С. В. Кожанова Жалпы иммунология
-Тарау ІСІККЕ ҚАРСЫ ИММУНИТЕТ
жүктеу/скачать 19,87 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы иммунология оқулық
- Бұл бет үшін навигация:
- ЖАСУШАЛАРДЫҢ ҚАТЕРЛІ ІСІККЕ АЙНАЛУ МЕХАНИЗМДЕРІ ЖАЙЛЫ ҚАЗІРГІ КӨЗҚАРАСТАР
| 17-Тарау
ІСІККЕ ҚАРСЫ ИММУНИТЕТ Жасушалардың катерлі ісікке айналу механизмдері жайлы казіргі көзкарастар. Ісік жасушаларының антигендік кұрамы. Ісікке карсы иммун- ды жауаптың ерекшеліктері. В-жүйенің катерлі ісікке карсы иммунитеттегі рөлі. Онкологиялык аурулардың кан сарысуындағы блоктаушы факторла- ры. Қатерлі ісікке карсы иммунитеттін жасушалык механизмдері. Қатерлі ісіктің иммунды диагностикасы. Қатерлі ісікке карсы казіргі заманғы ем- деу әдістері. Қатерлі ісікке карсы вакциналар. Қатерлі ісіктермен күрестің жетістігі калыпты жасушалардын катерлі ісік жасушаларына ауысу механизмін білу болып табылады. Бұл — манызды сұрақ. Бір жағынан — ол обыр кезіндегі иммундык жүйенің терең зерттелуімен, ал екінші жағынан дертті аныктау және емдеу тәсілдерін жетілдіруге әкеледі. Ісік иммунологиясын зерт- теу, ең алдымен генетика, вирусология, ісіктің молекулалык био- логия аймағындағы жетістіктерге сыбайлас, сонымен катар, жаңа иммунологиялык тәсілдердің ашылуы аркылы жасушалык және гуморалдық факторлардың маңызы, жасушааралык белсенді нәруызды медиаторлардың маңызды әсерлерімен және ісікпен иммунды жүйенін өзара ықпалдастыгы терең зерттелуімен аныкталады. ЖАСУШАЛАРДЫҢ ҚАТЕРЛІ ІСІККЕ АЙНАЛУ МЕХАНИЗМДЕРІ ЖАЙЛЫ ҚАЗІРГІ КӨЗҚАРАСТАР XX ғасырдың 80-ші жылдарына дейін канцерогенездің (обыр пай- да болуы) молекулалы механизмдері туралы түсініктер толык емес болған. Зерттеушілер ағзадағы көптеген катерлі жасушалар пайда болу себебінін алуан түрлерін дәлелдеді. Бұл мәселе жұртшылыктын «қатерлі ісік (обыр) — көп себепті» деген тұжырымын айкындады. Расында, зерттеушілер дәлелдегендей, ракты (обыр) ДНҚ өзгеретін кен спектрлі химиялык және физикалык обыр туғызатын заттар (канцерогендер) тудырады. 60-70-ші жылдары катерлі ісіктердін тұкымкуалаушылык 17-Тарау. Ісікке қарсы иммунитет 311 себептері дәлелденіп, ісік тудыратын біркатар вирустардын тізбегі ашылған. 60-шы жылдардын ортасында, Л.А. Зильбер ашкан вирусты- генетикалык теория — жасушалардын катерлі ісікке айналу себебін және оны зерттеуге бағытталған жана механизмдерді түсіндіруде аса манызды рөл аткарды. Бұл теориянын негізгі жағдайлары кейін біркатар зерттеулермен дәлелденді. Казіргі кезде, көбінесе кездейсок пайда болған катерлі ісіктерді онкогенді вирустар тудырады деп саналады. Онкогенді вирустын жасушаға әсері — ДНК, кұрылымында өзгеріс болдырады. Бұл өзгерістер жасушаларды реттейтін жүйелер арасындағы катынасты бұзады, сонын әсерінен олар кадағалаудан шығып, реттеуге бағынбай дамылсыз өсіп-өніп, яғни көбейіп, ісік ұясына соктырады. Соңғы 20 жыл ішінде өткізілген көптеген ғылыми зерттеу жұмыс- тары бұл теорияны аныктайтын біркатар дәлелдерді тапты және сонымен катар, молекулярлы генетика, биохимия, иммунология салаларынын үлкен жетістіктері канцерогенездің молекулярлы- генетикалык негіздері жайлы жаңа тереңцелген көзкараска тіреп отыр. Айтатын болсак, калыпты жағдайда жасуша бөлінуін кадағалайтын гендер ашылған, сонымен катар, осы алынған гендер жұмысына көмектесетін тағы баска да ұсак молекулярлы заттар ашылған. Ісік гендерінін белгілі бір тобында мутация, яғни жасушалардың өзгеруі аркылы обыр жасушаларының туатыны дәлелденген. Мұндай мутациялар өз бетінше кездейсок жағдайда пайда бола алады, бірак канцерогендер олардың жиілігін жоғарылатады. Барлык геномның аз ғана бөлігін кұратын гендердін екі тобы ісік үдерістерін реттеуде аса үлкен кызмет атқарады. Өздерінін жалпы калыпты дене кұрылысында олар жасушаның өмірлік циклын кадағалайды; ол күрделі үдеріс және ағзаның реттеу касиетіне бағынбайтын биохимиялык серпілістерден тұрады. Гендердің 1-ші тобы — протоонкогендер, олар жасушаның бөліну үдерісін арттырады; 2-ші тобы — ісік тежеуші (супрессиялаушы) гендер, олар бұл үдерісті кейін кайтарып, басып отырады. Мутацияның (өзгерудің) нәтижесінде протоонкогендер карциногенді жүктеу/скачать 19,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|