Сабақ: №1 Сабақтың тақырыбы: Сызу аспаптары мен жабдықтары. Сабақтың мақсаты

Тілік пен қиманың арасындағы айырмашылық.

а) Білімділік: Нәрсенің қимасы мен тілігін орындап, сызбаға орналастыруға

үйрету, өз беттерімен ізденіп жұмыс жасауға дағдыландыру,

өздерінше ой қорыта білуге, таным мүмкіндігін анықтап,

сауатты, сызбаларды көркем түсіре білуге үйрету.

ә) Дамытушылық: Шығармашылық жұмысты іздену барысында білімдерін

тереңдетіп, ой-қиялдарын, өз бетімен шешім қабылдау,

белсенділігін, танымдық қабілетін дамыту.

оқушыларды өз бетінше жұмыс істеуге, жетекшілік қасиетін

дарытуға, эстетикалық әсемдікті тани білуге үйрету.

Сабақтың көрнекілігі: А4 пішіміндегі қағаз, қарындаштар, сызғыш, өшіргіш, шеңберсызар және т.б.
Сабақтың өту барысы:

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі.
   
2. 
   Үйге берілген тапсырманы тексеру.
   
3. 
   Жаңа тақырыпты түсіндіру.
   
4. 
   Тапсырмаларды орындау.
   
5. 
   Сабақты бекіту.
   
6. 
   Үйге тапсырма.
   

Қима - сызбаны оқуды жеңілдету үшін пайдаланылатын шартты кескін. Егер қиюшы жазықтық тесікті немесе шұңқырды шектейтін айналу бетінің осі арқылы өтсе, онда тесіктің немесе шұңқырдың контуры толық көрсетіледі. Әдетте, қима фигурасы өзіне сәйкес қандай масштабта сызылса, ол да сондай масштабта сызылады. Бірақ керек болған жағдайда қиманы басқа масштабта сызуға болады. Бұл жағдайда қима белгілерінің (А- А немесе Б- Б әріптерінің ) төменгі жағына оның масштабы жазылады (2- сызбадағы Б- Б).

Қиюшы жазықтықтың санына қарай, тілік қарапайым және күрделі болып

Екі топқа бөлінеді. Тек бір қиюшы жазықтықтың көмегімен алынған тілікті

қарапайым тілік деп атайды. Қарапайым тіліктер қиюшы жазықтықтың горизонталь

проекцилар жазықтығымен салыстырғандағы орнына қарай горизонталь,

вертикаль және көлбеу болып уш түрге бөлінеді. Нәрсені горизонталь проекциялар

жазықтығына перпендикуляр жазықтықпен қиғанда вертикаль тілік шығады.

Вертикаль тіліктің өзі фронталь тілік және профиль тілік болып екі түрге бөлінеді.

Егер қиюшы жазықтық фронталь проекциялар жазықтығына параллель болса.

Онда вертикаль тілік фронталь тілік деп, ал қиюшы жазықтық профиль

проекциялар жазықтығына параллель болса, онда вертикаль тілік профиль тілік

деп аталады. Ішкі құрылысы тек бір қиюшы жазықтықты пайдаланатын тіліктерде

анықталмайтын тетікбөлшектер өндірісте жиі кездеседі. Мұндай жағдайларда

бірнеше қиюшы жазықтықтардың көмегімен алынған тіліктер қолданылады. Екі

немесе одан да көп қиюшы жазықтықтардың көмегімен алынған тіліктер күрделі

тіліктер деп аталады. Күрделі тілікте қиюшы жазықтықтың саны екеуден кем

болмайды. Осы қиюшы жазықтықтардың өзара орналасуына қарай күрделі тілік,

сатылы және сынық тілік болып екіге бөлінеді. Сатылы тілікте қиюшы жазықтықтар

өзара параллель болады, ал сынық тілікте олар доғал бұрыш жасап қиылысады.

Сынық тілікте қиюшы жазықтықтар өзара доғал бұрыш жасап қиылысады.

Осындай қиюшы жазықтықтардың біреуін олардың қиылысу сызығынан

айналдырып, екіншісімен беттестіреді. Егер беттескен қиюшы жазықтықтар негізгі

проекциялар жазықтықтарының біреуіне параллель болса, онда сынық тілік

көріністің орынына салынады.

Тілік пен қиманы шатастырмау керек. Олардың арасындағы айырмашылықты жақсы түсініп алған дұрыс. Қиманы салғанда тек қиюшы жазықтықтың тікелей өзінде жатқан фигура ғана көрсетіледі. Ал тілікті салғанда қима фигурасына қиюшы жазықтықтың ар жағында жатқандарды да қосу керек.

Қарапайым тіліктер. Горизонталь тілік, вертикаль тілік және көлбеу тілік.

а) Білімділік: Нәрсенің тіліктерін орындап, сызбаға орналастыруға

үйрету, өз беттерімен ізденіп жұмыс жасауға дағдыландыру,

өздерінше ой қорыта білуге, таным мүмкіндігін анықтап,

сауатты, сызбаларды көркем түсіре білуге үйрету.

ә) Дамытушылық: Шығармашылық жұмысты іздену барысында білімдерін

тереңдетіп, ой-қиялдарын, өз бетімен шешім қабылдау,

белсенділігін, танымдық қабілетін дамыту.

оқушыларды өз бетінше жұмыс істеуге, жетекшілік қасиетін

1. 
   Ұйымдастыру кезеңі.
   
2. 
   Үйге берілген тапсырманы тексеру.
   
3. 
   Жаңа тақырыпты түсіндіру.
   
4. 
   Тапсырмаларды орындау.
   
5. 
   Сабақты бекіту.
   
6. 
   Үйге тапсырма.
   

Сабақтың барысы:

-суретте горизонталь проекцияның орнына горизонталь тілік сызылған, ал фронталь және профиль проекциялар өзгеріссіз қалдырылған. Мұнда қиюшы жазықтықтың орны көрсетілген және тілік белгіленген. Өйткені нәрсе қиюшы жазықтыққа қарағанда симметриялы емес. Ал нәрсе қиюшы жазықтыққа қарағанда симметриялы болса, қиюшы жазықтықтың орнын көрсетудің және тілікті белгілеудің қажеті жоқ (137-сурет).

-суретте алдыңғы және үстіңгі көрі ністері берілген тетікбөлшектің сызбасын салуда көлбеу тілікті пайдалануға болады. Тетікбөлшектегі тесік пен ойықты шектейтін цилиндрлік беттердің осьтері арқылы өтетін жазықтық горизонталь проекциялар жазықтығына көлбей орналасқан. Осы жазықтықпен тетікбөлшекті ойша екіге бөлейік (138,