Эссенциялық гипертензияның этиологиясы мен патогенезі (ЭГ)

Эссенциялық гипертензия – жүйелер мен ағзалардың біріншілік құрылымдық зақымдануына байланыссыз артериялық қысымның көтерілуімен сипатталатын ауру. Бұл аурудың негізінде тамыр межеқуатын жүйкелік - сұйықтық реттелуінің бұзылуы жатады.

Эссенциялық гипертензия – негізінде тамыр межеқуатын реттеуге қатысатын гендердің мутациясы жататын полигенді ауру. Тұқымқуалаушылыққа бейімділік сыртқы орта ықпалдарының әсерінен дамиды.

Қауіп-қатер жайттары:

• 
  Тектік жайттар (тұқымқуалаушылыққа бейімділік)
  

• 
  Бір ұрықтық егіздердегі жоғары сәйкестік
  
• 
  Ата-анасының біреуі АГ-мен ауыратын болса АГ-ның даму қауіптілігі жоғары ( 6 есе)
  
• 
  Жастық шағыңда АГ-ның даму қауіптілігі
  
• 
  АГ-ға бейімді сызықты егеуқұйрықтарды (SHR – spontaneously hypertensive rats) құру
  
• 
  Мембрана арқылы иондар (Са⁺⁺) тасымалдануының ақаулары
  

• 
  Бүйрек өзекшелерінде мембрана арқылы иондар тасымалдануының ақауы → судың және натрийдің ұсталынуы
  
• 
  Эндотелий жасушаларымен өндірілетін эндогенді тамыр кеңейткіштердің (нитроксид, простациклин ж.б. ) өндірілуінің төмендеуіне әкелетін тамыр межеқуатын реттейтін эндотелий-тәуелді тетігінің бұзылуы
  
• 
  Ангиотензиноген тегінің құрылымдық ерекшеліктері
  
• 
  Әлдостеронның алмасуына қатысатын ферменттердің ақауы
  

• 
  Ұзақ уақытқа созылған жан-дүниелік күйзелістер
  

• 
  Адамдарда эмоциялық ауыртпалықтардан кейін АГ жиі дамиды
  
• 
  Кәсібі жан-дүниелік күйзелістермен байланысты адамдарда АГ жиі дамиды
  

• 
  Ас тұзын шамадан тыс артық қабылдағанда (күніне 5 г артық)
  
• 
  Шылым шегу, ішімдік ішу, аз қозғалу, шу, вибрация, түнде жұмыс жасау
  
• 
  Семіру, тамырлардың атеросклерозы, эндокриндік аурулар
  

Қауіп-қатер жайты → АҚ-ды реттейтін орталықтың бұзылысы → қыртыстық үрдістердің динамикасының бұзылыстары (қозу және тежелу) →мыйда тежелудің жеткіліксіздігі → тамыр қимылдатқыш орталық нейрондарында дерттік күшейген қозу ошағы (ДКҚО) түзілуі және дерттік жүйе түзілуі →дербес жүйке жүйесінің симпатикалық бөлімінің тұрақты әсерленуі →жүректің жиырылу күші мен жиілігінің жоғарылауы, резистивті тамырлардың тарылуы → ҚМК және ШТЖК↑

Гипоталамус - гипофиз – бүйрек үсті бездері жүйесінің белсенділігінің жоғарылауы→ глюкокортикоидтардың ж.б стресс гормондарының өндірілуі артуы.

3. 
   Бүйректік тетік .
   

• 
  Ренин-ангиотензин-әлдостерон (РАӘЖ) жүйесінің және өзекшелік эпителийлерінің тұқымқуалайтын ақаулары
  
• 
  Бүйрек ишемиясы нәтижесінде РАӘЖ-нің әсерленуі
  

3. 
   Көрнекілік құралдар: тақырыптың мультимедиялық қойылымы
   
4. 
   Әдебиеттер
   

1. 
   Ә.Нұрмұхамбетұлы. Патофизиология: Оқулық: – Алматы; «Эверо», 2007. – С 460-524
   
2. 
   Патофизиология: Учебник под/ред Литвицкого П.Ф.–М.: Гэотар-Медия. -2008.-С. 362-370
   
3. 
   Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга О.И. Уразовой- М.: ГЭОТАР-МЕД, 2т.- 2009.-С.162-168
   
4. 
   Патологическая физиология: Учебник п/р Н.Н.Зайко и Ю.В.Быця. – 2-е изд. – М.: МЕДпресс-информ, 2004. – С. 430-447
   
5. 
   Патофизиология в схемах и таблицах: Курс лекций: Учебное пособие. Под ред. А.Н.Нурмухамбетова. – Алматы: Кітап, 2004. – С. 162-169.
   

6. 
   Патофизиология: Учебник под/ред Литвицкого П.Ф.– в дух томах.М.: Гэотар-Медия. -2004.- т. 2С. 159-190
   
7. 
   Патофизиология: Учебник для мед.вузов под/ред В.В. Новицкого и Е.Д. Гольдберга.-Томск: Том.ун-та, 2001, С. 452-466
   

1. Артериялық гипертензияның патогенезіндегі жүйкелік тетік

2. Артериялық гипертензияның патогенезіндегі бүйректік тетік

3. Бүйректік гипертензияның дамуындағы гормоналдық тетік