай инвестицияның өсуі- биржада құнды қағаздардың көтерілуінің негізгі себебтерінің бірі. Орта класс өкілдерінің сұранымдарын қанағаттандыру мақсатында тағы жаңа өзара қорлар құрылуда. Өзара қорлардың кең таралуы, олардың сенімділігі. Бұлардың акцияларын, негізгі сатып алушылар: жұмыстан, салық қарыздарын төлеуден жəне балаларын оқыту үшін, ақша жинаудан басқаға қолдары тимейтіндер жəне оны білмейтіндер. Олардың инвестиция салуға уақыттары жоқ, сондықтан түбегейлі өзара қор басшысының тəжірбиесіне сенеді. Сонымен қатар өзара қор, инвестициялардың əртүрлі түрлерін біріктіреді, сондықтан салушылар ақшамыз жоғалмайды, деп есептейді. Себебі: инвестициялар əртүрлі кəсіпорын түрлеріне салынған яғни «диверсификацияландырылған". Бұл сауатты орта класс өкілдері, өзара қорлардың брокерлеpi жəне қаржы жоспарлаушыларының құрған «инвестицияларды диверсификациялау» догмасын қолдайды. Тəуекелдіктің қажеті жоқ. Сақтықпен қимылдау керек. Алайда, мұның басты қасіреті ол қаржылық сауатсыздық, ал- бұл қатердің ең үлкені. Олар тəуекелділікке бара алмайды, себебі: қаржы жағдайлары əлсіз. Баланстық есептері теңестірілмеген. Пассивтері өте көп, табыс əкелетін нақтылы активтері жоқ. Жалғыз табыс көзі, ол тек қана еңбекақы. Олардың өмірі толығымен жұмыс берушіге тəуелді. Сөйтіп, "жалғыз мүмкіншіліктің" өзін пайдалана алмайды. Сондықтан, олар қауіпті ахуалдардан қашқақтап жүруге мəжбүр, себебі: өте көп жұмыс істейді, үлкен салықтарын төлеп, қарыздарын өтеумен болады. Мен осы тараудың басыңда айтқанымдай, ең басты ереже актив пен пассивтің айырмашылығын білу. Осыны игерген соң, барлық назарыңызды, ақша түсіретін мүмкіншілігі бар активтерді сатып алыңыз. Бұл байудың ең жақсы жолы. Осы тəртіппен қимылдай берсеңіз, актив колонкасы (бөлігі) өсе түседі. Пассив пен шығындарды азайтуға тырысыңыз. Бұл біршама ақшаны үнемдеп, оны қайта активтерге салуға мүмкіндік береді. Біраздан соң актив табыстарының өскені соншалық. Сіз күрделі инвестиция жүргізе бастауға шамаңыз келеді. Инвестициялар 100 проценттен шексіздікке дейін пайда келтіруі мүмкін. Мысалы, 5 мың долларлық инвестиция миллион немесе одан да көп сомаға айналуы мүмкін. Бірақ, мұндай инвестицияны орта класс өкілдері «өте қауіпті», деп есептейді. Дегенмен, инвестиция қауіпті емес. Қорқақтық бұл қаржылы қсауатсыздықтың салдарынан туатын, қаржылық тапқырлықтың кемшілігі. Егер Сіз көпшіліктің істейтіндігін қайталағыңыз келсе, онда Сізде мыналар пайда болады: Қызметкер жəне үй иеленуші ретінде, Сіз мыналарға жұмыс істейсіз: Басқа біреуге. Ақша үшін жұмыс істеушілердің көпшілігі, компания иесін жəне акция ұстаушыларды байыта түседі. Сіздің еңбегіңізбен, табысыңыз қожайынның гүлденуіне ықпал етеді. Мемлекетке. Мемлекет Сізден ақшаны, колыңызға жалақыныз тигенге дейін сыпырып алады. Табысыңыз көбейе бастаса, салық өсе түседі. Сөйтіп, жұрттың көпшілігі орта есеппен, қаңтардан-мамырға дейін Үкіметке тегін жұмыс істейді. Банкке. Салықтан кейіні шығынның ең үлкен бабы (статьясы); ол үйді кепілдікке қойып, алған кредитті жəне кредит карточкалары бойынша қарыздарды төлеу. Проблема мынада. Сіз сонша көп жұмыс істеп, тапқан табысыңыздың үлкен бөлігі, негізінен осы үш бағытқа кетеді. Сізге өз жұмысыңызды өзіңізге жəне отбасыңызға пайда келтіретіндей етіп қолдануды үйренуіңіз қажет. Егерде Сіз, өз ісіңізбен шұғылдануға шешім қабылдағаныңызда, алдыңызға қандай мақсат қоясыз? Жұрттың көпшілігі жұмысты тастамай, еңбекақыға біртіндеп активтер сатып алуды қолдайды. Активтердің қаншалықты тиімді өскенін қалай анықтауға болады? Адамға бай болғандығы жөнінде қашан белгілі болады? Мен өзімнің анықтамаларымды активтер жəне пассивтерге ғана емес, сонымен бірге байлыққа да берем. Бұларды мен Бакминстр Фуллер деген кісіден алдым. Біреулер оны ақымақ десе, екіншілері дана дейді. Ол осыдан көп жылдар бұрын, яғни 1961 жылы «геоцезиялық мұнара» дегенді ойлап табыңдар,- деп тапсырыс жасап, барлық архитекторлар қоғамдарына ылаң салған адам. Тапсырыстың ішінде əрине,байлық жөнінде де, ой болатын. Алғашқы кезде бұл маған қызықты сияқты көрінді, соңынан бəрі де өз орындарына түсті. Байлық адамның бір шама уақыт жұмыссыз күн көру қаблеттілігі. Яғни, егер мен жұмыс істемесем, қанша уақыт өмір сүре алам? Осындай анықтама бойынша, адамның қаншалықты бай екенін жəне оның қаржылық тəуелсіздігін біршама дəлдікпен айтуға мүмкіндік береді. Байлық- шығындарды шегеріп тастағаннан кейін, актив колонкасынан (бөлігінен) түсетін ақша көлемі. Мұны мысал түрінде қарайық. Актив колонкасынан (бөлігінен) түскен менің таза пайдам айына 1 мың доллар, -деп есептейік. Ал менің шығыным 2 мың долларды құрайды. Сонда менің байлығым қандай? Бакминстер Фуллердің анықтауына оралайық. Мен неше күн өмір сүре алам? Егерде 1 айда 30 күн бар, деп есептесек, менің ақшам жарты айға ғана жетеді. Егерде менің активтерім айына 2 мың доллар түсірсе, мен бай бола бастаймын. Енді менің айлық шығындарымды, активтен түскен табыстар жауып отырады. Егерде мен өз шығындарымды өсіретін болсам, активтен түсетін ақшаны көбейтуім керек. Назар аударыңыз бұл кезде, мен жалақыға тəуелді емеспін. Мен барлық ынтамды активтер колонкасын (бөлігін) құруға бағыттадьм, ол мені қаржылық тəуелсіздікке жеткізді. Мысалы, мен бүгіннен бастап жұмыс істеуімді тоқтатсам, активтер менің барлық шығындарымды жабуды қамтамасыз етеді. Келесі менің мақсатым: артылған ақшаны инвестиция ретінде тағы да активке салу болады. Ақша бұл колонкаға (бөлігіне) неғұрлым көп түссе, ол солғұрлым арта түседі. Актив көбейген сайын, менде ақша да көбейе түседі. Мен əзірше, өз шығындарымды активтен түсетін табыстардан көп кем ұстаймын, сөйтіп менің жұмысыммен байланысты емес табыс көздері арқылы ақша тауып, байи бастаймын. Осындай тұрақты инвестиция жүргізу нағыз байлықтың кепілдігі. Ал, байлықтың не екенін, əркім өзі үшін анықтасын. Көп ақша ешуақытта болмайды. Мына қарапайым ережелерді естеріңде сақтаңдар. Бай адамдар активтерді сатып алады. Кедейлерде тек қана шығындар болады. Орта класс өкілдері пассивті сатып алады, себебі: оны актив, деп есептейді. Сонымен, не істеу керек? Өз ісіңді қалай бастауға болады? «Макдональдс негізін қалаушы не айтар екен, соны тыңдаңыз. 