Сабақ: №23 Сабақтың тақырыбы: Тұздар гидролизі Мақсаты

- Топта бірлесіп жұмыс жасауға үйренеді;

- Өзара диалогтік қарым – қатынас құруға үйренеді

1. Ұйымдастыру

(1мин)

2. Э.Д.теориясы тұрғысынан тұздарға анықтама беріңдер

3.Тұздардың түзілу типтерін атаңдар

4. Ион алмасу реакцияларының жүру жағдайын түсіндіріңдер

5. рН дегеніміз не, оның практикалық маңызы қандай?

6. Индикаторларды атаңдар. Олардың көмегімен ортаны қалай анықтайды?

мысалдар келтіреді

(5 мин)

Номерленген үш сынауықтағы заттарды анықтауға арналған тәжірибе

Сілтілердің, қышқылдардың сулы ерітінділеріндегі ортасын, рН көрсеткішті анықтау

Бір оқушы экспериментті орындап, индикатор көмегімен заттарды анықтайды, оқушылар сұрақтарға жауап береді

(5 мин)

Бүгінгі сабағымызды есеп шығарудан бастайық: 3 моль мыс (ІІ) хлоридінің ерітіндісін калий карбонаты ерітіндісінің артық мөлшерімен әрекеттестіргенде, газ бөлініп, тұнба түзілді. Түзілген тұнбаның массасын тауып, ерітіндінің ортасын

анықтаңдар

Олай болса, мұны тәжірибе жүзінде дәлелдеп көрейік

Есептің берілгені дұрыс екен, ал теңдеу жазғанда бір-нәрсені ескермедік, ол не нәрсе?

Иә, дұрыс! Бүгінгі сабақта біз сендермен әр-түрлі тұздардың сумен әрекеттесуін қарастырамыз, кейін есебімізге ораламыз

Сабақ тақырыбын жазайық: «Тұздар гидролизі»

Берілгені:

v(CuCl2)=3 моль

табу керек:

m(тұнба)=?

Шешуі:

газдың бөлінбейтінін және тұнба түзілмейтінін айтады

CuСО₃ -сызықша тұр, бұндай тұз ерітіндіде болмайды

Ерітіндідегі тұз бен судың әрекеттесуін

Оқушылар дәптерлеріне тақырыпты жазады.

Балалар, жаңа тақырыпты түсіну барысында жасаған бақылауларымыз бен қорытындыларымызды таблицаға түсіреміз

Су молекуласы қалай диссоциацияланады?

рНкөрсеткіштің мәні өзгере ме?

Тәжірибе жасап көрейік: CuCl2 ерітіндісіне лакмус индикаторын құямыз

салыстыру үшін тұз қышқылын HCl да сынап көрейік

мыс (ІІ) хлоридінің түзілу типін анықтайық (ерігіштік кестесі бойынша)

ендеше қандай қорытынды шығаруға болады?

Берілген алгоритм бойынша гидролиз теңдеуін жазыңдар: Қорытынды:

Енді калий карбонатын К2СО3 сынап көрейік, ерітіндіге фенолфталейн индикаторын тамызамыз

Салыстыру мақсатында КОН-ты сынап көрейік

калий карбонатының түзілу типін анықтайық (ерігіштік кестесі бойынша)

Берілген алгоритм бойынша гидролиз теңдеуін жазыңдар:

Қорытынды:

NaCl мен дистилденген суға салыстырмалы тәжірибе жүргіземіз, ерітінділерге лакмус индикаторы құйылады

Бұдан қандай қорытынды жасауға болады ?

Қорытынды:

Анықтамасын оқиды

«гидро»-су, «лизис»-ыдырау

Дәптерлеріне таблица сызады

рН=7, ендеше орта бейтарап екендігін айтады.

Химиялық эксперимент №3

Оқушылар мыс (ІІ) хлоридін сынауыққа құйып, индикатор тамызады, ерітінді қызыл түске боялады

HCl-да қызыл түске боялды (тәж.№4)

екі тәжірибеде де қызыл түс берді, ендеше орта қышқылдық, рН < 7

оқушылар мыс (ІІ) хлоридінің әлсіз негіз бен күшті қышқылдан түзілгендігін айтады

1. 
   CuCl2 ↔ Cu²⁺ + 2Cl^-
   
2. 
   Cu²⁺ -әлсіз ион (катион), себебі Cu(ОН)2-әлсіз негіз
   
3. 
   Cu²⁺ +НОН↔ CuОН⁺ + Н⁺
   
4. 
   CuCl2 + НОН↔ CuOHCl + HCl
   
5. 
   [Н⁺]>[ОН^-], рН<7, орта қышқыл Гидролиз катион бойынша
   

Оқушы химиялық тәжірибе (№5)жасау арқылы калий карбонаты ерітіндісі таңқурай түске боялғанын байқайды.

КОН ерітіндісі де таңқурай түске боялғанын байқайды.(тәж. №6)

Оқушылар калий карбонатының күшті негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұз екенін анықтайды

1. 
   К2СО3↔2К⁺ + СО3^2-
   
2. 
   СО3^2- -әлсіз (анион),
   
3. 
   Н2СО3 әлсіз қышқыл құрамына кіреді
   
4. 
   СО3^2- +НОН↔НСО3^- + ОН^-
   
5. 
   К2СО3 +НОН↔КНСО3+ КОН
   
6. 
   [Н+] <[ОН-], рН>7, ерітінді ортасы сілтілік
   
7. 
   Гидролиз анион бойынша жүреді
   

(Таблицаны толтырады)

Оқушы тәжірибе жасайды (№7) бір сынауыққа натрий хлоридінің, екінші сынауыққа дистильденген су құйып, лакмус құяды . Екі ерітінді де сия көк түске боялады.

Оқушылар натрий хлоридінің күшті негіз бен күшті қышқылдан жасалғанын айтады, су сияқты бейтарап орта көрсететінін айтады.

1. NaCl↔Na⁺ + Cl^-

2. әлсіз ион жоқ

3. реакция жүрген жоқ

4. NaCl +НОН↔ NaОН+НCl

5. [Н+] =[ОН-], рН=7, бейтарап орта

6. гидролизденбейді.

(Таблицаны толтырады)

( 6 мин)

Тұз түзілудің тағы қандай типі қалды?

Бұндай тұздарға гидролиздің қай түрі тән?

Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұз

Оқушылар : Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұздар газ және тұнба түзе отырып,соңына дейін гидролизденетінін айтады,

Рефлексия

(8 мин)

Химиялық диктант жазамыз

Оқушыларға өздерін бағалау мақсатында бағалау критерийлері беріледі

CuCl2 + К2СО3+ Н2О →Cu(ОН)2↓ +СО2↑ + 2КCl

v (Cu(ОН)2)=v(CuCl2)=3 моль

m(Cu(ОН)2)=М • v=98 г/моль • 3 моль=294 г

Жауабы: 535 г.

5-6 «+» -бағасы «3»

7-8 «+» бағасы «4»

9-10 «+» бағасы «5»

тапсырма (3мин)