|
ма?
Оқушылардың жауаптары:
Оралдағы Сырым Датұлының ескерткіші, Атыраудағы Исатай Тайманов пен Махамбет Өтемісұлының ескерткіштері, Астанадағы Кенесары Қасымұлының ескерткіші, Алматыдағы Амангелді Имановтың ескерткіші.
(Ұ, Ж) Сабақтың тақырыбын анықтаңдар. Сабақта нені білуіміз, нені үйренуіміз керек? Оқушылар:
қазақ халқының тәуелсіздігі үшін күрескен жандар жайлы білеміз;
тәуелсіздік үшін күрескен тұлғалар жайында өлең шумағын құрастырамыз, сурет саламыз, таныстырылымдар жасаймыз.
|
| |
Жаңа сабақ
|
Оқулықтағы 1-азат жолды оқу
Мұғалім: Тарихшылар Ресей империясының құрамына ерікті түрде кірген халықтар жайлы көп айта бермеу керек деп есептейді. Әрине, әр халық өз алдына, тәуелсіз өмір сүргісі келеді. Егер ұлы державаға күреспей-ақ қосыла салса, онда оның да өз себебі бар. Қандай себеппен Әбілқайыр хан Ресей империясының бодандығын қабылдағысы келді, қалай ойлайсыңдар?
Оқушылар: жоңғарлармен соғыс.
Мұғалім: Иә, Ресей империясы қазақтардың өз жерін жауларынан қорғауына күш жұмылдыра алатын еді. Бірақ олардың өз көздеген мақсаттары болды.
Қазақстанның Ресейге қосылуының оң жақтарын қарастырып көрейік. Екі-екіден жұмыс істей отырып, осы пікірді қорғайтын кем дегенде екі дәлелді келтіріңдер.
(Ж) Оқушылардың дәлелдері:
жаудың шабуылына күш біріктіру;
сауда-саттықты дамыту және т.б.
Ресей құрамына кірудің теріс жақтары, жағымсыз әсерлері де бар.
Тапсырмаға дейін оқулықтағы мәтінді оқу.
Слайд-презентацияны көру және электронды қосымшадан тапсырманы орындау. Мұғалім: Қазақстанның Ресей құрамына кіруінің қандай теріс жақтарын атайсыңдар? Оқушылардың жауаптары
XIX ғасырдың басында Ресей патшалығы Қазақстандағы ең шұрайлы жайылым жерлерді тартып алды. Тартып алған аймақтарға бекіністер тұрғыза бастады. Қазақтар тарапынан болған кішігірім наразылықтарды жазалаушы жасақ басып тастап отырды. Қазақ жеріне
хандардың билігі жүрмеді.
|
Оқулық
Электронды қосымша
Дәптер
|
|
Мұғалім: Осының бәрі көтерілістердің басталуына алып келді. Көтерілістерді күшпен басып отырды. Қанша басуға тырысса да, қазақ халқын күресуге шақырған көтеріліс басшыларының есімі халық жадында мәңгі сақталды.
Тапсырманы орындау:
Қатардағы артық тұрған есімдердің астын сыз. Неліктен, түсіндір?
|
Ватман, маркерлер
|
Мына тармақтарды кім жазған? Сен ол туралы не білесің?
Көтеріліс көсемдері жайлы көптеген өлеңдер, дастандар жазылды, күйлер өмірге келді.
|
Дәптер
|
Кенесары Қасымұлының қазасына арнаған Нысанбай жыраудың жоқтау өлеңін тыңдаңдар:
|
|
Еркін жел бүгін тынықсын
Ақындар әнін ұмытсын.
|
Ватман, маркерлер
|
Ерке ұлын іздеп жоқтаған
|
|
Туған жер зары естілсін.
|
|
Оқ тиген қалың ағаштай
|
|
Жалындап кетті-ау, Кенекем.
|
|
(Т) Оқушылар топта жұмыс істей отырып, шығармашылық тапсырмаларды орындайды: 1-топ
|
|
Өзіңді көтерілістің басшысымын деп елестетіп көр. Халықты азаттық үшін күреске
|
|
шақыратын үндеу құрастыр.