1974 жылы«Макдональдс» компаниясының негізін қалаушы Рэй Крокты Остинде Техас университетінің менеджерлер факультетінің бір топ студенттерімен кездесіп, сөз сөйлеуін сұрайды. Осы студенттердің арасында, менің жақын досым Кит Канингем де болған еді. Қызғылықты əрі тартымды əңгімеден кейін, үзіліс жарияланып, Рэйді студенттер сыра ішуге шақырады. Бүл ұсынысты Рэй ілтипатпен қарсы алды. Сыра іше отырып, Рэй: «Менің бизнесім не?» деп сұрақ қойды. «Бəріде күлді,- деп Кит есіне алды. Бəріде оны қалжыңдап отыр деп ойлады». Ешкім жауап бермеген соң, Рэй сұрағын қайта қайталады. Сонымен, сендердің түсініктерін бойынша, менің бизнесім не? Студенттер қайта күлді, дегенмен батылдау біреуі: Рэй, сенің бизнесін- гамбургерлер екенін кім білмейді?-деді. Рэй мырс етті. Мен осындай жауапты күткенмін. Бір шама үнсіз отырды да, содан кейін: «Мырзалар мен ханымдар, менің бизнесіме гамбургерлер емес. Менің бизнесім- жылжымайтын мүлік». Рэй ұзақ уақыт өзінің ой-пікірін түсіндірумен болды дейді,- Кит əңгімесін жалғастырып. Ол, өз бизнес-жоспарының негізгі мақсаты "Макдональдс" франшизін сату екенін жақсы білетін (арнайы белгіленген ресторанның қызмет ету құқығы). Сонымен қатар, əр сауда нүктесінің нақтылы қай жерде орналасқанын жатқа білетін. Жылжымайтын мүлік жəне оның орналасу орны, əрбір ресторанның табыс факторын (себебші шартын) айқындаушы күш екенін жақсы түсінетін. Қазіргі кезеңде «Макдональдс компаниясы əлемдегі ең үлкен жылжымайтын мүлік иегері, оған қарайтын жылжымайтын мүліктер саны, католик шіркеулерінен де көп болатын. Соған қоса, бұл компанияның қарауында Американың, сондай-ақ басқа еддердің ең жақсы жəне көлік легі көп өтетін жолдардың түйістері, əсем көшелердің түйіскен жерлері болатын. Киттің айтуынша, бұл оның өмірдегі алған маңызды сабақтарының бірі еді. Осы кезде Киттің бір өзінде 100 автожуулары бар. Алайда оның негізгі бизнесі автожуулар орналасқан жылжымайтын мүлік. Алдыңғы тараудың соңында, Сіз жұрттың көпшілігінің өзінен басқа тұлғаларға, қалай жұмыс істейтіндігі туралы схемасын көргенсіз. Бірінші кезекте олар компания иегерлеріне жұмыс істейді, содан кейін мемлекетке салық төлеу үшін, ең соңында банкке, ол да үй кепілдігі бойынша алған кредиттің проценттерін сыпырып алады. Біздің бала кезімізде, бізде «Макдональстер» болған жоқ. Дегенмен, бай əке Майк екеуімізге, сол Рэй Крок-тың сабағын беріп еді. Бұл бай адамдардың үшінші құпиясы, оны былай,- деп айтуға болар еді: «Өз бизнесіңді құр». Қаржылық проблемалар: көбінесе халықтың өмір бойы басқаларға жұмыс істеп, ақырында осыншама ұзақ мерзімді еңбектен кейін, қартайғанда қолдарында ештеңе калмауларының салдарынан туындайды. Тағыда мың сөзге тұрарлық схема. Бұл схемада Рэй Кроктың кеңесі айқын түрде көрсетілген. Сіздің мамандығыңыз Қазіргі кезеңдегі оқу жүйесі, жастардың ғылыми білімдер алып, жақсы жұмыстарға орналасуға бағытталған. Олардың өмірлері жоғарыда атап өткендей, сол баяғы еңбекке немесе табыстар колонкасын (бөлігін) толтыруға зыр жүгірушілікпен өтеді. Ғылыми бағыттағы білімді басқарғаннан кейін, олар оқу орындарына түсіп: инженерлік, ғылыми, аспазшылық, полицейлік, суретшілік, жазушылық жəне т.б. мамандықтарын игереді. Осындай кəсіби біліктіліктері, оларды мемлекеттің ақша үшін жұмыс істеуші күшіне айналдырады. Сіздің мамандығыңызбен Сіздің бизнесіңіз əртүрлі ұғым. Менің жұрттың көпшілігінен сұрайтыным: «Сіздің бизнесіңіз қандай?». Банктік,-дейді. Сонда: «Өз банкіңіз бар ма?» деймін. «Жоқ, мен онда жұмыс істеймін»,- деп жауап береді. Бұл мамандықпен бизнесті айырмаушылық. Мамандығы бойынша, олар банкі қызметшілері болуы мүмкін, дегенмен өз ісі болуы қажет. Рэй Крок өз мамандығы мен бизнесті анық айыра білген. Оның мамандығы қашанда өзгеріссіз басқаларға. Ол сатушы болған. Бір кездерде, сүт коктейлінің миксерін сатумен күн көрген, одан кейін ресторанға көшкен. Негізгі мамандығы сауда болса да, оның бизнесі үлкен табыс əкелетін-жылжымайтын мүлік болған. Қандай мамандыққа оқысаңыз, мамандықты алып шығасың, кулинарлықка оқысаңыз- аспаз, заңгерлік- адвокат, машина істері болса- механик жəне т.б. Мұның бір проблемасы, адам өз мамандығының төңірегінен шықпайды. Өкінішке орай, көптеген адамдар, өз істерін жүргізбейді, оны есіне де алмайды. Олар ғұмыр бойы біреулерге жұмыс істеп, соларға ақша жасауға көмектеседі. Адамға қаржы жағдайын нығайту үшін, оның өз ісі болуы керек. Сіздің бизнесіңіз активтер колонкасымен байланысты болуы қажет, керісінше табыстар колонкасымен емес. Жоғарыда аталып өткеніндей, бірінші ереже актив пен пассивтің айырмашылығын біліп, активтерді сатып алу керек. Бай адамдар өз назарларын активтер колонкасына аударады, ал қалған жұрт табыс колонкаларымен айналысады, бұл ақша үшін жұмыс істеп, табыс табудың басқа жолдарын көрмеушілік жəне білмеушілік деген сөз. Сондықтан, мынандай сөздерді жиі естиміз: «Маған көп ақша керек» немесе «Қызмет бабында қалай көтерілем?». «Жұмыстан кейін тағы жұмыс істеймін». «Мүмкін екінші жұмысқа бару керек