1. Шеңберді геометриялық нүктелердің орны деуге болады ма? Неге?
2. Центрі О нүктесінде және радиусы r₌3.5см, болатын шеңбер сызыңдар. Түрлі түсті қарындашпен радиусын жүргізіңдер.
3. Центрі О нүктесінде және радиусы r₌5см, болатын шеңбер сызыңдар. Түрлі түсті қарындашпен түрлі доғалармен хордалар жүргізіп, белгілеңдер.
4. Центрі С нүктесінде және диаметрі AB=8см болатын шеңбер сызыңдар. радиусын және доға сызып түрлі түсті қарындашпен сызып көрсетіп, белгілеңдер.
ІІ деңгей тапсырмалары
1. ɷ(O; r) суреттегі шеңберді сызыңдар. A, B, D, F, O нүктелерінің қайсысы шеңбердің ішінде, шеңберден тыс, шеңбердің бойында жатады? О нүктесі шеңбер бойында жатады деуге болады ма? Жауаптарыңды негіздеңдер.
2. Егер А нүктесі арқылы түзу жүргізсе, ол түзу шеңбермен қиылыса ма?
Егер қиылысса, неше қиылысу нүктесі болады?
ІІІ деңгей тапсырмалары
1. Өмірдегі шеңберлердің қолданысы туралы көптеген мысалдар келтіріп. Олардың қолданылуы туралы қызықты эссе жазыңдар.
Қосымша ақпарат
Қорытындылау
Төмендегі бөлікті сабағыңыз туралы өз ойыңызды жазуға қолданыңыз.Өз сабағыңыз бойынша сол жақ бағандағы сұрақтарға жауап беріңіз.
1.Сабақ барысында өзгертулер енгіздіңіз бе?
2.Жүргізген жұмыс түрлері қаншалықты тиімді болды?
нүктелердің геометриялық орнының анықтамасын білу;
7.1.1.28
шеңбер мен дөңгелектің және олардың элементтерінің (центр, радиус, диаметр, хорда) анықтамаларын білу;
7.1.1.29
центрлік бұрыштың анықтамасы мен қасиеттерін білу және қолдану;
7.1.1.30
шеңбер диаметрі мен хордасының перпендикулярлығы туралы теоремаларды дәлелдеу және қолдану;;
Сабақ мақсаты
Барлық оқушылар:
Оқушылар шеңбер тақырыбы бойынша геометриялық есептерді шығару машықтарын дамытады, геометрия пәні бойынша алған білімдерін қайталау және білімдерінің практикалық бағытталуын қадағалау, шығармашылық қабілеттерін қалыптастырады.
(МК) .Сұрақ-жауап әдісі арқылы оқушылармен пікір алмасу
(Сұрақтары:
бір түзудің бойында жатпайтын үш нүктеден тұратын фигура? (үшбұрыш)
екі қабырғасы тең үшбұрыш? ( тең бүйірлі)
барлық қабырғалары тең үшбұрыш ? (теңқабырғалы)
бұрышты қақ бөлетін сәуле? (биссектриса)
үшбұрыштың төбесін қарсы жатқан қабырғаның ортасымен қосатын
кесінді? (медиана)
бұрышты өлшейтін құрал? (транспортир)
Сабақтың ортасы (6-40 минут)
(МК,Ұ)
Бұрыш жазықтықты екі бөлікке бөледі. Бұл бөліктердің әр қайсысы бұрыш деп аталады. Қабырғалары а және b сәулелері болатын АОВ және ВОА бұрыштары кескінделген. Қабырғалары ортақ бұрыштар бір-біріне толықтауыш бұрыштар деп аталады. ВОА бұрышы АОВ бұрышына немесе АОВ бұрышы ВОА бұрышына толықтауыш бұрыштар.
Төбесі шеңбердің центрінде жататын бұрыш центрлік бұрыш деп аталады. Бұрыштың ішінде орналасқан шеңбер бөлігі осы центрлік бұрышқа сәйкес шеңбер доғасы деп аталады.
АКВ доғасы АОВ центрлік бұрышына сәкес. Шеңбер доғасының градустық өлшемі деп оған сәйкес центрлік бұрыштың градустық өлшемін атайды.
Төбесі шеңберде жататын, ал қабырғалары сол шеңберді қиып өтетін бұрыш шеңберге іштей сызылған бұрыш деп аталады.
АВС бұрышы шеңберге іштей сызылған . Оның В төбесі шеңбер бойында жатыр, ал бұрыштың қабырғалары шеңберді А және С нүктелерінде қиып өтеді. А және С нүктелері шеңберді екі доғаға бөледі. В нүктесі жатпайтын доғаға сәйкес центрлік бұрыш іштей сызылған В бұрышына сәйкес центрлік бұрыш деп аталады. Сонымен шеңберге іштей сызылған АВС бұрышына сәйкес центрлік бұрыш АОС бұрышы болады.
Теорема:Шеңберге іштей сызылған бұрыш өзіне сәйкес центрлік бұрыштың жартысына тең болады.
Теореманы дәлелдеу үшін 3 жағдайды қарастырамыз:
1. Бұрыштың бір қабырғасы шеңбердің центрінен өтеді. АО радиусын жүргізсек, теңбүйірлі АВО үшбұрышы шығады, мұнда АО=ОВ, сондықтан . 2∙∟АВО=∟AOD AOD бұрышы АВО бұрышына қатысты сыртқы бұрыш, сондықтан ол АВО және ВАО бұрыштарының қосындысына тең, яғни екі еселенген АВО бұрышына тең: . Осы себепті АВО бұрышы AOD центрлік бұрышының жартысына тең: .
2. Шеңбердің О центрі шеңберге іштей сызылған бұрыш қабырғаларының арасында жатады. ВD диаметрін жүргіземіз, сонда
.
3. Шеңбердің О центрі шеңберге іштей сызылған АВС бұрышынан тысқары жатсын. ВD диаметрін жүргіземіз, сонда .