С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы

7 Т А Р А У
БОЛАТТАР ЖӘНЕ АРНАЙЫ ҚАСИТТЕРІ БАР ҚОРЫТПАЛАР 
7.1. 
Коррозия және коррозияға төзімді материалдар 
Жалпы ақпарат.
Коррозия дегеніміз (лат. corrodere —бұзу, жою) қоршаған ортағы 
химиялық немесе электрохимиялық əсерлердің əсерінен материалдарды жою. 
Көбінде металл материалдардың коррозиясы қарастырылады. Алайда, бұл құбылыс 
металдар мен қорытпаларда ғана емес, бұл процестер металл емес материалдарда - пластик, 
керамикада пайда болуы мүмкін. Мұндай коррозиялық əсеріне сұйық химиялық белсенді 
шлактың əсерінен балқыту пештерінің тозуы мысалы түрінде бола алады. 
Материалдарға Қоршаған ортан қасиеттері мен оның физика-химиялық əсеріне 
байланысты былай ажыратылады: 
Құрғақ газдардың əсерінен, сондай-ақ электролиттер (мұнай, бензин, фенол) болып 
табылмайтын сұйықтықтардан туындайтын химиялық коррозия; 
Сұйық электролиттер əсерінен туындаған электрохимиялық коррозия: тұздардың, 
қышқылдардың, сілтілердің, ылғалды ауаның, жер асты суларының су ерітінділері, яғни 
иондары бар жəне электр өткізгіштері бар ерітінділер. 
Химиялық коррозия. 
Химиялық коррозияның ең көп тараған түріне – жоғары
температуралардағы оттегі немесе белсенді газ орталарымен өзара əрекеттесу процесіндегі 
(галогендер, күкірт диоксиді, күкіртті сульфид, күкірт буы, көмірқышқыл газы жəне т.б.) 
газды коррозия жатады. Газды коррозия кезінде газ турбиналық пышақтар, реактивті 
шүмектер, пеш заттары сияқты сыни бөлшектер мен компоненттер бұзылады.
 
Өнеркəсіптік жағдайларда көбінесе темір массасын құратын темір негізіндегі 
қорытпалармен металдардың қышқылдануы кездеседі. 
Металдарды тотығудан қорғайтын қасиеттері олардың бетінде тұрақты оксидтік 
пленкалардың пайда болуымен байланысты. Пленкалардың үздіксіздігін қамтамасыз ету үшін 
тотықтың көлемі V^k металдың көлемінен үлкенірек, яғни: V^/V^ > 1 болуы қажет. Олай 
болмаған жағдайда металды коррозиядан тиімді қорғай алмайтын үзік-үзік пленка алынады. 
Мұндай пленка тоттануға негізделген қорытпаларды қорғай алмайтын магнийге тəн (V^
K
/ 
V^e
T
= 0,79).
240 

Үздіксіздіктен басқа оксидті плен- 
калар жоғары механикалық қасиеттер- 
ге ие жеткілікті мөлшерде қалыңдығы
бар жоғары қорғаныштық сипатты 
қамтамасыз ететін металлмен жақсы
байланыста болуы тиіс. Бұл талаптарды
құрамында көптеп хромы бар ыстыққа 
төзімді құймалар мен болаттардың 
коррозиясына қарсы жоғары тұрақтылық 
қамтамасыз ететін хром оксидінің Cr2O3

жүктеу/скачать 8,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: