Сабақ: №46 Пәні: Химия Мектеп: №273 орта мектеп Күні: 10. 03. 17ж 03. 2017ж

5 минут

1.Амандасу

-Сәлеметсіңдер ме,балалар! Бүгінгі күндеріңе сәттілік тілеймін!

Сабақты жоспарлау.

Психологиялық дайындық:

Химия – ырыс бұлағы,

35 минут

5 минут

Целлюлозаны клечатка деп те атайды. Ол –өсімдіктер клеткасы қабықшасының негізгі құрам бөлігі. Едәуір көп таралған биополимер. Крахмал мен целлюлозаның құрамына әр түрлі формалы глюкозаның кіруі олардың қасиеттеріне әсер етеді. Целлюлозаны тек күйіс қайыратын жануарлар ғана қорыта алады. Сондықтан оны азық есебінде қолдана алмайды. Целлюлозаның полимерлену дәрежесі n-нің мәні крахмалдан үлкен, сондықтан оның молекуласының массасы да глюкозадан үлкен.

Целлюлоза құрылымы тек түзу сызықты болады:

-С₆Н₁₀О₅- С₆Н₁₀О₅ - С₆Н₁₀О₅ - С₆Н₁₀О₅ –

Мақта, зығыр, кендір,т.б. талшықты материалдардың целлюлозадан түзілетіні осыған байланысты.

Қасиеттері: Целлюлоза ақ немесе сұр түсті талшықты қатты зат. Целлюлоза суда, спиртте, эфирде, ацетонда және т.б. органикалық еріткіштерде ерімейді.

2. Целлюлоза крахмалға қрағанда қиын гидролизденеді. Минерал қышқылының қатысында ұзақ уақыт қыздырғанда,бірнеше аралық өнімдер түзіледі:

(С₆Н₁₀О₅ ) n (С₆Н₁₀О₅ )х

n/2 С₁₂Н₂₂О₁₁ n С₆Н₁₀О₅

целлюлоза амилоид целлобиоза(дисахарид) глюкоза
3.Целлюлозаның гидроксил топтары арқылы әр түрлі эфирлерін алуға болады.

nHNO₃ целлюлозаның нитраты

[С₆Н₇О₂ (ОН)₂ ONO ₂ ] n+ nH₂O

целлюлоза динитраты

[С₆Н₇О₂ (ОН)₃ ] + 2nHNO₃ [С₆Н₇О₂ (ОН)₂ (ONO ₂) ₂ ] n+ 2nH₂O

целлюлоза тринитраты

3nHNO₃ [С₆Н₇О₂ (ОН)₂ (ONO ₂ ) ₃ ] n+ 3nH₂O

4. Целлюлозаға сірке қышқылымен күкірт қышқылы қатысында әсер етіп, целлюлозаның ди,триацетаттарын алуға болады.

2nCH₃COOH целлюлозаның нитраты

[С₆Н₇О₂ (ОН) ( OCOCH ₃ ) ₂ ] n+ 2nH₂O

целлюлоза диацетаттарын

[С₆Н₇О₂ (ОН)₃ ]+ 3n CH₃COOH [С₆Н₇О₂ (ОН) ( OCOCH ₃ ) ₃ ] n+ 3nH₂O

Динитроцеллюлозаны (коллоксилин) применяется также для получения коллодий алу үшін қолданады. Оны осы мақсатта қолдану үшін спирт пен эфир қоспасында ерітеді. Еріткіш буланып ұшып кеткен соң медицинада қолданылатын тығыз пленк– коллодий қалады. Динитроцеллюлоза пластмасса өндірісінде целлулоид алуда да қолданылады.Оны динитроцеллюлозаны камфорамен қосып балқыту арқылы алады.

Қолданылуы: жасанды жібек талшығын алуда қолданылады. Вискоза, мысты аммиакты жібек, ацеттатты жібек талшықтарын алуда қолданылады.

4.Сабақты қорытындылау, жүйелеу.

5.Үйге тапсырма: Целлюлоза. Ацетатты талшық. Көмірсутектер мен оттекті органикалық қосылыстар арасындағы генетикалық байланыс туралы оқу.

6.Кері байланыс.

- бүгінгі сабақтан алған әсерім....

- мынаны түсіндім....

- маған мынау қиын болды......

- келесі сабаққа ұсынамын....

Стикерге сабақтан алған әсерін жазып тақтада көрсетілген екі түрлі кейіптегі смайлик тұсына жапсырады