Сабақ түрі: аралас сабақ
Сабақты үйымдастыру формасы: фронтальді
Сабақты жүргізу әдіс-тәсілдері: репродуктивті, проблемалық
Құрал-жабдықтар: Қазақстанның физикалық картасы, Қазақстан аумағындағы жиынтық күн радиациясының картасы
Негізгі ұғымдар: климат, климат қалыптастырушы факторлар: географиялық ендік, ауа массалары, климатқа мұхиттар мен ағыстардың, жер бедері мен биіктіктің әсері
Номенклатура:
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңдері
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушылардың іс-әрекеті
|
1.Ұйымдасты-ру кезеңі
|
Оқушылармен амандасу. Түгендеу. Сабаққа дайындығын тексеру. Психологиялық дайындығын тексеру.
|
Мұғаліммен амандасу. Сабақта кім жоқ екенін анықтау.
|
2. Жаңа тақырыпқа көшу кезеңі
|
Бұрынғы өткен сыныптарды еске түсіру сұрақтары:
1) Климат дегеніміз не? Ол қандай климат құрушы факторларға тәуелді? Климаттың қалыптасуына географиялық ендік пен жер бедерінің ролі қандай?
2) Қазақстан қандай климаттық белдеуде орналасқан? Қазақстан аумағының мұхиттардан алыс орналасуы оның климатына қалай әсер етеді?
|
1) Климат дегеніміз ауа райының көп жылдар бойы қайталанып отыратын типі. Ол жер бедерінің сипаты, мұхиттардың ықпалы, географиялық ендік, ауа массаларының қозғалысы және адам әрекетіне байланысты қалыптасады.
2) Қазақстан қоңыржай климаттық белдеуінің оңтүстігінде орналасқан. Қазақстанның 4 мұхиттан алшақ жатуы оның континенттік климатының басым болуына әкеледі.
|
3. Жаңа тақырыпты меңгеру кезеңі.
|
Сұрақтарға жауап ала отырып, оқушыларды климаттың қалыптасу себептерін, климат құрушы факторлар арасындағы себеп-салдар байланыстарын ашуға үйретеді. Қазақстан климатының ерекшелігіне сипаттама береді: Қазақстан климаты шұғыл континентті, Қазақстан климатының қалыптасуына негізгі үш фактор әсер етеді: күн радиациясы, атмосфера циркуляциясы, төсеніш бетінің сипаты.
Оқушыларға сұрақ қояды: Жер бетіндегі тіршілік үшін күннің қандай ролі бар? Күн радиациясы ұғымына анықтама беріп, өлшем бірлігін айтады: Радиация дегеніміз не?
|
Мұғалімнің әңгімесін тыңдап, қажеттілерін жазып отырады. Түсінбегендерін сұрап, сабаққа қатысып отырады.
Сұраққа жауаптары: Күннің Жер үшін энергияның негізгі көзі екенін, Күн жер бетін, суды, мұхиттарды қыздырып, күн сәулесінің әсерінен өсімдіктерге фотосинтез процесі жүреді.
Оқушылар Қазақстан климатына негізгі 3 фактор: күн радиациясы, атмосфера циркуляциясы, жердің төсеніш бетінің әсер етуінен қалыптасатынын анықтайды. Кейін күн радиациясы – ол күннен жер бетіне түсетін сәулелі қуат екендігін айтады, өлшем бірлігі Дж/м2анықтайды.
1. Күн радиациясының түрлері: а) тура күн радиациясы, шашыранды радиация, жиынтық радиация, жұтылған радиация, шағылысқан радиация.
Күн радиациясы түрлері туралы сызбанұсқа:
Тура күн радиациясы Шағылысқан к.р.
Жиынтық к.р.
Шашыранды к.р. Жұтылған к.р.
2. Күн радиациясының географиялық ендікке байланыстылығын анықтайды
3. Күн радиациясының атмосфераның мөлдірлігіне және жыл мезгілдеріне байланысты таралу заңдылықтарын анықтайды.
|
4. Жаңа тақы-рыпты бекіту кезеңі
|
Күн радиациясының географиялық ендік бойынша таралуынды оқулықтың 84-85 беттеріндегі Қазақстан аумағының жиынтық күн радиациясы картасымен жұмыс істеуге тапсырма береді:
1. Картадан Петропавл, Астана, Қарағанды, Жезқазған, Тараз және Шымкент, қалаларының жиынтық күн радиациясының мөлшерін анықтаңдар.
2. Қазақстан аумағындағы 66° меридиан бойынша оңтүстіктен солтүстікке қарай жиынтық радиация мөлшері қалай өзгереді?
3. Бір ендік бойында орналасқан Алматы және Владивосток қалаларында жиынтық радиацияның мөлшері не себептен әр түрлі?
4. Алынған фактілерді пайдалана отырып жиынтық радиацияның таралу заңдылықтары туралы қорытынды шығарыңдар.
|
Тапсырмалардың орындалуы: 1. Птеропавл қаласында жиынтық күн радиациясының мөлшері 100 ккал, Астанада 100-110 ккал шамасында, Қарағандыда 110-120 ккал, Жезқазғанда 120-130 ккал, Таразда 130-140 ккал, Шымкентте 140-150 ккал-ден астам. 2. Оңтүстіктен солтүстікке қарай жиынтық күн радиациясының мөлшері артады. 3. Владивосток мұхит жағалауында орналасқандықтан атмосфераның жоғарғы қабаттарында бұлттар көптеп шоғырланады, олар күн сәулесінің түсуіне кедергі жасап, жиынтық күн радиациясының мөлшері Алматыдағыға қарағанда аз болады. 4. жалпы күн радиациясының түсуі оңтүстіктен солтүстікке қарай артады, ол географиялық орнына да тәуелді болады.
|
5. Сабақты қорытындылау кезеңі
|
1.Қазақстан климатының қалыптасуына қандай факторлар әсер етеді?
2. Күн радиациясының түрлері қандай?
|
1. Қазақстан климатының қалыптасуына күн радиациясы, атмосфера циркуляциясы және жердің төсеніш беті әсер етеді.
2. Күн радиациясының тура, шашыранды, жиынтық, жұтылған, шағылысқан түрлері болады.
|
6. Бағалау кезеңі
|
Сабақ барысында белсенді қатысып отырған және картамен жұмыс істеген оқушылар бағаланады.
|
Бағаларын тыңдап, ескертулері болса, мұғалімге айтып, күнделіктеріне қойдырады.
|
7. Үйге тапсырма беру кезеңі
|
Кескін картаға жиынтық күн радиациясын түсіру.
|
Күнделіктеріне үй тапсырмасын жазып алады.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
