2-САБАҚ.
Грамматикалық тақырып: Есімшенің -ар, -ер, -р жұрнақтарының қолданылуымен жасалатын формалар.
Лексикалық тақырып: Мәдени орындар
Есімшенің -ар, -ер, -р жұрнақтарының қолданылуымен жасалатын формалар. Формы, образующие при помощи суффиксов –ар/ -ер/ -р.
С помощью суффиксов -ар, -ер, -р образуются формы будущего времени, например, бара-р, кете-р, келе-р.
С помощью суффиксов -ар, -ер, -р и окончаний -да/-де; -нда/ -нде можно передать значение «перед тем, как». Например, Қоштасарда барлық ойыңызды айттыңыз. Перед прощанием вы свое мнение высказали.
С помощью суффиксов -ар, -ер, -р и вспомагательного слова алды+-м, -ң, -ңыз+-да+-да+нда с притяжательными и окончаниями жатыс септік можно образовать эту же форму. Например, Ол жұмыс жоспарын жаса+р алдында ойлануы керек. Ему нужно подумать перед тем, как составить рабочи план.
Передача значения «Бы». Образуется путем добавления суффиксов -ар, -ер, -р к глаголам, а также слова еді + притяжательные окончания. Например, Шешімді өзім қабылда+р едім. Я бы сам принял решение.
При помощи этих суффиксов можно показывать и возраст человека. Например, Бір жас + ар бала. Годавалый ребенок. (Г.Амандықова. Қазақ тілі. Алматы, 2007)
1-грамматикалық жаттығу. ар, ер, р қосымшаларын қойыңыз. Вставьте нужные аффиксы.
1. Біз саған жазда бар...мыз. 2. Сен, мүмкін, сенбіде өзің кел...сің. 3. Бұл іс туралы әлі ақылдас...сыңдар. 4. Сіз концертке үлгер...сіз деп ойлаймын. 5. Кешке қонақ күтеміз, ертерек кел...сің. 6. Сен түсін...сің деп айтып едім. 7. Тезірек шешім қабылда...сыз деп ойлаймыз. 8. Қай уақытта келетіндеріңізді айтсаңыздар, қарсы ал... едік. 9. Мұны білгенде ескерт... едік. 10. Ертең ерте келуге тырыс...сыз.
2-грамматикалық жаттығу. р, ер, р қосымшаларын қойыңыз. Вставьте нужные аффиксы.
1. Қоштас...да бәрін айтыңыз. 2. Жоспарымызды оқып шықсаңыз, біздің шешімімізбен келіс... едіңіз. 3. Осындай кездесуге кел... ме едіңіз? 4. Мен ойланар едім. 5. Мен кет...де бәрін сізге айтамын. 6. Ол бизнес жоспарын жас... алдында әбден ойлануы керек. 7. Бұл туралы айт...ымды өзің де білдің.8. Сіздің бұған келіс...іңізді білмедік. 9. Олар бес жас... қыз баланы асырап алды. 10. Он тоғыз жас... студент гран-приді жеңіп алды.
Достарыңызбен бөлісу: |
