қ а б а қ 1.Өлі табиғатқа жататын зат. 2.Адам қаңқасының бірі 3.Табиғат құбылыстарының бірі 4.Ұлттық ойын
5.Басы жоқ, қалпағы бар. 6.Түссіз және мөлдір болады 7.Көз қорғанышы
Ортасы 10-20 мин
20-23 мин
Ассоциацияқұру. «Топырақ» деген сөзді естігенде сендер қандай ассоциацияларды көз алдына елестетесіңдер?
Топырақ дегеніміз - жердің бетіндегі өсімдік өсетін жұмсақ қабаты.
Яғни, топырақ құрамына өсімдіктердің, жан - жануарлардың, қалдықтарының араласуы арқылы пайда болады.
Слайд№2
Топырақ - құнарлы топырақ, құнарсыз болады екен. Құнарлы топырақ арқылы еліміздің ауыл
шаруашылығы өсіп өркендейді. Кітаппен жұмыс.
Іштей оқу
Топтар бөліп оқиды
Тәжірибелік жұмысқа дейінгі бөлікті оқыту. Ақ қағазға топырақ салып анықтап қарату. Не көріп тұрғанын, не бар екенін сұрау?
- Топырақ құрамын мұнан әрі анықтау үшін тәжірибе жасайық?
(Қорытындыны тақтаға іліп отыру) 7.Берілген суреттермен жұмыс.Әңгімелеу 1 -топ.
Қайсы суретте адамдар топыраққа зиян,қайсысына пайда келтіруде?
топ
Өсімдіктің өсіп жетілуі үшін қандай жағдайлар қажет.
топ.
Топырақтың құнарлылығына жәндіктермен жануарлардың тигізетін пайдасы туралы әңгімеле. Тәжіриебелік жұмыс
Презентац ия
11-13
слайдтар Қосымша 2
Қосымша 3
Қосымша 4
32-37 мин
Туған жер тобы
- тәжірибе. 1 кесек топырақты суға салайық. Не байқадық? Көпіршік шықты?
Бұл ауа. Ол қайдан шықты? А У А
Туған тілім тобы
- тәжірибе. 1 уыс топырақты темір қалбырға салып, отқа қыздырып, бетіне шыныны ұстайық?
Не көрдік? Шыны бетіндегі су тамшысы. С У
Туған ел тобы
- тәжірибе. Топырақты одан әрі қыздырдық. Көкшіл түтін шығады. Бұл не?
Өсімдік қалдық, тамыр жанды. Ш І Р І Н Д І
Топпен жұмыс
- тәжірибе. Шіріндісі жанып біткен топырақты салып араластырдық.
Лайланған суды тұндырып қойдық. Стақан түбіне құм, бетіне саз шөгеді. Қ Ұ М
С А З
Дәптермен жұмыс. Топырақ құрамын жазғызу
Бағалау жұмысы ауызша/жа збаша
Презентац ия
14 - слайд
Қосымша 5
Соңы
Керібайланыс:
15-слайд
37-40 мин
«Плюс, Минус, Қызықты» әдісі.
Кері
Оқушылар сабақ барысында алған білімдерін,
байланыс
қолынан келмей жатқан тұстары мен қызықты болған
парағы
ақпараттарын жазады. Қорытындылау.
Үй тапсырмасы: «Жер-ерекше ғаламшар» атты хабарлама дайындау
Қосымша 6
Қосымшаақпарат
Дифференциациялап оқыту –Оқушыларға көбірек қолдаукөрсетудіқалайжоспарлайсыз?Қабілеті жоғары оқушыларғақандай міндеттер қоюдыжоспарлайсыз?
Бағалау–Оқушылардыңбілімінқалайтексересіз?
Қауіпсіздікережелері
Сіз оқушыға қолдау көрсету үшін
Алдын-ала дайындалған немесе
Топтық және
дұрыс жауап немесе негізгі ойды
оқушылармен бірге құрастырылған
жұптық
білдіретін тірек сөздер бере
бағалау критерийлері арқылы
тапсырмалард
аласыздар
топтық немесе жұптық бағалау
ы орындау
Тақтаға да тірек сөздер мен сабақта
жасауға болады.
барысында
өтілетін терминдер жазып қойсаңыз,
қауіпсіздік
көмек қажет оқушыға жеңіл болады.
техникасын
сақтау және
Дене
шынықтыру
минутасы. Оқушылар 2
топқа бөлінеді
1-топ: Күн
жүйесіндегі
ғаламшарлард
ың айналуын
көрсетеді
2-топ: Жерді
Күннің және өз
өсінің
айналуын
көрсетеді.
Мұғалім:Мерзімі:Сынып:Сабақ:№5
Тақырыбы
Жарықтың әсері
Сабақ негізделген оқу
мақсаттары
жарықтың өсімдіктердің дамуына әсерін түсіндіру;
Сабақ нәтижесі:
Оқушылардыңбарлығымынаныорындайалады: Оқулықта берілген және қосымша тапсырмаларды орындайды. Жазба жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді.
Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады:Топтық жұмысты брлесе орындайды.Өз бетінше жұмыс жасайды. Сұраққа жауап береді. Қосымша үлестірме ресурстармен жұмыс жасайды.
Оқушылардыңкейбіреуімынаныорындайалады:
Оқулықтан тыс берілген қосымша тапсырмалады орындайды.Тақырып бойынша қосымша мәліметтер мен дәлелдер келтіре алады.
Бағалау критерийі
Сұраққа жауап береді, жауаптарын дәлелдейді. Жеке, жұптық, топтық тапсырмаларды орындай алады. Сабақ барысында тыңдаушының назарын өзіне аудара алады.
