Педагогтің аты-жөні:
|
|
Күні:
|
|
Сыныбы:
|
Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны:
|
Сабақтың тақырыбы:
|
Кинетикалық энергия.
Потенциалдық энергия. (Пр. №18)
|
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты
|
7.2.3.2 – механикалық энергияның екі түрін ажырату;
7.2.3.3 – кинетикалық энергия формуласын есептер шығаруда қолдану;
7.2.3.4 – жоғары көтерілген дене үшін потенциалдық энергияның формуласын қолдану
|
Сабақтың мақсаты:
|
Барлық оқушылар істей алады. механикалық энергияның екі түрін ажырата алады.
Көптеген оқушылар механикалық энергияның екі түрін ажыратып тәжірибе істей алады:;
Кейбір оқушылар істей алады: кинетикалық энергия.потенциалдық формуласын есептер шығаруда қолдану;
|
Бағалау критерийлері
|
механикалық энергияның екі түрін теория тұрғысынан сипаттайды;
тәжірибесінің мәнін түсінеді;
|
Құндылықтарға баулу
|
Берілген есептерді шығаруда қажет формуланы тауып, өлшем бірлігін сауатты жазып, нақты жауабын дұрыс табу арқылы еңбек және шығармашылық құндылығы
қалыптасады.
|
Сабақ кезеңі/Уақыты
|
Педагогтің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
Бағалау
|
Ресурстар
|
Сабақтың басы
Өткенге шолу
|
Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен амандасу, түгендеу, сабаққа дайындығын бақылау.
Өткен материалды меңгергендерін тексеру мақсатында қайталау жүргізу
|
Оқушылар ауызша сұрақтарға жауап бере отырып өткен сабақта өтілген материалды еске түсіреді. Мұғалім дұрыс және бұрыс жауаптар бойынша оқушыларға кері байланыс береді
|
Дескриптор:
механикалық энергияның екі түрін сипаттайды
|
Онлмектеп
Тапсырма
сын орындайды.
Оқулық
10балл
|
Сабақтың ортасы.
Жеке жұмыс
10 мин
|
https:
//youtu.be/6cs0XyB1cvg
Сілтемені тыңдай отырып теориялық білімі қалыптасады.
Энергия. Денелердің потенциалдық және кинетикалық энергиялары
Заводтар мен фабрикалардағы станоктар мен машиналар жұмыс істеу үшін, оларды электр двигатальдері қозғалысқа келтіруі керек, ал электр двигательдері электр энергиясын жұмсайды. Автомобильдер мен самолеттер, тепловоздар мен теплоходтар жанғыш отын энергиясының, гидротурбиналар биіктен құлап аққан судың энергиясын жұмсау арқылы жұмыс істейді. Біз өзіміз өмір сүріп, жұмыс істеу үшін өз энергиямыздың қорын тамақ арқылы ауық - ауық жаңар тып толықтырып отырамыз.
«Энергия» терминін 1807 жылы ағылшын ғалымы Юнг енгізген, грек тілінен аударғанда «қозғалыс» дегенді білдіреді. Энергия – ішкі, жылу, ядролық, механикалық болып бөлінеді. Біз бүгін сіздермен механикалық энергиямен танысамыз. «Энергия» деген сөз күнделікті тұрмыста да жиі қолданылады. Мысалы, көп жұмыс істей алатын адамдарды энергиясы, мол, қайратты адамдар деп атаймыз. Энергия дегеніміз не? Бұл сұраққа жауап беру үшін мысалдар қарастырайық. Сығылған серіппе жазылғанда жұмыс істей алады, мысалы, жүкті көтер алады немесе арбаны итеріп қозғалтады. Жоғары көтеріліп қойылған қозғалмайтын жүк жұмыс істемейді, бірақ егер сол жүк төмен түссе, онда ол жұмыс істейді (мысалы, қазықты жерге қағып жібере алады). Әрбір қозғалыстағы дененің жұмыс істей алатын қабілеті бар. Мысалы, көлбеу жазықтықтан домалаған А болат шар В ағаш цилиндрге соғылып, оны біраз жерге жылжытады. Бұл жағдайда жұмыс істеледі. Егер бір дене немесе өзара әсерлесетін бірнеше дене жұмыс істей алатын болса, онда оларды, энергиясы бар деп айтылады. Энергия - бір дененің қандай жұмыс істей алатындығын көрсететін физикалық шама. Энергияны да жұмыс бірліктерімен, яғни джоульдармен өлшенеді. Денелердің қозғалысы салдарынан туындаéтын ýнерãèÿны кèнетèкалық ýнерãèÿ (Åк) деп атаéды. Áелгілі бір күштің әрекетінен қозғалысқа келген барлық денелердің кинетикалық энергиясы бар және неғұрлым дененің массасы үлкен және жылдамдығы жоғары болса, соғұрлым оның кинетикалық энергиясы көбірек болады (5.8сурет). Кинетикалық энергияны Åk = mv2/ 2 (33.1) формуласымен анықтайды. Åгер горизонталь жазықтық бойымен қозғалған дене жылдамдығын күштің әрекетінен өзгертсе, онда бұл күштің жұмысы дененің кинетикалық энергиясының