2-топ
|
Ақ қағаз, түрлі- түсті қарындаш
|
Көтеріліс басшысының есіміне шумақ құрастыр.
|
|
3-топ
|
|
«Бостандық бәрінен де артық» тақырыбында эссе жаз.
|
|
4-топ
|
|
Азаттық жолындағы күрескердің немесе қаруланған көтерісшілердің суретін сал.
|
|
Топтардың тапсырмаларды көрсетуі
|
|
ҚБ «Сиқырлы сызық» стратегиясы.
Оқушылар дәптердің шетіне шкала сызады және өздерінің пікірлері бойынша тапсырманың қандай деңгейде орындалғанын айқаршықпен (+) белгілейді. Мұғалім тексеру кезінде оқушының бағасымен келіссе, айқаршықты айналдыра қоршайды, егер келіспесе, өзінің айқаршығын төменге немесе жоғарыға белгілейді.
|
Дәптер
|
Рефлексия
|
(ҚБ) «Көңіл күйді суреттейміз» стратегиясы.
Көңіл күйді суреттейміз.
|
Дәптер
|
|
Гүлді мына кез келген түспен боя.
Қызыл, қызғылт түс – қуанышты көңіл күй. Көк түс – жабырқаулы көңіл күй.
Сары түс – жағымды, бір қалыпты көңіл күй.
Күлгін түс – беймаза, дегбірсіз көңіл күй.
|
Түрлі-түсті бояулар
|
Үй тапсырмасы
|
Сенің туған жеріңде өмір сүрген азаттық үшін күрескендердің есімдерін анықта. Олардың бірі
жайлы шағын әңгіме құрастыр.
|
Дәптер
|
Мектеп: Мұғалімнің аты-жөні:
Сынып:
|
Пән: Дүниетану №27 сабақ
Ортақ тақырып: Су – тіршілік көзі.
Бөлімше: Табиғат жағдайлары және олардың маңызы.
|
Күні:
|
Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:
|
Тақырып:
|
Адамдардың алғашқы қоныстары қашан және қалай пайда болды?
|
Оқыту мақсаты
|
3.2.3.1 адамдардың табиғи жағдайларға байланысты орналасуын талдау (рельеф, климат, өсімдіктер мен
жануарлар әлемі, су нысандары).
|
Сабақтың мақсаты (Күтілетін нәтижелер)
|
Барлық оқушылар:
табиғат жағдайлары адамдардың қоныстануына қалай әсер ететіндігін білетін болады;
адамдар қоныстану үшін қандай жерлерді таңдағанын білетін болады.
Көптеген оқушылар:
картаға қарап, Қазақстан аумағында адамдардың қалай қоныстанғанына талдау жасайды;
елді мекендердің атаулары мен табиғат жағдайлары арасындағы байланысты табады.
Кейбір оқушылар:
ғаламтор ресурстарын немесе қосымша әдебиеттерді қолдана отырып, өздері тұратын елді мекеннің қалай және неліктен пайда болғанын және қандай табиғат жағдайлары әсер еткендігін біледі.
|
Тілдік мақсат
|
Оқушылар:
– табиғат жағдайларына байланысты адамдардың қоныстануына талдау жасайды (жер бедері, климат, өсімдіктер мен жануарлар әлемі, су нысандары).
Пәнге қатысты лексика және терминология:
Климат, тау, төбе, өзен, көл, өсімдіктер мен жануарлар әлемі.
Диалогке/жазылымға қажетті тіркестер:
|
|
Адамдар сулы жерлерге – өзендер мен көлдердің жанына қоныстанды. Адамдар таудың етегіне, төбелердің маңына орын тепті.
Еліміздің оңтүстігіндегі көптеген қалалар сауда жолының бойында пайда болды.
Талқыланатын мәселелер:
Ертеректе адамдар еліміздің қай бөлігіне қоныстанды: оңтүстігінде ме әлде солтүстігінде ме?
Неліктен адамдар қоныстану үшін өсімдікке бай, көп жануарлар мекендейтін жерлерді таңдады?
Неліктен көптеген қалалар еліміздің оңтүстігінде және Жетісуда пайда болды?