Тілдік
құзіреттілік
Ресурстар
Оқулық, суреттер, топқа бөлуге арналған кеспе қағаздар және әртүрлі заттар,
топтық тапсырмалар, кері байланыс, стикер.
Өсімдіктердің қозғалысы. Қозғалыстың өсімдіктер тіршілігіндегі маңызы.
Өсімдіктердің қозғалу тәсілдері (тропизмдер, таксистер, өсу қозғалыстары).
Сабақтың жоспары
Жоспарланған
уақыт
Сабақ барысы :
Бағалау
түрлері
Басталуы 5минут
Ұйымдастыру кезеңі2 минутТоптарғабөлу. Гүлсуреттерібойыншабөліну. Оқушыларға сурет қиындыларын беремін. Сурет қиындыларын құрастырғанда раушан, тұңғиық, түймедақ гүлдерінің суреттері шығуы керек.
Психологиялықахуалқалыптастыру:3минут «Жіптікқұбыр»тренинг Оқушыларға түзу қағаз беріледі. Оны екіге бүктейміз. Арасын сваркалап жалғағанда ұзын құбыр шығу керек. Шарикті жіберемін. Шарик құбыр бойымен жылжыйды..
1-топ: Раушан 2-
топ:Тұңғ иық
3-
топ:Түй медақ
«Жіптік құбыр» тренинг, қағаздар
, шарик.
Жаңа білім 10 минут
Білужәнетүсіну Берілгенмәтіндердібалалароқыпалады. Жарықтың экологиялық факторлар ретіндегі маңызы 1-параграфта қарастырылды. Жарық фотосинтез барысында энергия береді, бүршік жару, гүлдеу, жапырақтың түсуі сияқты тіршілік үдерісін қамтамасыз етеді. Фотопериодизм – ағзалардың бейімделуі. Эволюция барысындағы миллиардтаған жылдар ішінде тірі ағзалар осы тұрақты көрсеткіштерге бейімделді. Тірі ағзаларда маусымдық өзгерістерді анықтайтын маңызды фактор – жыл бойындағы күн мен түн ұзақтығының мерзімді ауысымы. Фотопериодизм – тірі ағзалардың жарық күн ұзақтығына байланысты өзінің физиологиялық үдерістерін өзгерту қабілеті. Фотопериодизм деп тірі ағзалардың тәуліктің жарық уақытының ұзақтығының өзгеруіне әсер көрсету қабілеті деп те айтуға болады. Жарықты қабылдайтын барлық тірі ағзалар күн мен түн ұзақтығының мерзімді ауысымын қажет етеді деп те айтқан дұрыс. Яғни фотопериодизм құбылысы міндетті әрі қажетті сипатқа ие. Ол жарықты мүлде қабылдамайтын тіршіліктен басқа барлық тірі ағзаларға тән. Жарықты мүлде қабылдамайтын ағзаларға кейбір бактериялар, мұхит түбін мекендеушілер, жарық түсетін тереңдікте ешқашан болмаған ағзалар, еркін тіршілік ететін сатысы жоқ жасушаішілік және ағзаішілік паразиттер т.б. жатады.
Ауа райы және климат жағдайлары тұрақсыз. Бір жылы көктем ерте шығып, жылы болады, келесі жылы кеш шығып, суық болады. Басқа жыл мезгілдері туралы да осыны айтуға болады.
Ерте күн жылынып кеткеннен кейін күрт үсік түсуден немесе күзде күрт суып кетуден болатын ықтимал шығынды төмендету үшін барлық тірі ағзалар ауа температурасына ғана емес, жарық күн ұзақтығына да әсер көрсетуге бейімделген.
Ғалымдар көру мүшесі жоқ ағзалардың да фотопериодизмге әсер көрсететінін анықтады. Мысалы, қуыршақ сатысында қыстайтын көбелек дернәсілдері жарық күннің белгілі бір ұзақтығында ересек дараға айналады. Тәжірибе зерттеушілері қуыршақтарды температурасы төмен теттариумге қояды. Бірақ жарық көктемдегідей сәуір-мамыр айла- рына сәйкес келді. Өсімдіктердің өзгеретін жарық жағдайына бейімделуі. Бүршік жару, гүлдеу, жемісінің пісуі, жапырақтың түсуі сияқты үдерістердің барлығы – өсімдіктер тіршілігінің барлық маусымдық өзгерістері фото- периодизм заңына сәйкес жүреді.
Заңдылықтарды зерттеудің практикалық маңызы зор. Мысалы, шалқан өсіру. Бұл дақыл бақшада өседі, толыққанды тамыржеміс қалыптасып үлгерместен өсімдік гүлдеп, тұқым түзе бастайды. Тамыржемістің барлық қоректік заты сонда кетеді. Шалқан өсімдігін жылыжайда өсірген кезде жылдың кез келген уақытында ерте көктемдегі сияқты жарық түсіреді. Өсімдік толыққанды тамыржеміс түзеді де, көпке дейін гүлдемей тұрады. Ашық алаңда да осындай жетістікке жетуге болады. Ол үшін өскіндерді белгілі бір уақыт күңгірт пленка- мен жауып қояды. Өсімдіктерді осылай «алдау» әртүрлі дақылдардан қажет өнім алуға мүмкіндік береді. Уақытты өзгерту және жарық түсу ұзақтығын өзгерту арқылы қыс ортасында да өсімдікті өсіруге болады. Ұзақ және қысқа күн өсімдігі. Жабайы
табиғатта ғалымдар барлық өсімдікті ұзақ күн және қысқа күн өсімдігі