Сабақ мақсаты: Оқушыларға асқорыту мүшелеріндегі ауруларға тоқталу арқылы білім беру. Міндеті

1.Оқушыларға асқазан-ішек ауруларына құрт ауруларына, тағамнан улануға тоқталу арқылы білім беру.

2. Оқушылардың білімін зертханалық жұмыс жасату арқылы алған білімдерін дамыту.

3.Оқушыларды салауатты өмір салтын қалыптастыруға тәрбиелеу.

Түрі: аралас

Әдісі: түсіндіру, кесте толтыру

Көрнекілік: Кесте «Ас қорыту мүшелері»

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру

2. Үй жұмысы: Сөз топтастыру

3. Жаңа сабақ материалын түсіндіру.

Асқазан-ішек аурулары кейде ауру қоздырғыш микробтар арқылы таралады. Ондай микробтар қайнамаған су ішкенде, таза жуылмаған көкөністер мен жемістерді жегенде ағзаға түседі. Таза жуылмаған ыдыстарды пайдаланғанда немесе қолды таза жумаған кезде микробтар ағзаға түсуі мүмкін. Ішекке түскен микробтар тез көбейіп, өздерінен улы заттар бөледі де, ағзаны улайды. Асқазан мен ішектің қауіпті ауруларына – дизентерия (қантышқақ), іш сүзегі, тырысқақ және т.б. аурулар жатады. Бұл аурулардың көпшілігінде дене қызуы көтеріледі, құсады, ішек қызметі бұзылып, іш өтеді. Бұл кезде адам өздігінен емделмеуі тиіс. Ауру белгілері біліне бастағаннан-ақ дәрігерге көріну қажет.

Кейбір ауру қоздырушы микробтар көбіне сілекейдің, қарын сөлінің, өттің әсерінен тіршілігін жояды. Тіршілікке ерекше бейім микробтар ішекке түсуі де мүмкін. Мұндай микробқа тырысқақ ауруының қоздырғышы – тырысқақ вибрионын жатқызуға болады. Оның пішіні үтірге ұқсас. Ол сулы ортада ұзақ уақыт тіршілік етуге әбден бейімделген және тіршілігін ұзақ уақыт жоймайды. Тырысқақ вибрионына хлорлы ізбес тез әсер етеді. Сондықтан да тырысқақ індеті таралған жерде алдымен қолды сабынмен жуады. Одан кейін арнайы дезинфекциялық ерітіндімен қолды шайып, артынан таза сумен жуады. Тырысқақ ауруының микробтары аш ішекті, дизентерия микробтары тоқ ішекті зақымдайды.

Ішек-қарын ауруларын көбіне тағам қалдықтарымен қоректенетін шыбындар, таракандар таратады. Олар тағамдарды әр түрлі ауру қоздырғыш микробтармен, ішек құрттарының жұмыртқаларымен ластайды. Сондықтан да тағамдарды тоңазытқышта, арнайы ыдыстарда, қораптарда сақтау керек. Жәндіктердің жаппай көбеймеуі үшін пәтерлерде, үйлерде, аулаларда гигиеналық ережелерді қатаң сақтау қажет.

Адам ағзасы көбіне таспақұрттар, аскарида, қылқұрттар, эхинококкпен зақымданатыны сендерге жануартанудан таныс. Ішек құрттар өте өсімтал келеді. Олардың жұмыртқалары көбіне шыбындар арқылы таралады. Қолды таза жумау, көкөністер мен жемістерді жумай жеу де ішек құрттарының таралуына себеп болады. Ішек құрттары жабайы және үй жануарлары арқылы да таралады. Етті, балықты шала пісірген кезде де, ішек құрттары тіршілігін жоймайды. Балаларда қылқұрттар кір қол, тырнақтары, лас киім, төсек-орын арқылы таралады.

Ішек құрттарынан сақтану үшін әрбір адам өзінің жеке басының тазалығына зор мән беру қажет. Сонымен бірге көпшілік орындарда (мектепте, аулада және т.б.) да гигиеналық талаптар қатаң сақталуы тиіс.

Тағамнан улану. Тағаммен улану тез арада байқалады. Тамақпен уланудың басты белгілері: іш ауырады, лоқсиды, құсады, іш өтеді, жалпы әлсіздік байқалады. Кейде адамның дене қызуы көтеріледі.

Тамақпен уланған кезде алғашқы көрсетілетін жедел жәрдем – ішекті, қарынды жуып тазалау. Ішті тазалау үшін жылы суға ас содасын (кейде марганцовка ерітіндісін) қосып ішкізеді. Бұл кезде бір стақан суға толық бір шай қасық ас содасы араластырылады. Ішті тазалауды бірнеше рет қайталау керек. Іш тазаланғаннан кейін ауру адамға қою шай беріп, төсекке жатқызады.

Тамақтан уланудан сақтану үшін: тағамдық заттарды көбіне тоңазытқышта ұстау; жылы жерде сақталған шұжық, қалбырлы ыдыстағы консервілерді пайдаланбау керек.

Кейде білместіктен улы саңырауқұлақтар жинап пайдалану да улануға себеп болады. Сондықтан да саңырауқұлақ жинағанда өте абай болу керек. Жеуге жарайтын саңырауқұлақтарды алдымен тазалап алып, жуып содан кейін қайнатады. Қайнатылғаннан кейін ғана қуыруға, тұздауға болады.

Балалар кейде білмей улы өсімдіктердің тұқымдары мен жемістерін жеп улануы да мүмкін. Сондықтан да өздеріңе таныс емес өсімдіктердің жемістерін жеуден сақтаныңдар!

Дұрыс тамақтану және денсаулық. Дұрыс тамақтана білу де денсаулықтың басты шарты. Адам дұрыс тамақтанған кезде ғана ағзасына қажетті тағамдық заттарды толық пайдаланады.

Адам пайдаланатын тағам әр түрлі, әрі қуаты мол нәрлі болуы қажет. Тағамның құрамында өсімдіктекті де, жануартекті де азық-түлік өнімдері болуы шарт. Тамақты дұрыс пайдалану туралы ғылым – диетология деп аталады.

Асқорыту сөлдерінің дұрыс бөлінуіне жеміс-жидектер, көкөністер, жеміс шырындары, сұйық тағамдар әсер етеді.

Ұзақ өмір сүрушілердің басты себептері де дұрыс тамақтана білумен тікелей байланысты.

Күніне төрт рет тамақтануға дағдыланған дұрыс. Бұл ережені өсіп келе жатқан балалар мен жасөспірімдер есте ұстағаны жөн. Ал ересектер күніне үш рет тамақтана беруіне де болады.

4. Бекіту:

5.Бағалау