шығар?». «Кəсіби біліктілікті көтеріп, жақсы жұмыс іздеу керек» немесе «Екі аптадан кейін басқа жұмысқа кетем, себебі: мен жалақысы көп жұмыс таптым» жəне тағы сол сияқтылар. Көпшілікке бұлар дұрыс болып көрінуі мүмкін. Егерде Рэй Кроктың сезіне құлақ түрсек, мұндай пиғылдарды айтатындар, өз істері жоқ адамдар. Мұндай ойлар табыс колонкасына ғана бағытталған, ал адамға каржылық жағдайын жақсарту үшін, ақшаны таза пайда əкелетін активтер сатып алуға жұмсағаны жөн. Кедей жəне орта класс өкілдерінің қаржы мəселелеріне келгенде консервативтік көзқарастарда болуы (мен тəуекелге бара алмаймын деушілік) оларда қаржы базасының жоқтығы. Сондықтан, олар өз жұмыстарынан айырылып қалмауға тырысып, қатерлі жағдайдан аулақ жүреді. Жұмыстан жаппай қысқартушылық дағдыға айналғанда, миллиондаған жұмыс істеуші адамдар үшін, ең жақсы капиталдық салым деп, есептеп жүрген үйлері бұлардың титығына жететін үлкен шығын көзіне айналған. Үйді ұстау үшін, оларға ай сайын үлкен қаржы қажет етеді. Екінші оңтайлы «капиталдық» салым деп есептейтін машинаның да жағдайы осындай. Бір кезде 1000 доллар тұратын гольф таяғына енді ешкімде қарамайды. Адамға тұрақты жұмыстан басқа, тірек жоқ. Жұрттың көпшілігінің ұлымды «капиталдық» салым, деп есептеп жүргендері, қаржы дағдарысында түкке де жарамайды. Біздің көпшілігімізге, үй немесе машина сатып алу үшін, банктен кредит алуға арыз жазуға тура келетіндігі туралы ойлаймын. Мұның бір қызық жері: банкте «Міндет орындалғаннан кейінгі, мүліктің құны», деген есебінде не деп жазылатындығы еді. Бұл жағдай банкі қызметкерлері мен бухгалтерлерінің нені актив деп есептейтіндіктерін көруге мүмкіншілік береді. Бір кезде мен банктен сауда алғым келді, бірақ менің каржылық жағдайым оншалықты сенімді болып көрінбеп еді. Сондықтан, мен активтер колонкасына (бөлігіне) өзімнің құнды заттарымды қостым (телевизор, стерожүйесін, кітаптарды, қолөнер коллекциясын, қол сағатын, киімдер, аяқ киімдер жəне т.б.) Алайда, маған сауда берілмеді, себебі менде жылжымайтын мүлікке салынған ақша көп, деп есептеді. Менің көп пəтерлі үйлерімнің үлкен табыс əкелетіндігі комиссия мүшелеріне ұнамады. Олар менде неге тұрақты жұмыс жəне жалақы жоқ екенін білгілері келді. Менің мүліктерім оларға ешқандай да əсер еткен жоқ жəне есепке алынған жоқ. Сөйтіп, кей уақытта «стандартқа» сəйкес келмейтіндерге жеңіл тимейді. Кейбіреулердің: «Менің мүлкім миллион доллар тұрады немесе тағыда сондай тұрады...» дегендерін естігенімде, денем түршігеді. Осы ат басқаларға цифрлардың дəл еместігінің негізгі себебтерінің бірі Сіз, өз мүліктеріңізді сата бастағаныңызда, салық төлеуге міндеттісіз. Сондықтан, адамдардың табыстары кеміп, қаржылық қиындықтарға ұшырайды. Ақша қажет болғандықтан, өздерінің капиталдық мүліктерін (салымдарын) сата бастайды. Егерде, Сіз мүлкіңізді баланс есебінде көрсетілген көлемнен артық сатып, пайда тапсаңыз, бұған салық салынады. Осылай Үкімет ақшаның бұл бөлігін ұстап қалады, осының салдарынан адамға қарызын қайыру біршама қиынға соғады. Міне, сондықтан мен: «Сіздің «құнды» мүлкіңіздің құны Сіз ойлағаннан көп кем», -дейтінім сол. Өз ісіңізді бастаңыз. Ол үшін істеп жүрген жұмысыңызды тастау міндетті емес. Нақтылы активтерді сатып алуды бастаңыз, ал пассивтер, əсіресе жеке мүліктер сатып алынған сəтінен бастап-ақ құнын жоғалта бастайды. Мысалы, сатып алған жаңа машина, автотұрақтан алып шыққан сəтінен бастап, алғашқы құнының 25 процентін жоғалтады. Банк басқа пікірде болсада, мұны капиталдық салым деуге болмайды. Менің 400 долларлық титанды моторым, орнынан қозғалған кезден бастап, бағасы 150 долларға дейін түсті. Егер, Сіз ересек адам болсаңыз, өзіңіздің шығындарыңызды көбейтпеңіз, пассивтерді азайтыңыз жəне нақтылы активтердің іргетасын құруға тырысыңыз. Егерде, Сіз əлі жас болып, ата-анаңызбен тұрсаңыз, олар Сізді актив пен пассивтің айырмашылығын білуге үйретсе, ол өте жақсы. Мысалы, активтер колонкасын (бөлігін) балалар өсіп, үйленіп, өз отбастарын құрып, бала- шағалы болып, қарызға белшелерінен батқанға дейін күтпей, құруға болады. Өкінішке орай, көпшілігінде жас жұбайлар, жұмыс істемей-ақ жатып, өмірбақи қиын жағдайларға кезігумен болады. Көптеген ата-аналар соңғы баласы отау тігіп, үйден кеткен сəтінен бастап, кəрілікке əлсіз дайындалғандарын сезіп, ақша жинай бастайды. Осы кезде, олардың өз ата-аналары ауыра бастайды, сөйтіп бұларда тағыда шығындар арта түседі. Сонымен, мен Сізге немесе балаларыңызға қандай активтерді сатып алуға кеңес берер едім? Мен өмір сүріп отырған ортада, нақтылы активтер бірнеше категорияға бөлінеді: Бизнес иесінің қатынасуын қажет етпейтін түрі. Ол маған қарайды, бірақ оны басқа адамдар басқарады. Егерде, мен онда жұмыс істеуге мəжбүр болсам- ол бизнес емес. Ол менің жұмысым. Акциялар. 3.Облигацнялар. 4.Өзара қорлар. 5.Табыс əкелетін жылжымайтын мүлік. 6.