Өзін – өзі тану сабағының жоспары

1. Білімділік. Батылдық, өжеттік ұғымдары туралы түсінік беру;

2. Дамытушылық. Шешім қабылдай білу іскерліктерін дамыту.

3. Тәрбиелік. Батылдыққа, өжеттікке, отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Жайлы баяу музыка қойылады.

Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ – қолыңызды айқастырмаңыз. Қолыңызды тізеңізге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін. Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын және таза әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңыз бен тілек – қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты. Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Оймен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, ізгі істер істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды. Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға бағыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көздерімізге де жетті, көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсылықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңызға тек ізгі, сәулелі ой келеді. Нұр бірте-бірте қарқынмен шұғылана бастайды, сіздің денеңізден шығып, жан-жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқандарыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағыттаңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз, олардың да жүрегі нұрға толсын. Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан-жануарларға, өсімдіктерге, барлық тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түкпір-түкпіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: “Мен нұрлымын... Нұр менің ішімде... Мен Нұрмын”. Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз... Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз. Жаймен көзіңізді ашуға болады.

«Өмірде ерлікке орын жетеді» тақырыбында әңгіме құрастыру.

• 
  Батылдық деген не?
  
• 
  Өжеттілік деген ше?
  
• 
  Өжет, батыл оқушылар бар ма арамызда?
  
• 
  Батылдық, өжеттілік көрсеткен кездерін болды ма?
  
• 
  Батыл болу үшін не істеу керек деп ойлайсыңдар?
  

Батыл болмай, батыр болмайды.

-Бойында батылдығы бар адам батыр бола алады.Ал батыл болу үшін өжет, төзімді, шыдамды, сабырлы болған жөн. Ата-анасын, елін- жерін сүйетін, қорқуды білмейтін адам ғана батыр бола алады. Бұл мақалдың айтылуы тегін емес.

Қойшы қаһарман.

Баяғы өткен заманда Қайырымсыз деген хан өмір сүріпті. Ол өте мейірімсіз болыпты. Көрші елдерге соғыс ашып, басып алып, бейбіт халықты жылатады екен. ­Қатыгез ханнан әбден қорлық көрген жұрттың көз жасы көлге айналыпты. Күндердің бір күнінде хан әдетінше бір елді басып алуға жорыққа кетеді.

Ханның шексіз жақсы көретін бір қызы бар екен. Қыздың сұлу болғаны сонша, қараған жан көзін тайдыра алмапты. Оның көздері қарақаттай мөлдір екі беті алмадай, ал еріндері таңғы шық қонған шиедей қызыл болыпты. Хан қызын қырық уәзірге тапсырады. «Мен жорыққа кеткенде, қызыма біреу қолын тигізсе, қырқыңды да жазалаймын!»-дейді. Сөйтіп, қайырымсыз хан соғысқа аттанып кетеді. Осы уақытты пайдаланып, бір айлакер жалмауыз кемпір ханның қызы Әйгерімді ұрлап әкетеді. Сандарын соғып қырық уәзір қалады.

Хан жорықтан оралғанда, қызының жоқтығын естіп, «аһ» ұрады. «Кімде-кім менің қызымды тауып әкелсе, қалғанын беремін»,- деп жар салады. Жарлық бүкіл жұртқа тарайды. Бірақ қызды ешкім таба алмайды. Елдің ішінде бір ешкі баққан домбырашы Қаһарман деген тапқыр да ақылды бала бар екен.

Қайырымсыз хан қырық күн бүк түсіп, ешкіммен тілдеспей жатып алады. Қызынан еш хабар болмаған соң, ашуын халқынан алып, жазалай бастайды. Сонда Қаһарман ханға барып:

- Дат, тақсыр! Маған үш күн мұрсат беріңіз. Жазықсыз халқыңызды жазаламаңыз. Осы шартымды орындасаңыз қызыңызды тауып әкелемін,- депті. Хан оған келіседі.

Бала домбырасын алып, жолға шығады. Қарны әбден ашып, жалаң аяқ табанын тас тілген Қаһарман домбыраға қосылып зар-мұңын төгеді.

Әнді естіген бір қарлығаш қойшының жанына ұшып келіп: «Сен іздеген Әйгерім Алынбас таудың артында, Көзжетпес деген шыңырауда тұтқында отыр. Ол жалмауыз кемпірдің қолында. Оны жеңу үшін, «Өлмес су» бұлағынан су ішіп, күш жинауың керек»,- дейді. Қойшы , «Өлмес судан» су ішіп қанған соң, бұлшық еті бұлтиып батыр болып шыға келеді.

Ол бір қара тасты уысына алып қысқанда үгітіп жібереді. Осы жерде қарлығаш жалмауыз кемпірдің тағы бір сырын айтып береді. «Жалмауыз кемпірдің барлық күші тырнағында. Сол тырнағын шауып алсаң, ол әлсіреп қалады». Қаһарман Алынбас тауына да жетеді. Одан асып, Көзжетпес шыңырауына да түседі.

Тас қараңғы шыңырауды жалмауыз кемпірдің мысықша жанған көздері жарық қылып тұр екен. Оның артында Әйгерім ұйықтап жатыр. Жалмауыз кемпір Қаһарманды көре салып, оған ұмтылады. Екеуі алыса кетеді.

Бір күн, бір түн дамылсыз алысып, бірін-бірі жеңе алмайды. Екеуі де әбден әлсірейді. Сол сәтте Қаһарманның есіне қарлығаштың айтқан сөздері түседі. Дереу соңғы күшін жинап, бар пәрменімен қылышты жалмауыз кемпірдің қолына қарай сермейді. Оның сояудай-сояудай тырнақтарын әп-сәтте алмас қылышпен шауып түсіреді. Сол-ақ екен, әлі кеткен жалмауыз кемпір сылқ етіп құлап түседі. Бірақ шыңыраудың іші қап-қара болып түк көрінбей қалады.

Қаһарман жер сипалап жүріп, Әйгерімді оятады. Оның айдай жүзінен нұр сәуле шашырап, шыңырау іші қайтадан жап-жарық болады. Айдай сұлуды көрген Қаһарман оған ғашық болып қалады. Өзін құтқарған ержүрек бала батырға Әйгерім де бас иеді.

Екеуі қуанышпен еліне қайтады. Қызының аман оралғанын көрген Қайырымсыз хан есі қалмай қуанады. Ол бүкіл халықты жинап: «Не тілейсің? Мен сөзімде тұрып, айтқаныңның бәрін орындаймын»,- дейді. Сонда Қаһарман: «Сұрайтыным – Әйгерім, тілейтінім – жазықсыз кез келген адамға қылыш көтермейсіз»,- депті.

Хан сөзінде тұрып, Әйгерімді Қаһарманға қосып, сол күннен бастап тыныш жатқан елге соғыс ашып, бейбіт халықты жылатқанын қойыпты.

• 
  Қаһарманның ержүрек батырлығын қандай іс-әрекетінен байқайсыңдар?
  
• 
  Қаһарман батырдың тағы қандай жақсы қасиеттері туралы айта аласыңдар?
  
• 
  Батылық, өжеттік көрсеткен кездерің болды ма?
  

«Батыр!» деген барша сүйген жақсы сөз,

Алтын туы сияқты ол ғасырдың.

Батыр ата: «Батыр бол!»- деп ұрандар!

Естіңдер жас жеткіншек қырандар!

Батыр болып, туған жерді қорғауды –

«Шын бақыт!»- деп тілек етіп сұраңдар.

1. 
   Абылай ханның Қабанбай батырға қойған аты. (Дарабоз)
   
2. 
   Ақжолтай батыр.(Ағыбай)
   
3. 
   Махамбеттің серігі. (Исатай)
   
4. 
   Рейхстагқа ту тіккен қазақ батыры. (Рахымжан)
   
5. 
   Желтоқсан оқиғасының батыры. (Қайрат)
   

ІІ. Тарихтағы батырларды, олардың бойындағы қасиеттерді еске түсірейік те батылдық ұғымына топтастырайық. Схема арқылы көрсету.

ІІІ. Жағдаятты шешу

Ойын

-Балалар жарты шеңбер құрып тұрады. Ортаға ұзындығы 2-3 метр болатын түзу жіп межеге белгіленеді. Ортаға бір ойыншыдан шығады. Ойыншыны ойын басқарушы орнында тұрып айналдырады. Бірнеше рет айналғаннан кейін сызылған сызықтың бойымен екі қолын жайып түп-түзу жүру керек. Кім межеге сызықтың бойынан ауытқымай түзу жүріп жетсе, сол батыл, жеңімпаз атанады. Жеңімпаздарды марапаттайды, қол шапалақтап, қошеметтейді.

жұмыс дәптер

оқулық

«Батыр ата» мәтін

Еңбекқор бала мен еріншек балаға мінездеме жазу.

Баяу әуен орындалып тұрады. Бүгінгі сабақтан алған әсерлеріңізді жүрегімізге саламыз. Бәріңізге үлкен рахмет!!!