Актив пен пассивтік айырмашылығын білу керек жəне
активтерді сатып алу қажет. Егер сіз бай болғыңыз келсе осыны ғана білу жеткілікті. Бұл бірінші жəне жалғыз ереже. Алғашқыда бұл Сізді мазақ қылғандай көрінуі мүмкін (мұны кім білмейді дегендей) алайда осы қарапайым қағидалық қаншалықты маңызды екенін жұрттың көпшілігі байқамайды, мəн бермейді. Жұртшылықтың көбінде қаржы проблемалары нақ осы актив пен пассивтік айырмашылығын түсінбеулерінен туындайды.
«Байлар активтерді сатып алады. Кедейлер жəне орта класс өкілдері пассивті, себебі: мұны олар актив, деп есептейді», - дейтін
бай əке. Біз мұны естігенде, бай əке ойнап айтқан шығар дедік. Ол, бізге бай болудың «құпиясын» қашан айтады екен деп күтуде
отырғанымызда, бұл не сандырақ? деп ойлады. Бірақ , оның түсіндіру тілі жеңіл, қарапайым, əрі көкірекке қонымды еді, соларды ой елегінен өткізумен болдық.
-Актив деген не? деп сұрады Майк.
-Ол туралы əзір басынды қатыp ма,- деді бай əке. Бұл пікірді тек қана қабылда. Егер, сен осы қарапайым шындықты түсінсең, қаржы проблемаларынан құтқаратын, сенде өмірлік жоспар пайда болады. Бұл идеяның қарапайымдылығы сонша. оған ешкім көніл бөлмейді.
-Сонда сіздің айтпағыңыз: «Ең бастысы-активтің не екенін білу сосын оны сатып алып, баю ма? - дедім мен қайта сұрап.
Бай əке басын изеді.
Ия, солай қиын емес.
-Егер қиын болмаса, жұрттың бəрі неге бай болмайды?,- дедім , таңданып. Бай əке күлді.
Себебі: жұрттың көпшілігі актив пен пассивтің айырмашылығын көрмейді.
-Сонда қалай: «Үлкен адамдардың соншалықты ақымақ
болғандары ма?»-дедім мен қызбалықпен. Бұл соншалықты оңай жəне өте маңызды іс болса, оны білуге бəрі неге тырыспайды?
Бай əке бірнеше минуттың ішінде, бізге актив пен пассивтің не екенін айтып берді.
Қазір өзім ересек адам ретінде, басқаларға мұны түсіндіре алмаймын.
Неге? Себебі: ересек адамдардың ақыл-ойлары толысқан, əркім өз ойымен өмір сүреді.
Көпшілік жағдайда, бұл қарапайым идеяға жұрттың көбі ден қоймайды, назарына да алмайды, себебі: олар көзінде əртүрлі білімдер
басқаларға. Бұларды басқа білімді жəне кəсіби мамандықтары жоғары, білікті адамдар, өмірдегі басқа салаларға оқытқан.
Mұның күрделігі, мынада: ересектерді барлық білетіндіктерін ұмыттыруға мəжбүр ету қиын, яғни оны қайтадан балалық денгейге түсіру деген сөз. Оған кім көнер?
Мұндай жағдайды саналы ересек адам, өмірдегі қарапайым мəн- мағынасы айқын басқаларға, белгілі құбылыстарға зейін қойып үңілудегі өзінің дəрежесіне нұқсан келтіретін жəйт, деп есептейді.
Бай əке, «өмірдегі бір жағдайдың қарапайымдылығы- ол жақсы» деген принципке сүйене отырып, өзінің екі кіші баланы оқыту тəсілін ықшамдап, түсінікті қылуға тырысатын.
Түсінбеушілікті не туғызады? Осындай қарапайым идеяны
калай бұрмалауға болады? Адамдар активті неге сатып алады, ақиқатында олар пассив болса?
Осылардың барлығына жауап ол мектеп қабырғасында
басқаларға білімге байланысты. Біздің бар ынтамыз «сауаттылыққа» бағышталған, бірақ қаржы женінде емес. Бір нəрсенің актив немесе пассив, -деп аталуы сөзбен айтқандыққа тəуелді емес. Егер сіз шатасқыңыз келсе, актив пен пассивтің анықтамасын сөздіктен қараңыз.
Бұл сөздердің мағынасы, тек қана жан-жақты дайындықты бухгалтерлерге түсінікті екенін, мен білемін, ал жұрттың көпшілігі бұған зейін қоймайды.
Дегенмен, біздер ересек адамдар бір сөздердің жəне Анықтамалардың астарында қандай мағына
бар екендігін байқамайтындығымызды мойындауға. Kөпшілік жағдайда өркөкректігіміз жібермейді.
Бай əкенің бізге айтатыны: «Актив сөзбен емес, цифрлермен анықталады, ал сендер цифрлердің не екенін білмесеңдер, онда активті- кірəнжіліктің шеңберінен айыра алмайсыңдар».
-Бухгалтерлік істе, - деді ол қайталап: «Маңыздылық цифрлерде емес, əңгіме, олардың не айтатындықтарында, нені көрсететіндігінде. Сөздермен айтқанның өзінде де осылай. Маңыздылық сөздің өзінде
емес, маңыздылық- ол ненің бетін ашып отыр, нені айтып отыр, қандай қағиданы білуге бағыттап отыр- түйіні осында».
Мысалы, жұрттың көбі кітап оқиды, бірақ оқып шықанның
барлығын түсіне бермейді. Кейбір жоғарғы оқу орындарында, мынандай пəн бар - оқығаныңды түсіну. Жеме-жемге келгенде, көбіміз
осы сынақтан өте алмаған болар едік.
Жақында мен бір бейнемагнитофон сатып алдым. Оны қалай
қосып, қалай программалауға болатындығы жөнінде нұсқаулығы қоса берілді. Өзіме ұнаған бір бейнекөріністі жазып алғым келіп еді.
Алайда, есі ауысқан адамдай, нұсқаулықты түсіне алмадым, осы бейнемагнитофонды программалаудан басқа, ғұмырда менің алдымда күрделі іс болыш көрген жоқ еді. Сөйтіп, мен оқып беру жөнінде «бес алдым», ал мазмұнын түсінуде «екі алдым».
Алдына келген қаржы есебін көргенде, адамдардың көпшілігінде нақ осындай жағдай болады.
«Егер бай болғың келсе, цифрларды оқып жəне түсінуің керек», -
деп жиі айтатын бай əкем. Сонымен қатар, ол мынаны да жиі айтатын:
«Байлар активті сатып алады, ал кедейлер мен орта класс өкілдері- пассивті».
Ал, активті пассивтен калай айыруға болады?
Шындығында, бухгалтерлер мен қаржы мамандары, мұндай анықтаушылықпен келіспейді, бірақ нақ осындай жай ғана жасалған суреттермен жəне қарапайым сөздермен, екі кішкентай балалардың каржы туралы білімдерінің негізі қаланып, нығая берді.
Бізді үйрету үшін, бай əке қысқа да нұсқа айтатын, көбіне суреттер көрсетіп, сөздерді аз айтуға тырысатын, цифрлар бірнеше жылдар өткеннен кейін ғана қойыла бастады.