Векселдер жəне қарыздар колхаттары. Шығармашылық қаламақылары: музыка, кітаптар, сценарийлер, латенттер. Басқа құнды пайда əкелетін, бағасы тез өсетін жəне тез сатылатын кез келген меншік. Менің кішкентай кезімде, оқымысты əкем, маған түбінде тұрақты жұмыс тауып алуыма кеңес беретін. Ал бай əке, өзіңе ұнайтын активтерді сатып ал,деп ақыл айтатын. «Өзіңе ұнамайтынды, сен істемейсің». Мен қозғалмайтын мүлікті жəне жерді сатып алушылығым, олар маған өте ұнайды. Сондықтан, жылжымайтын мүлікті іздеп, сатып алуды жақсы көремін. Мұнымен күні- түні айналысуға бармын. Егерде кейбір проблемалар туындаса, олар менің жылжымайтын мүлікке деген құштарлығымды жоятындай күрделі емес. Егерде Сіздің көңіліңіз жылжымайтын мүлікті каламаса, онымен айналыспаңыз. Маған кішігірім, өз жұмыстарын жаңа бастап жатқан Компаниялардың акциялары ұнайды. Істің мəні мынада: мен корпорация мүшесі емеспін, бірақ іштей кəсіпкермін. Маған, мысалы Калифорниядағы «Стандарт Ойл» компаниясында «Кегог» корпорациясында жұмыс істеуге, сонымен қатар əскерде кызмет етуіме тура келді. Бұл маған өте ұнайтын сондықтан оларды сыйластық сезіммен есіме түсіремін. Алайда, ойымның ең терең түкпірінде жатқан сезімім бойынша, үлкен компанияларды жақсы көрмеймін. Маған бизнесті басқару емес, оны бастау ұнайды. Содан барып, мен кіші компаниялардың акцияларын жиі сатып алам, ал кей уақытта оларды өзімде құрам. Мұнда үлкен табыс табуға болады жəне бұл ойынды мен өте ұнатамын. Жұрттың көпшілігі мұндай тəуекелшілдіктен қорқады. Бұл шындығында да қауіпті. Егерде, Сізге бұл іс ұнаса жəне оған ақша салып, не істейтіндігіңізді айқын білсеңіз, қатер азаяды. Менің кіші компанияларға инвестиция салу стратегиям- ол мүмкіншіліктерді сарқа пайдалану. Қозғалмайтын Мүлікті қолға басқаларға таратарымда, ең кіші көлемдегі сомадан бастаймын, содан əрі оны біртіндеп өсіре бастаймын, арзанын қымбатқа айырбастаймын, ол таза пайда үшін, салық төлеуден босатады. Бұл жағдай таза пайданың шапшаң өсуіне ықпал етеді. Жылжымайтын мүлікті 7 жылдан артық ұстамаймын. Мен көп жылдар бойы əскерде қызмет етіп, «Кегог» компаниясында жұмыс істеп жүргенімде де, бай əкемнің кеңестеріне жүгінетінмін. Мен жұмысымды тастаған жоқпын, бірақ өзімнің жеке бизнесім болатын. Мен активтер колонкасында(бөлігінде) белсенді қимыл жасадым. Жылжымайтын мүліктер жəне ұсақ акциялар саудасымен айналыстым. Бай əке адамның қаржы сауаттылығы жөнінде үнемі айтатын. Бухгалтерлік есепті жəне қаржының ерекшеліктерін толық білу, маған инвестицияларды терең талдауға, ең соңында өз компаниямды құруға мүмкіншілік беретін. Мен ешкімге де, егер өзі қаламаса, компания деп айтпаған болар едім. Осының барлығының не екенін білгендіктен, мен ешкімге ешуақытта кеңес бермеген едім. Əрине, адам жұмыс таба алмауы мүмкін. Сол уақытта өз компаниясы, оған өмір сүру көзі болады. Бірақ, табысқа жету оңай емес.. Бес жылдың ішінде, 10 компанияның 9-ы құлайды. Бес жылдан кейін аяғынан тұрып кешендерінің ішіндегі онының, тоғызы банкротқа ұшырайды. Міне, сондықтан осындай жағдайлардан кейін, компания ұстауды тек қана барлық ынта- жігерімен, өзін осыған сарп еткен адамға ғана кеңес берген болар едім. Керісінше жағдайларда, жұмысты тастамай, сонымен қатар өз ісіңнің болғаны дұрыс. Мен, өз ісін болсын дегенде, айтарым: активтер колонкасын (бөлігін) тұрақтандарып, өсіру деген сөз, Егерде оған 1 доллар түссе, оның ешуақытта жоғалып кетпеуін қадағалаңыз. Оны өз жұмыскеріңіз, деп есептеңіз. Ақшаның ең жоғарғы қасиеті- ол сөткенің 24 сағат бойы, ұрпақтан ұрпаққа дейін еш тоқтаусыз жұмыс істейді. Қалыпты жағдайда, керек болса одан да екпінді жұмысыңызды істей беріңіз, бірақ өз активтер колонкаңызды (бөлігін) ұмытпаңыз. Сөйтіп, ақша түсімі өскен сайын, өзіңізге керекті заттарды, мүліктерді сатып алуға жағдайыңыз келеді. Бай адамдар бір нəрселерді ең соңында сатып алады (бұл олардың маңызды ерекшеліктері), ал кедейлер мен орта клас өкілдері- бірінші болып. Олар бай болып көріну үшін, зəулім үйлерді, асыл заттарды, яхталарды, қымбат тондарды жəне т.б. сатып ала бастайды. Олар бұған тырысумен болады, бірақ шындығында белшесінен қарызда болады. Ал байлар алдымен тұрақты активтер колонкасын (бөлігін) құрайды. Осыдан түскен табыс өскеннен кейін ғана, байлығын ерекше көрсете алатын салтанатты заттар мен мүліктерді сатып ала бастайды. Кедей жəне орта класс өкілдері бұларды үлкен тер төгушілікпен сатып алады. Шын салтанат көзі- ол өз ақшаңды нактылы активке салып, көбейтіп табыс табушылық. Мысалы, біз əйеліміз екеуіміз, өзіміздің көп пəтерлі үйімізден түскен ақшамызды басқаларға да, əйелім өзіне «Мерседес» машинасын сатып алды. Бұл бізді қиындыққа немесе бір қатерге соқтырған жоқ, себебі; ақшаны жылжымайтын мүлік- үй берді. Əрине, оның жылжымайтын мүлікке салған инвестициясы өсіп, таза пайда келтіргенше, оған 4 жыл күтуге тура келді. Дегенмен, бұл əйелімнің актив колонкаларын (бөлігін) қалай көтеру керектігін дəлелдей білгендігінін белгісі- салтанатты зат түріндегі сыйы еді. Бұл қаржылық тапқырлықты ұтымды пайдаланудың үлгісі. Жұрттың көпшілігі импульстің ықпалымен жаңа машинаны немесе басқа заттарды банкіден кредит алып сатып алады. Осындай тəсілмен басқаларға салтанатты дүние адамға қуаныш əкелмейді. қарыздан құтылғанша бей- берекеті кетеді. Міне, енді Сіз ерінбей инвестиция салып, өз ісіңізді құрдыңыз, тағы бір сиқырлы рецепті пайдалануға даярсыз- ол байлардың ең үлкен қүпиясы. Осы құпияның нəтижесінде байлар соншалықты бай. Бұл, Сіздің өзіңіздің жан-жақты ойласып, үлкен шыдамдылықпен құрған бизнесіңіздің соңында күтіп тұрған сыйыңыз.
