С. В. Кожанова Жалпы иммунология
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
| антиденелер нәруыз
болып табылатыны көпшілікке белгілі. Сонымен катар, олар иммуноглобулиндерге жата- тын арнайы нэруыздар болып табылады. Адамда иммуноглобулиндердін 5 негізгі кластары бар: О, М, А, О, Е. Бұл иммуноглобулиндер кластарының әр кайсысы өзіндік кұрылысты болады және белгілі бір жұмыс аткарады. Олардын барлығы екі түрлі полипептидті тізбекті жинақталған агрегаттардан тұрады, оның бір тізбегі — «жеңіл», екіншісі — «ауыр» деп аталып, Н және Б әріптермен белгіленеді (ағьшшынның «һеаұу» мен «%ҺІ» сөздерінен). Н және Бтізбектері бөлек синтезделінеді, ал І§ молекуласының жасалуы Гольджи комплексінде жүзеге асады. Барлык иммуноглобулин кластары ішінде жеңіл тізбектердін кұрылысы ұксас болады. Кластардың айырмашылыктары ауыр тізбектердін кұрылысына байланысты болады. Иммуноглобулиндер кұрылысын мономерлі иммуноглобулин 0 мысалында қарастыруға болады (14.1-сурет). Иммуноглобулин О молекуласы 4 полипептидтік: 2 ауыр және 2 жеңіл тізбектерден тұрады. Әр женіл тізбек ауыр тізбекке дисульфидтік байланыспен (5-8) косылған. Осындай екі байланыспен екі ауыр тізбек те бір-бірімен косылған. 14-Тарау. Адаптивті иммунитеттің гуморапды механизмдері 225 Молекула кұрылысында екі бірдей белсенді орталығы бар, бірак кеңістікте бөлініп кеткен. Осындай екі антиген байланыстырушы орталыктар иммуноглобулин молекуласына бір уакытта екі бірдей антигендерді байланыстыруга кабілет береді. Барлык иммуноглобулиндер түрлерінің женіл тізбектері екі домен- нен тұрады, ал ауыр тізбегі — төрт немесе бес доменнен тұрады; ол им- муноглобулин класына байланысты. Домен — бул 110—120 амин қышқылынан туратын тізбек аумағы. Барлык домендер ұксас кұрылымды, олар ішкі дисульфидтік байланыс аркылы тұрактанады. Ауыр және жеңіл тізбектердің М-уштық домендері вариабелді деп аталады және Ун , деп белгіленеді, олардың амин кышкылдык кұрылымы иммуноглобулиндердің әр түрлі антигендік ерекшелігіне байланысты болады. Антигендік детерминантаны (гаптенді) байланыстырушы белсенді орталыктар жеңіл және ауыр тізбектердің вариабелді аймактарынан тұрады (Үнжәне V, -домендері). |