Негізгі бөлім: 28мин.
|
1.Жаңа сабақ . Жалпы түсінік беремін:
2. «Топтастыру» әдісі бойынша тақырыпшалар беремін
3. Қосымша тапсырмалар беремін, олардығы дұрыс орындалуын тексеремін.
Миға шабуыл стратегиясы сұрақтары арқылы жаңа тақырып ашылады.- 1. Органикалық қосылыстардың негізгі түрлерінің қайсысымен таныспыз? 2.Танысқан көмірсутектердің негізгі өкілдерін атап,онда химиялық байланыстың қандай түрі кездесетінін атаңыз? 3. Алкан,алкен,диен көмірсутектердің атауларының негізгі ерекшелігі неде дееп ойлайсыңдар? Атауларды қорғап шығу
4.Қаныққан көмірсутектер деп аталуы неге байланысты?
5.Қанықпаған көмірсутектерге нелер жатады?
6.Байланыстың қандай түрімен таныспыз?
7.Гибридтену дегеніміз не және оның қандай түрін білеміз? Төменде берілген заттардың ішінен бұрын өткен көмірсутектер класының ешқайсысына жатпайтын заттарды табыңдар: 1. СН3 – СН3
2. СН2 = СН2
3. СН ≡ СН
4. СН2 = СН - СН = СН2
Оқушылар осы кезге дейінгі көмірсутектердегі химиялық байланыстарды,олардың ерекшеліктерін біле отырып құрамында үш байланыс бар көмірсутектермен танысамыз. Алғашқы өкілінің формуласын біз анықтап білдік. Формулаға қарап отырып мағынаны тану үшін өздерін осы қосылыстардың жалпы формуласы,аталуы,байланыс (σ және π ) түрі, жұрнақшаныі атауы туралы не айта аласыңдар? «Топтастыру» әдісі бойынша тақырыптың мәнін ашу тапсырылады.
Слайд арқылы жалпы мәліметтер береді.
Оқушылар егер алкиндердің изомериясы алкендер мен диендердің изомериясына ұқсас болса,қандай тұжырымға келер едіңіздер?
Ацетиленнің қолданылуы
Органикалық синтезде көп қолданылады. Ол синтетических каучук алуда , поливинилхлорид бастапқы өнім ретінде жұмсалады.
Ацетиленнен сірке қышқылын, еріткіштер, (трихлорэтилен и 1,1,2-трихлорэтан)алады.
|
1.Оқушылар өз бетімен және топтасып тапсырмаларды орындайды .
2.Топта талқылайды.
«Топтастыру» әдісі бойынша талдайды.
Алкиндердің химиялық қасиеттері.
Ацетилен және оның гомологтарына тән реакция:
Қосылу , тотығу, полимерлену реакциялары.
1.Қосылу реакциялары 1) Ацетилен қатарындағы көмірсутектер галогендермен әрекеттеседі. Мысалы , ацетилен бром суын түссіздендіреді. Бромды қосып алу екі сатыда жүреді:
НС ≡ СН + Br2 CHBr = CHBr
1,2-дибромэтен
СHBr = CHBr + Br2 CHBr2 – CHBr2
1,1,2,2-тетрабромэтан
2) Жоғары температурада (катализатор қатысында) ацетилен сутекті қосып алады. Ацетиленді гидрлеу, қосып алу екі сатыда жүреді
HC≡ CH + H2 катализатор H2C = CH2
этилен
H2C = CH2 + H2катализатор CH3 – CH3
Этан
Егер ацетиленге хлорсутек қосылса, онда то образуется газ тәрізді зат винилхлорид, немесе хлорвинил түзіледі:
HC≡ CH + HCI CH2 = CHCI
Винилхлорид
2.Тотығу реакциясы. 1) Ацетилен калий перманганатын түссіздендіреді.Яғни, ацетилен (этилен сияқты) оңай тотығады:
2) Ацетилен ауада күйелі жалынмен жанады.
C2H5 +O2 C+CO + H2O
Егер қосымша оттек немесе ауа үрлесе , ацетилен толық жанады.
2C2H5 +5O2 4CO2 + 2H2O
Ацетиленмен ауа немесе оттек қоспасы қопарылыс беруі мүмкін. Таза ацетилен қысымды 0,2 МПа(2 атм.) көтергенде қопарылыс береді,сондықтан оны ацетон ерітіндісі ретінде поралы металдармен көмірге сіңіріп (1,5-2,5 МПа қысымда) баллондарда сақтап, тасымалдайды 3. П о л и м е р л е н у р е а к ц и я с ы.
Винилхлорид полимерленеді поливинилхлорид:
CH2 = CH + CH2 = CH + …. ( - CH2 – CH - )n
CI CI CI Мыс (ІІ)хлоридінің қатысында ацетилен димерленіп,тримерленеді HC≡ CH+HC≡ CH HC≡C-CH=CH2
Винилацетилен(бутен-1ин-3)
450-500 С –қа дейін қыздырылған көмірдің үстінен өткізгенде, ацетилен бензолға айналады.
3HC≡ CH C6H6
4.Орынбасу реакциялары
HC≡ CH+Ag2O Ag C≡ C Ag +Н2О
11-В-1 көру
|
АКТ,
түрлі-түсті қағаз, оқулық, дәптер
|