Мектепте Робин Гуд жəне оның көңілді жолдастары туралы оқығандарыңыз есімде қалыпты. Оқытушы бұларды байлардың ақшаларын тартып алып, кедейлерге үлестіріп беретін, өмірлері романтикаға толы батырлар еді,дейтін. Бұл солардың тарихы деп түсіндіретін. Менің бай əкем, Робин Гудті батыр емес қарақшы дейтін. Қазір Робин Гуд жоқ болсада, оның ісін жалғастырушылар бар. Мен мынандай сөздерді жиі естимін: «Осы үшін неге байлар төлемейді?» немесе «Кедейлер үшін байлар салықты көп төлесін». Мұндай «робиңгудтық», яғни байлардан ақшаны тартып алып, кедейлерге берушілік идеясы, аяғында айналып келіп, сол орта класс өкілдері мен кедейлер үшін, үлкен проблемалардың бірі болды. Өйткені, сол Робин Гуд идеясы негізінде орта класс өкілдері енді салық төлеушіліктен запа шегуде. Шындығында, салықты байлардан жинамайды. Мұның ауыртпашылығын негізінен орта класс өкілдері көтереді, кедейлер үшін салықты олар төлейді, əсіресе оның жоғары сауатты бөлігі. Мұның механизімін дұрыс түсіну үшін, оның барлығын тағыда тарихи перспективалық тұрғыдан қарауымыз керек. Салықтар тарихын еске түсірелік. Менің оқымысты əкем, білім беру тарихының маманы болатын, ал бай əкем- салық тарихының. Бай əке, бізге Майк екеуімізге, алғашқы кезеңде Англияда жəне Америкада салық болмаған,- деп түсіндіретін. Кей уақытта соғыс шығындарын өтеу үшін, уақытша ақша жиналатын. Король немесе Президент үндеу салып, əр адам өз үлесін қосуды сұрайтын. Мысалы, Англияда 1799-1816 жылдары Наполеонмен соғыс үшін салық жиналған, ал Америкада 1861-1865 жылдарғы Азамат соғысы кезеңінде. Ақырында Англия 1874 жылдан бастап тұрақты салық төлеуді өмірге енгізеді. Америка 1913 жылы өз Конституциясына 16-шы өзгерісті енгізіп, табыс салығын төлеуді тұрақты түрге айналдырады, дегенмен, Англияда да, Америкада да өз азаматтарының салықты тұрақты түрде төлеу қажеттілігіне көздерін жеткізу үшін, 50 жыл уақыт қажет болған. Бұл тарихи деректер, салық түрлері тек қана байлардан ғана алынсын дегенді көрсетпейді. Бай əке нақ осы жағдайға біздің назарымызды аударды. Оның түсіндіруінше, салықтар идеясы кең таралып, халық тарапынан қолдау тапқан себебі: кедейлер мен орта класс өкілдеріне, салық төлеушілік байларды жазаға тарту үшін енгізіледі деп түсіндірген. Міне, сондықтан халық осы Заң үшін дауыс беріп, оны Конституциялық күші бар түріне айналдырған. Алайда, Заң байларға қарсы қабылданғанмен, кедейлер мен орта класс өкілдері осы Заңды қолдан дауыс бергендерімен, ақырында өздеріне қарсы қабылданған болып шығады. Мемлекет ақшаның түсе бастағанын көрген соң, оның араны ашыла түсті дейді,- бай əке. Біз, сенің əкең екеуіміз, қарама-қайшылықтамыз. Ол мемлекеттік бюрократ, ал мен капиталистпін. Біз ақша табамыз жəне өз жетістіктерімізге қарама- қайшылықты тəсілдермен кол жеткіземіз. Мысалы, ол ақшаны, ақша шығарып, адамдарды жалдау арқылы табады. Ақшаны көп жұмсап, көп адам басқарған сайын, оның мекемесі үлкейе түседі. Мемлекет құрылымында: неғұрлым кəсіпорындар мен Мекемелер үлкен болса, солғұрлым оның қадірі арта түседі. Ал менің мекемеде инвесторлар неғұрлым адамдарды аз алып жəне соғұрлым оларға аз ақша жұмсағаным, үшін мені қадірлейді. Міне, сондықтан мен мемлекеттік шенеуніктерді жақсы көрмеймін. Олардың мақсаттарының көпшілігі іс адамдарының мақсаттарынан үлкен айырмашылықтары бар. Мемлекет үлкейген сайын, оған сондай көп ақшалар қажет бола бастайды, біз оны салықтар түрінде төлейміз. Менің оқымысты əкем, мемлекет адамдарға көмектесуі керек,- деп шынайы сенетін. Ол Джон Кеннедиді жəне оның "Бейбітшілік корпусы" атты (американдық еріктілерді, даму жолындағы елдерге жұмысқа жіберу) идеясын жақсы көретін. Мұның оған ұнағаны соншалықты, ол мамам екеуі осы «Бейбітшілік корпусына» мүше болып кіріп, Малайзия, Тайланд жəне Филиппин елдеріне еріктілерді дайындауға ат салысты. Білім беру бөліміне жəне "Бейбітшілік корпусына" адамдарды көптеп тарту мақсатында, ол бюджетке гранттар мен ақшаның көп түсушілігіне құлшыныс жасайтын. Бұл оның жұмысы еді. Мен он жасымнан бастап, бай əкеден-мемлекеттік шенеуніктер жалқау, ұрылар дегенді ести бастадым, ал керісінше кедей əкем, байлар- сараң алаяқтар, оларды көп салықтар төлеуге мəжбүр ету керек, - дейтін. Бір себептен екеуінікі де дұрыс еді. Бірі, қаланың ірі капиталисі əкеме жұмыс істеп, кешке қоғам қайраткері өз əкеме оралу, маған оңай емес еді. Қайсысына сену керек? Дегенмен, салықтар тарихын зерттесек, қызық тенденциялардың барлығын көреміз. Мен жоғарыда атап өткенімдей, салықтар туралы Заңның қабылдануы көпшіліктің «робингудтық» экономикалық теорияға сенгендігі еді, яғни, байлардан барлығын тартып алып, қалғандарға бөліп беру идеясы. Мұның проблемасы мынада: мемлекеттің аранының ашылғаны соншалықты, салықты орта класс өкілдерінен де алуға тура келеді, бүгінгі күнге дейін оның шекарасы əлі төмен қарай түсуде. Ал, байлар бұдан бірден өздеріне жаңа мүмкіншіліктердің бар екенін көреді. Олар енді бұрынғы ескі ережелермен ойнамайды. Жоғарыда айтылғандай, сол уақыттың өзінде байлар корпорацияны құруды үйренген еді. Меншіктің бұл түрі, əсіресе əскери-теңіз флотын құру кезеңінде кең тараған болатын. Бай адамдар əр саяхат сайын, күрделі салымдардың жойылып кету Қаупін азайту үшін, корпорациялар құрған. Саяхаттарды қаржыландыру мақсатында, олар өз ақшаларын корпорацияға біріктерген. Одан кейін корпорациялар, жаңа жерлерден асыл қазыналарды алып келу үшін, арнайы командаларды жалдаған, кемелер қасіретке ұшырап, командалар құрып кеткенде, байлар тек қана осы корпорацияға бір саяхат үшін, қосқан ақшасынан ғана айырылған. Төмендегі схемада, корпорацияның жеке адамның қаржылық есебінен калай шығатындығы көрсетіледі: Корпорация идеяларының құқықтық негізі- байларға, кедейлер мен орта класс өкілдеріне қарағанда басымдылық береді. Мені екі əке тəрбиеледі: социалист жəне капиталист. Капиталистің қаржы жөніндегі философиясының ойға қонымды екенін тез түсіндім, ал социалистер болса ақыр соңында қаржылық білімдерінің жетіспеушілігінің салдарынан өз-өздерін жазалайды, деп шешті. «Байлардағының барлығын тартып аламыз!»