өзгеруіне әкеледі. Áұл жағдайда кинетикалық энергия туралы теорема орынды. Òеңәрекетті күштің жұìысы дененің кèнетèкалық ýнерãèÿсының өзãерісіне тең: A = Åk2 – Åk1. (33.2) Кинетикалық энергия салыстырмалы шама болып табылады, өйткені жылдамдық — салыстырмалы шама, әртүрлі санақ жүйелерінде ол түрліше болады. Åнді өзара әрекеттесуші денелердің энергиясы деп аталатын потенциалдық энергияға тоқталайық. Ïотенöèалдық ýнерãèÿ (Å p) деп өзара әрекеттесуші денелердің (неìесе бір ғана дене бөліктерінің) өзара орналасуы боéынша анық талатын ýнерãèÿны аéтады. кинетикалық энергия потенциалдық энергия тірек сөздер: Сендер • механикалық энергияның екі түрі — кинетикалық және потенциалдық энергиялар туралы білетін боласыңдар; • кинетикалық және потенциалдық энергия ларды есептеуге арналған формулаларды пайдаланып, есептер шығарып үйренесіңдер. 156 Àуырлық күшінің біртекті өрісіндеãі потенöèалдық ýнерãèÿ. Жердегі кез келген денеге ауырлық күші әрекет етеді. Жер бетінен көтерілген дененің потенциалдық энергиясы болады. Жер мен дене өзара тартылады. Дене жерге құлағанда ауырлық күші атқаратын жұмысты есептейік. Дене h1 биіктіктен h2 биіктікке құласын делік (5.9сурет). Денеге әрекет етуші ауырлық күші жасайтын жұмыс бұл жағдайда A = mgH = mg(h1 – h2) немесе A = –(mgh2 – mgh1) (33.3) формуласы бойынша есептеледі. Å p1 = mgh1 және Å p2 = mgh2 өрнектері дененің бастапқы және соңғы күйлерін сипаттайды. Онда Å p = mgh (33.4) формуласы бойынша анықталатын шама энергия болып табылады. Áұл энергияны àуырлық күшінің біртекті өрісіндеãі потенöèалдық ýнерãèÿ деп атаған. (33.3) формуладан ауырлық күші атқаратын жұмыс дененің потенциалдық энергиясының азаþына тең екенін көрсетеді: A = –(Å p2 – Å p1). (33.5) Ïотенциалдық энергияны есептеу кезінде энергияның “нөлдік деңгейін” дұрыс таңдап алу маңызды. Әдетте, Жердің ауырлық күші өрісінде нөлдік деңгей ретінде теңіз деңгейі алынады. Сондықтан Жерден көтерілген кез келген дененің оң потенциалдық энергиясы болады. Дене құлағанда оның потенциалдық энергиясы азайып, ал кинетикалық энергиясы артады. Себебі бұл кезде дене жылдамдығы
|
Әр оқушы
механикалық энергияның екі түрін ажыратып
есептер шығарады, талдайды.
|
Дескриптор:
механикалық энергияның екі түрін сипаттайды,
біледі.
-Ғалымдардың тәжірибесінен мысалдар келтіреді
Есеп шығара алады
|
.
|
Жеке жұмыс
«Кім жүйрік» әдісі
12 мин
|
.5.3,5.4 жаттығуды шығарады.
|
Оқушылар
Мех-қ энергия формуласын қолданып есептер шығарады.
|
Дескриптор
-Мех-қ энерг-ң формуласын біледі. формуласын біледі.
Мех-қ энергияның формуласын есептер шығаруды қолданады
Жалпы балл -4
|
7-сынып оқулығы.
Онлайн мектеп
Тапсырма
сы
|
Сабақтың соңы.
Рефлексия
3 мин
|
Рефлексия Сабақ соңында оқушылар сабақ бойы жасаған жұмыстары бойынша рефлексия жүргізеді. Үйге тапсырма: 5.3,5.4 жаттығуды шығаруды аяқтайды
32,33 параграф
|
Формулаларды
Ретпен жазады. Сілтемені қолданады
Онлаймектеп конспектісін, тапсырмаларды қолданады
|
|
|
Саралау. Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз қабілетті оқушылардың алдына қандай тапсырмалар қоясыз?
|
Бағалау. Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?
|
Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау
|
Оқушыларға жаңа сабақты түсіндіру мақсатында өткен білімдері бойынша бірнеше сұрақтар қойылады Досыңа көмек әдісі арқылы жұпта бір – біріне көмек беріп үйренеді. Сабақ соңында жаңа тақырыпты бекіту мақсатында тест жұмысы алынады. Бұл оқушыларға алдағы ҰБТ-ға дайындық кезеңі болып табылады.
|
Энергия түрлерін салыстырады.
|
Физика кабинетіндегі қауіпсіздік ережесі еске салынады.
|
Жалпы бағалау
Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті? Оқыту туралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз.
1:
2:
Сабақты жақсартуға не жәрдемдесер еді? Оқыту туралы да, сабақ беру туралы да ойланыңыз.
1:
2:
Сабақ кезінде, сынып немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/қиыншылықтары туралы мен нені анықтадым? Келесі сабақтарда неге назар аудару керек?
1:
2:
|