Хат:
Тапсырманы орындау:
Ежелгі заманда ең алғашқы адамдар еліміздің оңтүстігі – Қаратау тауының баурайына қоныстанды. Осының бірнеше себептерін жазыңдар.
|
Алдыңғы білімдер
|
Табиғат жағдайларының адам өміріне әсері. Адам өміріндегі өсімдіктер мен жануарлардың рөлі.
|
Сабақтың жоспары
|
Сабақ кезеңдері
|
Жоспарланған іс-әрекет
|
Ресурстар
|
Ой қозғау
|
Мұғалім: Алғашқы адамдар Африкада пайда болды. Сосын бірнеше мыңжылдықтар ішінде адам бүкіл Жер шарына қоныстанды. Ежелгі адамдардың сүйектерін ғалымдар Еуразиядан да, басқа құрлықтардың аумағынан да тауып жатыр.
Ал енді біздің еліміздің аумағында адамдар қалай қоныстанды, қоныстар қалай пайда болды және қалай дамыды, олардың атаулары қалай шықты деген сұрақтарды қарастырайық.
Оқулықтағы суреттерге қарап шығыңдар. Осы жерлердің қайсысына адамдар көбірек қоныстанды, қалай ойлайсыңдар? Неліктен?
Оқушылардың жауаптары
Мұғалім: Әрине, суы мол жерлерге қоныстанды.
Су – ең басты табиғат байлығы. Барлық адамдардың өмірі суға байланысты. Ерте заманнан бері адамдардың ірі және шағын өзендердің, көлдер мен теңіздердің жағалауына қоныстануы тегіннен тегін емес. Су бар жерде, өмір бар, тіршілік бар.
Француз жазушысы Антуан де Сент-Экзюпери су туралы былай дейді: «Су! Сенің не дәмің жоқ, не түсің жоқ, не иісің жоқ, сені сипаттау мүмкін емес, сенің қандай екеніңді білместен, сенімен шөл қандырады! Сені өмір сүруге қажетті деуге болмайды, өйткені сен өзің өмірсің! Сен бізді қуанышқа бөлейсің, сен бізге күш бересің... »
Су тек адамдарға ғана керек пе?
Оқушылар: Су, сонымен қатар, өсімдіктер мен жануарларға да керек.
|
Оқулық
Оқулық суреттері
Таза су
|
|
Мұғалім: Су егіс даласына, орман-тоғайларға да керек. Онсыз не аң, не құс, не адам өмір сүре алмайды.
Ұ, Ж Сабақтың тақырыбын анықтаңдар. Сабақтың соңында қандай мақсаттарға жетуіміз керек екенін ойланыңдар. Оқушылар:
еліміздің аумағының қайда және елді мекендердің ол аймақта неліктен пайда болғанын білеміз;
табиғат жағдайлары адамдардың қоныстануына қалай әсер ететінін талдап үйренеміз.
|
Тақта
| |
Жаңа сабақ
|
Мұғалім: Бүгін біз Қазақстанның картасы бойынша саяхаттаймыз. Адамдар еліміздің аумағы бойынша қай жерлерге қоныстанды, олардың қоныстануына жер бедері, климат, өсімдіктер мен жануарлар әлемі, су нысандары қалай әсер етті, осы сұрақтардың жауабын білетін
боламыз.
Су көздерінен бастайық. Қазақстанда қандай ірі көлдер, өзендер, теңіздер бар? Карта бойынша анықтаңдар.
Оқушылардың жауаптары
Каспий және Арал теңіздері, Балқаш, Жайсан, Алакөл көлдері, Орал, Ертіс, Сырдария, Есіл, Торғай, Ырғыз өзендері және т.б.
Мұғалім: Жер бедері дегеніміз не?
Оқушылар: Жер бедері дегеніміз – жер бетінің ойлы-қырлылығы. Жер бедерінің екі негізгі пішіні бар: таулар және жазықтар.
Мұғалім:
Қазақстанда қандай ірі таулар бар?
Оқушылар:
Алтай, Іле Алатауы (Тянь-Шань тауының сілемдері). Мұғалім:
Адам өмірінде климаттың алатын рөлі өте зор. Климат дегеніміз – ауа райының жергілікті жердегі көп жылдық режимі.
Сыныпқа тапсырма: Мына сұрақтар бойынша ойланыңдар:
адамдар ертеректе еліміздің қай аймағында қоныстанды: оңтүстікте ме, солтүстікте ме?
неліктен адамдар табиғаты бай, көп жануарлар тіршілік ететін жерлерді таңдады? Жауаптарыңды дәлелдеңдер.