- деп қиқу салатындар не ойлап тапсада, байлар оларды алдап кететін жолды табады. Міне,сондықтанда салық төлеу ақырында орта класс өкілдерінің үлесіне деген еді. Байлар зерделі қауымның көпшілігінің қаржы туралы ештеңе де білмейтіндіктерін пайдаланып, алдап кетіп отырған. Барлығын алдап кетуді байлар қалай жүзеге асырған? «Байлардағылардың барлығын тартып аламыз!»,- деген салық өмірге енгенде, мемлекет қазынасына ақша құйыла бастайды. Бас кезінде барлығы да риза болады. Сөйтіп, ақша мемлекеттік қызметшілерге жəне байларға түсе бастайды. Қызметшілер ақшаны еңбекақы жəне зейнетақы түрлерінде, ал байлар өздерінің заводтары мен фабрикаларының мемлекетпен келісімшарт жасау түрінде. Мемлекет үлкен көлемдегі ақшаның иегері болады, бірақ бұдан қаржыны қазыналық басқару қиындығы туындайды. Бұл ақша ағымының қолайлығын тоқтатқандаймен бірдей болады. Басқа сөзбен айтқанда, мемлекет шенеуніктерінің тарапынан ақша артықшылығынан қашқақтау, деген сөз. Егерде Сіз бөлінген қаржыны игере алмасаңыз, онда келесі бюджетте ол Сізге берілмеуі де мүмкін. Мұндай экономика үшін Сізді ешкімде мақтамайды. Ал бизнесмендер болса мұндай жағдайға қуанышты болады, себебі: егерде оларда артық пайда болса, өндірістері одан əрі тиімді жұмыс істейді. Дегенмен, мемлекетке көп ақша жұмсауға тура келеді, сондықтан ақша сұранымы арта түседі, сөйтіп «Байлардағылардың барлығын тартып аламыз!» деген идея, енді қоғамның аз табысты бөлігіне де тарала бастайды, ақырында осы идеяны қолдаған кедейлер мен орта класс өкілдеріне де жетеді. Нағыз капиталистер өздерінің қаржылық білімдерін епті пайдалана отырып, бұдан шығу жолдарын тапқан. Олар корпорациялық қорғау тəсіліне қайта оралған. Сөйтіп, өз мүдделерін қорғау мақсатында корпорациялар құрған. Жұрттың көпшілігіне корпорацияның не екені белгісіз бұл шындығында өмірде жоқ көрініс. Еш мемлекеттік тіркеу агенттігінен өтіп, бір заңгердің кеңсесінде жатқан бірнеше парақ қағаздардан тұратын жəй папка ғана. Маңдайшасына корпорация аталымы ілінген кішкене бір ғимарат, не фабрика немесе адамдар тобы емес. Бұл тек қана занды құжат арқылы құрылған жансыз -заңды тұлға. Тұрақты салық туралы Заңның пайда болғанынан бастап, корпорацияны құру кең тарала бастайды, оның себебі: корпорация табысынан алынатын салық жеке тұлғалардан алынатын салық көлемінен кем. Оның сыртында жоғарыда айтылғандай, кейбір шығындарды салық төленгенше өз ішінде жабуға болады. Байлар, сөйтіп тағыда ұтымды жағдайда қалады. Байлар мен кедейлердің арасындагы бұл соғыс 100 жылдан бері жалғасуда. «Байлардағылардың бəрін аламыз!», деп айғайлаушы тобыр, байлармен əлі күресуде. Жаңа Заң қабылданғанда, соғыс əрқашан болады, бұл ғұмыр бойы солай болады. Мұның проблемасы сол: кімнің қолында нақтылы ақпарат жоқ. сол қашанда ұтылады. Ал, олар: азаннан тұрып, жұмысқа барып, содан кейін салық төлеушілер. Егерде олар байлардың қалай ойнайтындықтарын түсінсе, солай ойнауға мүмкіндіктері болған болар еді. Сөйтіп, қаржылық тəуелсіздікке қол жеткізген болар еді.. Сондықтан əке-шешем тарапынан, мектепте жақсы оқып, тұрақты жұмыс табу керектігін естіген сайын, мұрнымды тыржитумен болатынмын. Тұрақты жұмысы бар, бірақ ешқандай қаржылық тапқырлығы жоқ қызметкердің, жаман шеңберден шығуға мүмкіндігі жоқ. Бүгінгі танда Американың орта тұрғыны, мемлекетке барлық салықтарын төлеу үшін, кем дегенде 5-6 ай тегін жұмыс істейді. Мен мұны үлкен мерзім,- деп есептеймін. Адам қаншалықты ынталы жұмыс істесе, соншалықты мемлекетке төлейді. Сондықтан, мен «Байлардағылардың бəрін тартып аламыз!», деген идея, бір уақытта осыны қолдап дауыс бергендердің өздеріне қарсы болып шықты,- деп есептеймін. Жұрт қашанда байларды тəртіпке саламыз деп ұмтылғанда, байлар бағынбайды, қарсы қимыл жасайды. Оларда ақша да, билікте бар жəне бірдеңелерді өзгертуге ықыластары бар. Олар қолдарын қусырып жəй отырмайды. Өз еріктерімен салықтар төлемейді. Керісінше, салықтарды аз төлеу тəсілдерін іздестіреді. Жақсы заңгерлерді, бухгалтерлерді жалдайды, саясаткерлерді заңдарды өзгертуге немесе бір мүмкіншілік жасауға үгіттейді. Бұған оларда қаржы бар. АҚШ-тың салық Кодексінде, салықтан үнемдеушілік жасайтын, басқа жолдары да бар. Мұны барлық адамдар пайдалана алады, бірақта оны тек қана байлар қадағалайды себебі: олардың өз бизнестері бар. Мысалы, «1031-ші бөлік» делінген ішкі табыстар кодексінің бөлігі, жылжымайтын мүлікті одан да қымбат жылжымайтын мүлікке сатудан түскен пайдадан, сатушыға салық төлеуді кейінге қалдыруға мүмкіншілік береді, Жылжымайтын мүлік саудасы, салық төлеудегі оңтайлы тəсілдерінің бірі. Сөйтіп, өзіңіздің жылжымайтын мүлігіңізді, одан қымбат жылжымайтын мүлікке айырбастағанша Сізден салық алынбайды. Осындай ашық түрдегі салық ауыртпалығын азайту мүмкіншілігін пайдаланбаған адамдар, өздерінің активтер колонкасын (бөлігін) көбейтуді уыстарынан шығарып алады. Кедейлер мен орта класс өкілдерінде мұндай ресурстар жоқ. Олар мемлекетке өз қандарын сорғызып, маңдай терлерін төгіп, жайбарақат жүреді. Үкіметтен қорыққандықтарынан, үлкен салықтар төлейтін көптеген адамдарды жиі қездестірем. Салық жинаушылардың қатары да белгілі. Кейбір менің достарымның компанияларын жауып та тастаған кездері болды, соңынан бұлардың барлығы да қате екендіктері анықталды. Мен мұның бəрін түсінем. Дегенмен, мемлектке қаңтардан мамырдың ортасына дейін тегін жұмыс істеу- бұл үрей үшін төленетін ең жоғарғы баға. Менің кедей əкем, мұндай ахуалға ешқашанда қарсы шықпайтын. Бай əке ол да мұны істеген жоқ. Ол корпорацияны (байлардың басты ұдайы) пайдалана отырып, бұл ойынды ақылмен ойнайтын. Менің бай əкемнен алған, бірінші сабағымды есіңізге түсіріңіз. Маған, 9 жасар балаға, ол мені қабылдап сөйлескенше, қаншама күтуге тура келді. Содан кейінде, мен талай рет, оның қашан көңілі түскенше қабылдауын күтумен болдым. Мұның бəрін ол текке істеген жоқ. Ол, маған өзінде қандай биліктің бар екенін түсіндірді, осындай билік менде де болуы керектігін көрсетті. Бай əке қашанда, білім ол күш, деп түсіндіретін. Ақша үлкен күш береді, ал оны ұстап жəне көбейту, тек қана тиісті білімнің арқасында ғана жүзеге асыруға болады. Қажетті білімсіз- өмір Сізбен футбол добы секілді ойнайды. Бай əке, Майк екеуімізге, түбінде біздің негізгі жауымыз, қожайын немесе бастық емес, ол салық инспекторы болатындығын қайта-қайта айтатын. Егерде сендер салық инспекторына мүмкіншілік тудырсаңдар, ол сендерден салықты қашанда көп алуға тырысады. Ақша үшін жұмыс істемей, керісінше оны өздеріңе жұмыс істету үшін, билік кімнің қолында, соны білу керек. Егер Сіз ақша үшін жұмыс істесеңіз, онда билікті жұмыс берушіге бересіз. Егер ақша Сіз үшін жұмыс істесе, онда билік Сіздің қолыңызда. Майк екеуіміз бұл идеяны түсінгенімізде, бай əке бізге каржы жөнінде білім алып, басқаларға жем болмауымызды талап етті. Ақшаның барлық қызмет ету жүйесін, жəне заңдарды білу керек,- деді. Сауатсызды алдап, пайдалану- оңай іс. Ал, егерде Сіз не айтып отырғаныңызды білсеңіз, онда Сізде табысқа жету мүмкіншілігі бар. Ол, сондықтан да бухгалтерлер мен заңгерлерге үлкен жалақы төлейтін. Бұл бəрібір мемлекетке төлегеннен гөрі, арзанға түсетін. Мен үшін үлкен сабақ болып есте қалғаны оның: «Ақылды бол, сонда ешкімге жем болмайсың», -деген сөзі еді. Ол заңды білетін, себебі: ол заңдылықты қастерлейтін адам еді. Егер заңдылықты білмесе, ол мұндай дəрежеге жетпеген болар еді. «Егер сен, өзіндікі дұрыс екенін білсең, кімге болса да, қарсы соққы беруден қаймықпайсың»,- дейтін ол. Керек болса Робин Гуд жəне оның көңілді достарына қарсы шыға аласың,-дейтін. Менің жоғарғы білімді əкем, қашанда маған келешегі үлкен корпорациядан жақ сы орын тауып алуыма кеңес беретін, сонымен қатар «лауазым басқышымен жоғары көтерілуімді» жақсы көретін. Алайда, егерде мен корпорацияға ақша үшін жұм ысқа кірсем, онда сауы н сиыр сияқты болатындығымд ы, ол түсінбейтін. Бұ л кең ес туралы, бай əкеге айтқанымда, ол мырс етті де, айтқаны: -Өйткенше ол басқышты иемденсе қайтеді?»-деді. Бала кезімде, бай əкенің «корпорация менің өзіме қарауы керек» дегенін түсінбейтінмін. Бұл идея маған ол уақытта тіпті мүмкін емес, əрі өзі қорқынышты еді. Ол мені қызықтырғанмен, балаға корпорация қалай қарайды жəне оған ересек адамдардың қалай жұмыс істейтіндіктерін елестету қиын болатын. Егерде, менің бай əкем болмағанда, мен сөз жоқ оқымысты өз əкемнің кеңесін қолданған болар едім. Егерде бай əке, анда-санда корпорацияны иемдену керек,- деп ой салып отырмағанда, мен басқа жолмен кеткен болар едім. Бірақ, мен 15-16 жасқа келгенімде, оқымысты əкемнің айтқан жолдарымен жүрмейтінімді білдім. Мен оны қалай істейтіндігімді əзір білмегенмен, өзімнің класстас достарымның көпшілігінің қалаған бағыттарымен жүрмейтіндігімді анық білдім. Бұл шешім менің өмірімді түбегейлі өзгертті. Мен, 20 мен 30 жастың аралығында бай əкенің берген сабақтарын нақтылы түсіне бастадым. Мен əскердегі қызметімді аяқтап, «Кегок» компаниясына жұ мысқа орналастым. Көп ақша таптым, бірақ əр ай сайын еңбек ақы чегін қолыма алғанда, көңілім қалатын. Төлемдер де жеткілікті еді, жұмысты көп істеген сайын, олар да шапшаңдықпен. Ақырында бастықтар қызмет бабында менің өсетіндігімді, жалақыға қосымшалар төленентіндігі туралы айта бастады, мұны есту, мен үшін, əрине қуанышты еді, дегенмен, бай əкемнің: «Кімге жұмыс істеп жүрсің?, «Кімді бай қылмақсың?»-деген сездері басымнан шықпай қойды. 1974 жылы «Кегог» компаниясында жұмыс істеп жүріп, мен өзімнің бірінші корпорациямды құрдым, сөйтіп «өз ісімді» бастадым. Менің активтер колонкамда (бөлігінде) бірнеше пункттер бар еді, енді мен бұлардың мөлшерін көбейтуге кірістім. Еңбек ақыдан алынып төленетін төлемдер көрсеткендей, бай əкенің бізге ғұмыр бойы айтқандарының қаншалықты шындық екені айқынд алды. Егерде, мен оқымысты əкемнің кеңестерін басшылыққа алғанымда, мені не күтіп тұрғанын сездім. Жұмыс Берушілер көп жағдайда, жұмыскерлеріне өз бизнестерінді ашындар, -деп кеңес бермейді“ өйткені бұл олардың ісіне зиянын тигізеді, -деп есептейді. Əрине, кейбір жағдайлар да бұл əділетті. Алайда, мен барлық зейінімді өз ісіме бағыттап, активтер сатып ала бастағанымда, мен жұ мысты одан да ынталы істей бастадым. Сөйтіп, менің алдымда нақтылы мақсат тұрды. Жылжымайтын мүлік сатып алу үшін, ақша жинау мақсатында, мен жұмысқа ерте келіп жəне үлкен жігермен жұмыс істеуге кірістім. Гаваяда бұл кезенде нағыз дағбырт (бум) басталып, яғни байлық жасауға мүмкіндіктер туған еді. Мен мұны жақсы түсінген сайын, көшірме жасайтын аппаратты көбірек сата бастадым. Оларды көп сатқан сайын, көп табыс таба бастадым , əрине менің жалақымнан салықта көп алына бастады. Бұл маған шабыт берді. Бұл тұзақтан шығу үшін, одан да шабытты жұмыс істедім. 1978 жылы, мен компанияның сауда агенттерінің бірінші бестігіне еніп, талай рет бірінші орынды жеңіп алдым. Енді «егеуқұйрық жүгірісі» шеңберінен шығуды армандадым. Үш жылдың ішінде, мен өзімнің жылжымайтын мүлікке мамандандырыла бастаған кішкентай жеке корпорациямнан табысты, «Кегог»компаниясындағы табысымнан артық таба бастадым. Сөйтіп, Менің жеке қоорпорациямнан активтер колонкасына (бөлігіне) түсе бастаған ақша-бұ л ақшаның маған қызмет ете бастағанының белгісі еді. Мен енді əркімнің есігін қағып, көшірме жасайтын аппаратты сатушы емес едім. Бай əкенің кеңестері, нақтылы іс барысында, одан да тегеурінді болып шықты. Өз меншігімнен түскен ақша ағымының өскендігі соншалықты, маған бірінші рет «Порше» автокөлігін сатып алуға жағдай туды. «Кегогтағы»əріптестерім, мен жалақымды жұмсаудамын деп ойлады. Бірақ, бұ л олай емес еді. Менің жалақым активтерді сатып алуға кететін. Солай менін ақшаларым, өзіме үдемелі жұмыс істей бастады. Активтер колонкасындағы (бөлігіндегі) əрбір доллар жұмыскер болып, «жұмыскерлердің» көбейулеріне ықпал етіп қожайынына салық алынбайтын жана «Порше» сатып алуына қолын жеткізді. «Кегог» компаниясына үлкен тырысушылыкпен жұмыс істедім. Жоспар іске аса бастады, оның куəсі менің сатып алған жана машинам. Бай əкенің кеңестерінің нəтижесіңде «егеуқұйрық жүгірісінен» тезірек шығуыма жағдай туды. Мен бұларды осындай сабақтардан алған, қаржылық білімім негізінде жасадым. Мұндай білімсіз, оны мен LQ деймін, мен үшін қаржылық тəуелсіздік жолы əлде қайда қиын болған болар еді. Енді мен алған біліміммен бөлісу ретінде, басқаларды семинарларда оқытудамын. Қаржылық LQ -бұ л барлық салаларға қатынасы бар, білім жиынтығы екенін оларға айтудан жалықпаймын. Біріншіден бұл бухалтерлік есеп. Мұны қаржылық сауаттылық,-деймін. Бұл, өз империясын құрушылар үшін, қажетті дағды болуы шарт. Көп ақшаға жауапты бола бастаған сайын, одан əрі дəлдікпен нақтылы есеп талап етіледі, олай болмаса салып жатқан үйіңіздін тас тапқаны шығады. Қаржылық сауаттылық-бұл қаржы есебін оқу жəне түсіну. Ол көрінген бизнестің əлді де, əлсіз де жерлерін көрсетеді. Екіншіден, инвестициялар салуды білу. Мұны, мен ақша ақшаны қалай жасайтындығы туралы ғылым, -деймін, Ол қажетгі стратегиялар мен формулаларды қамтиды, творчестволық бастама керек. Үшіншіден-ол нарық білімі туралы, Бұл ұсыныс жəне сұраныс Ғылымы Нарықтың Эмоциямен басқарылатын «техникалық» аспектілерін білу қажет. Нарықтың тағы бір факторы- бұл «негізгі» немесе бір сөзбен айтқанда экономикалық тиімділігі. Ағымдағы нарық жағдайында, көрінген капиталдық салымның маңызы бар ма? Əңгіме осында. Көп адамдар инвестиция тұ жырымы жəне нарық экономикасы балалар үшін, өте күрделі, -деп есептейді. Бірақ, олар балалардың мұны инстинкті түрде білетіндіктерін түсінбейді. Жұмыс берушілер көп жағдайда, жұмыскерлеріне өз бизнестеріңді ашыңдар, -деп кеңес бермейді, өйткені бұл оларды ісіне зиянын тигізеді, -деп есептейді. Əрине, кейбір жағдайлар да бұл əділетті. Алайда, мен барлық зейінімді өз ісіме бағыттап, активтер сатып ала бастағанымда, мен жұмысты одан да ынталы істей бастадым. Сөйтіп, менің алдымда нақтылы мақсат тұрды. Жылжымайтын мүлік сатып алу үшін, ақша жинау мақсатында, мен жұмысқа ерте келіп жəне үлкен жігермен жұмыс істеуге кірістім. Төртіншіден-ол Заң. Егерде Сіз, өз корпорацияңызды бухгалтерлік іс, инвестиция жəне нарық негізінде құрып, оған заңдылықты қоса білсеңіз, онда ол тез аяғынан тұрып кетеді. Корпорацияның тиімділігін салық төлеу тұрғысынан жəне оның заңды түрде қорғалатындығын жақсы білген адам, басқа қызметші немесе ұсақ бизнес иесінен бұрын тез байып кетуіне жағдайы мол. Бұл жаяу жүрген адаммен, самолетпен ұшқан адамның айырмашылығындай. Байлықтың ұзақ мерзімді болашағы тарапынан да бұл өте маңызды. Салық төлеудегі артықшылығы. Корпорацияның бір адамның қолынан келмейтін істерді атқаратын көптеген мүмкіншіліктері бар. Мысалы, салық алынғанға дейін, шығындарды төлеп тастау. Егерде Сіздің қомақты активтеріңіз немесе өз ісіңіз болмаса, мұндай бөлек жəне өте қызықты білім саласына онша тереңге барудың қажеттілігі жоқ. Себебі: «қызметшілер ақша табады, олардан салық ұстайды, сөйтіп қалғандарына өмір сүруге тырысады. Корпорация табыс табады, мүмкіншілігінше бəрін жұ мсайды, содан кейін қа лғанынан ғана салық төлейді. Бұл байлардың салық төлеудегі ең үлкен айлаларынын бірі. Егер Сізде жақсы табыстар əкелетін инвестициялар көзі бар болса, онда корпорацияны тез кұ рып, қолдануыңызға болады. Сот істерінен қорғау. Біздің қоғамда соттасуды жақсы көреді. Сіздің дастарқаныңыздан əркім, əйтеуір бірдеңе алғысы келеді. Ал бай адамдар өздерінің активтерін кредиторлардан қорғау үшін, өз байлықтарының үлкен бөліктерін корпорациялар жəне трестер арқылы жасырады. Егерде біреу байды сотқа берсе, оны толып жатқан жүйелі заң жүзіндегі қорғаушылықпен кезігеді, сөйтіп байдың есебінде ештеңе жоқ екендігіне көзі жетеді. Ол бəрін басқарады бірақ өз атында, одан іліп аларлық ештеңе жоқ сияқты болып көрінеді. Кедейлер мен орта класс өкілдері өздерінде барлығының болғанын жақсы көреді, бірақ олар өз мүліктерін мемлекеттің немесе сот шешімінің талаптары бойынша, бірінші кезекте-ақ пəледен аулақ, - деп таратып беруге даяр. «Байлардан тартып алып, кедейлерге беріңдер», -дегенге олар Робин Гуд кезеңінен бастап үйренген. Бұл кітапта мен корпорацияны қалай басқару керектігіне топшылаймын. Бірақ, мынаны айтамын: Егерде Сізде заңды түрде қандай да болмасын активтер бар болса, онда корпорациядан қандай пайда бар екенін тезірек білуге ұмтылу керек. Бұл тақырыпқа жазылған кітаптар жеткілікті, олардан корпорацияны қалай құруға болатындығы жөнінде толық мағлұмат ала аласыз. Қаржылық LQ бұл əдіспен дарындылықтың нақтылы қоспасы, кұймасы. Бұлар жоғарыда атап көрсетілген 4 тармақтарының комбинацияларын толық қамтиды. Егер Сіз бай болғыңыз келсе, оны білуге құлшыныс жасауыңыз керек.Сөйтіп, корпорациялардың бай иелері: 1.Ақша алады. 2.Ақша жұмсайды. З.Салықтар төлейді. Корпорацияларға жұмыс істейтін тұлғалар: Ақша алады. Салықтар төлейді. З.Ақша жасайды. Сондықтан, біз Сізге, өзіңіздің активтеріңіз бойынша, өз корпорацияңызды құруға кеңес береміз. Сөйтіп, бұл Сіздің жалпы қаржылық стратегияңыздың бір бөлігі болсын. VI Тарау Бесінші сабақ жүктеу/скачать 0,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|