С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы
Жұмыс кезіндегі ауадағы металдардың ыстыққа төзімділігі
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Pdf көрінісі
|
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық
- Бұл бет үшін навигация:
- Ыстыққа төзімділік критерийлері
| Жұмыс кезіндегі ауадағы металдардың ыстыққа төзімділігі
температурах Металл Ыстыққа төзімділік бағасы Анықтауша фактор сапалық Температуралық арақашықтық, °С Тотығу жылдамдығы, г/(м 2 -ч) Mg Өте нашар 500 ... 600 10 -1 ... 10 Жұмсақ оксидті пленка Nb, Mo, W, Ti, Zr Нашар 700 ... 800 10…10 3 Оксидті пленканы жою (деградация) Cu, Fe, Ni, Co Қанағаттанарлы қ 500 ... 600 10 -3 ... 10 -1 Салыстырмалы тығыз оксидті пленканың жоғары ақауы 700 ... 800 10 -1 ... 1 Al, Zn, Sn, Pb, Cr, Be Жақсы 400 ... 600 10 -6 аз Тығыз оксидті пленка 700 ... 800 10 -4 ... 10 -3 Ag, Au, Pt Тамаша — — Оттегіге томен зат Болаттың мөлшерін жоғарылату арқылы жылуға төзімді қасиеттер өседі. 5% хром бар болат 600°C (15X5), 9% (40X9C2) - 800°C дейін, 17% (08X17T) - 900°C дейін ауқымды қарсылықты сақтайды. Хромның категорияларында ғы болаттар ферритикалық класқа жатады. Ыстыққа төзімділік критерийлері . Ұзақ уақыт бойы асып кету нүктесінен аспайтын жəне жылуды еру Т пё температурасының 0,4-0,5 немесе одан көп температурасына дейін қызған кезде, метал баяу пластикалық деформацияны кешеді. Мұндай деформациялар серпілісті немесе сіңірілу деп аталады. Жылытылған метал деформацияланған кезде, онда екі қарама-қарсы процестер дамиды: пластикалық деформация жəне кристалданудың нəтижесінде жаұмсарту кезінде суыққа қатайтуға байланысты бекіту жүреді. Егер екінші үдеріс басым болса, металда диффузиялық жұмсарту дами бастайды – демалу, фазалардың коагуляциясы, қайта кристалдану, сіңірілуді ынталандырады. Жылуға төзімділік деп материалдың деформацияға жəне жоғары температурадағы бұзылуына қарсы тұру қабілеті аталады. Металдардың ыстыққа төзімділігінің негізгі критерийлері - сіңіру шегі жəне ұзақ мерзімді беріктік шегі. Ұзақ мерзімді беріктік пен серпілістің шектерін анықтау тəртібі 2 тарауда берілген. 263 Машина немесе механизм жасақтау үшін қызмет ету мерзімі, жылуға төзімділік критерийлерін жəне оларды жасап шығаруға арналған материалды анықтайды. Кейбір ұсыныстарды ескере отырып, мақсатқа байланысты кейбір ыстыққа төзімді құрылымдардың қызмет мерзімі: h: Ракеталар жəне олардың қозғалтқыштары .................................................................... 1 Жауынгерлік-ұшақтардың қозғалтқыштары .......................................................... 100 Азаматтық ұшақтардың қозғалтқыштары ......................................................... 1 000 Локомотивтер мен кемелердің газ турбиналары ............................................... 10 000 Тұрақты электр станцияларының газ турбиналары .......................................... 30 000 Тұрақты электр станцияларының бу турбиналары ........................................... 100 00 Егер конструкцияның жұмысының сенімділігі сіңірілу кезінде оның деформациясына байланысты болса, онда ыстыққа беріктік сипаты болып сіңірілу шегі табылады, ол белгілі бір температура мен кернеу үшін БС аймағындағы сіңірілу жылдамдығын анықтайды (2.35, б- сурет). Егер конструкциялық сенімділіктің шекті факторы бөліктің бұзылу қаупі болса, онда жылуға төзімділік критерийі болып ұзақ төзімділік шегінің қызмет етуі болады, берілген кернеу мен температураның бұзылуға дейінгі уақытын анықтайды. Шекті жүктелген бекіткіштерде (болттар, жаңғақтар, штамптар) жоғары температурада серпіліс кернеудің релаксациясына ықпал етеді, бұл тартпалардың əлсіреуіне жəне алшақтықтың пайда болуына əкеледі. Релаксация сынақтары белгілі бір жүктеме мен жоғары температурада кернеу релаксациясының жылдамдығын анықтау үшін жүргізіледі. Сынақтау кезінде үлгіні серпімді деформацияның белгілі бір шамасына дейін жүктеледі, ал берілген температурада белгілі бір уақытты ұстағаннан кейін жүктемені шешеді жəне қалған серпімді деформация бөліктерінің өлшемін алады. Бастапқы жəне соңғы серпімді деформациялардың мəндерінің түрлілігі бойынша пластикалық деформация анықталады. Б астапқы жəне соңғы кернеу сəйкесінше релаксация қарсылық критерийі До = о 0 - о, где о 0 , о , алдын ала белгіленген температурада уақыт t үшін кернеу өзгеруі болып табылады. Релаксация кедергісін сынау сақина үлгілері арқылы анықтауға болады, онда бастапқы кернеу слотқа салынған саңылау арқылы жасалады. жүктеу/скачать 8,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|