С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Pdf көрінісі
|
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық
| визуалды-оптикалық,
капиллярлық, магниттік, ток-қисықтық, ультрадыбыстық және радиациялық әдістер қолданылады. Машина жасау өнеркəсібінде басқарудың келесі түрлері пайдаланылады: операциялық, үздіксіз, іріктеу, енгізу жəне қабылдау. Операциялық бақылау - жартылай фабрикаттар мен бұйымдарды белгілі бір технологиялық операциялар аяқталғаннан кейінгі бақылау, мысалы, термиялық өңдеу, дəнекерлеу, механикалық өңдеу жəне т.б. Үздіксіз бақылау - бір көлемде жүргізілетін жəне бірыңғай əдістерді қолдана отырып, өндірістің əр бірлігін басқару. Таңдамалы бақылау - үлгілердің тобынан немесе жеке үлгілердің партиясының өнім ағынының бақылауы. Енгізуді бақылау - өндірушілерден (басқа кəсіпорындардан, меншікті дүкендерден жəне алаңдардан) кəсіпорын тұтынушыларына келетін материалдарды, компоненттерді жəне дайын өнімді бақылау. Қабылдауды бақылау - дайын өнімді бақылау, оның негізінде пайдалану немесе жеткізу үшін оның жарамдылығы туралы қорытынды жасалады. Капиллярлық кемшіліктерді анықтауға капиллярлық сұйықтық қасиеттерін пайдалануға негізделген, бұзылыссыз сынау əдістері кіреді жəне ашық көзге көрінбейтін материалдың үзілімі түріндегі беткей ақауларын анықтауға арналған. Беттік ақаулары жоғары оптикалық (түс жəне жарықтық) контраст жəне индикаторлық суреттердің пайда болуымен анықталады жəне ақаулардың ашылу енінен асатын сызықтың ені. Бақылау процесінде капиллярлық күштер əсерінен беткі ақаулардың қуысына енетін өнімге еніп кететін сұйықтық қолданылады. Өнімнің бетіндегі артық сұйықтық алынып тасталады. Ақаулардың өзі ақаулардың қуысына еніп кеткен сұйықтықты табу арқылы немесе ақаулар пайда болған орындарда сұйықтықта жəне 96 суспензияланған ұнтақ сұйықтығында бөлшектерінің жинақталуымен анықталады. Бірінші жағдайда, ақаулардың қуысына енген сұйықтық құрылғының бетіне қолданылған сұйықтықты сіңіріп, индикаторды қалыптастырғаннан кейін анықталады жəне суреттің көрінуін жақсартатын фон жасайды (2.44-сурет). Екінші жағдайда ұнтақты жинақтау дамып келе жатқан ұнтақсыз анықталады. Әзірлеуші қолданылған кезде анықталатын индикаторлық суреттер оларға түсетін жарық сəулелерінің селективті сіңіруі (көрсетілуі) арқылы анықталатын бояуға ие болады немесе күшті түс контрастын қамтамасыз ететін ультра күлгін сəулелерде люминесцириленеге ие болады. Нəтижесінде, бұл сызбаларды оңай жəне сенімді түрде анықтауға жəне олармен бірге кемшіліктерді анықтауға болады. Капиллярлық ақауларды анықтаудың негізгі əдістері индикаторлық үлгінің сипаттамаларына жəне оның көрінуін анықтайтын оптикалық қасиеттерге сəйкес жіктеледі (2.4 кесте). Жарықтық əдісінің бір түрі - бұл керосин немесе керосин майының үлгісі, ол гидравликалық жəне отын жүйелеріндегі цистерналарда жəне құбырларда ағып кетуді іздестіру үшін өнімнің герметикалығын бақылау үшін кеңінен қолданылады. Осы үлгідегі енуші сұйықтық ретінде керосин, сұйық май немесе олардың қоспасы пайдаланылады, ал əзірлеуші ретінде – құрғақ ұнтақ түріндегі бор, су суспензиясы (беттік-белсенді қоспалармен) немесе органикалық еріткіштерге негізделген суспензия түрінде болады. Тегіс сұйықтық бор қабатына түсіп, оны күндізгі уақытта көруге болатын етіп қараңғылануды тудырады. Сурет 2.44. Бөлшектерді капиллярлық əдіспен қолдану құрылымы: a - жарықшаның қуысы еніп кететін сұйықтықпен толтырылады; b - сұйықтық жойылады бөлігінің бетінде; в - əзірлеуші қолданылады, сызат анықталады; 1-де- тал 2 - жарықтық қуысы; 3 - еніп кететін сұйықтық; 4-əзірлеуші; 5 - Breakout индикаторы 97 |