Оқулықтағы мәтінді оқу (тапсырма орындалмайды).
|
Оқулық
Карта (оқулық қосымшасы)
Дәптер
Оқулықтағы карта, жазуға арналған парақтар
Электронды қосымша
|
|
Мұғалім:
|
|
|
Табиғат жағдайларының адам өміріндегі рөлінің орны өте зор екеніне көздерің жетті. Қазір топта жұмыс істей отырып, Қазақстанның картасын зерттейсіңдер және тапсырманы орындайсыңдар.
(Т) Топта жұмыс жасау
1-топтың тапсырмасы
«Су» сөзі қалалар мен ауылдардың атауларына кірігіп кеткен. Қазақстан картасын қарап шығып, өзеннің (көлдің, теңіздің) атауымен байланысты немесе атауға «су» сөзі кіріккен қалалар мен ауылдарды табыңдар.
2-топтың тапсырмасы
Картадан елді мекен атауында «Тау», «төбе» сөздері кездесетін қалалар мен ауылдарды табыңдар.
3-топтың тапсырмасы
Картадан еліміздің оңтүстігінде және Жетісуда орналасқан ежелгі қалалар – Түркістан, Шымкент, Тараз, Алматыны табыңдар. Олар неліктен осы жерлерде пайда болды,
түсіндіріңдер?
Топтардың тапсырмаларды көрсетуі.
Слайд-презентацияны көру және электронды қосымшадан тапсырманы орындау.
|
Қазақстан картасы
Оқулық картасы
|
Рефлексия
|
ҚБ «Үш смайлик» стратегиясы.
Мұғалім оқушыларға көңілді, бейтарап және мұңайып тұрған үш смайликтің суреті бейнеленген карточкаларды көрсетеді. Оқушылар өз көңіл күйлеріне сай келетін суретті таңдайды.
Мұғалім: Мына өлең шумағын тыңдап, біздің сабағымыздың тақырыбымен қандай байланысы бар екенін түсіндіріңдер
Су деген – өмір көзі, Тіршіліктің нәрі бұл. Су болмаса оянбайды, Табиғаттың барлығы.
Болмас еді шөп-шалаң, Болмас еді тірі жан.
Сол себепті балалар, Ысырап қылмайық суды.
Оқушылардың жауаптары
|
Дәптер
|
Үй тапсырмасы
|
Ғаламтор ресурстарын және қосымша әдебиеттерді қолданып, мына сұрақтардың жауаптарын
|
Оқулық
|
|
тап:
сенің тұрып жатқан қалаңның немесе ауылыңның атауы қандай мағынаны білдіреді?
бұл елді мекен қалай және неліктен пайда болды?
оның пайда болуына қандай табиғат жағдайлары әсер етті?
|
|
Мектеп: Мұғалімнің аты-жөні:
Сынып:
|
Пән: Дүниетану №28 сабақ
Ортақ тақырып: Су – тіршілік көзі. Бөлімше: Туризм.
|
Күні:
|
Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:
|
Тақырып:
|
Туристің қайда саяхаттағаны дұрыс?
|
Оқыту мақсаты
|
3.2.4.1 Қазақстанның барынша тартымды туристік нысандардың рейтингісін жасау.
|
Сабақтың мақсаты (Күтілетін нәтижелер)
|
Барлық оқушылар:
Қазақстанда қандай табиғаты әсем көрікті жерлер және мәдени нысандар бар екендігін біледі;
екеуінің арасындағы айырмашылықтарды көрсетеді.
Көптеген оқушылар:
сипаттамасы бойынша Қазақстанның туристік нысандарын атайды;
еліміздегі туристік нысандардың рейтингісін құрастырады;
туристік саяхаттың бағдарын таңдайды.
Кейбір оқушылар:
Қазақстандағы «туризмнің жеті кереметін» анықтайды;
Қазақстандағы кез келген туристік нысанның әсемдігі мен пайдасы жайында әңгіме жазады.
|
Тілдік мақсат
|
Оқушылар Қазақстандағы ең көрікті туристік нысандар жайында баяндайды.
Пәнге қатысты лексика мен терминология:
Көрікті туристік нысан, рейтинг.
Диалогке/жазылымға қажетті тіркестер
Қазақстанда табиғаты әсем көрікті жерлер мен мәдени нысандары өте көп.
Туристер алдына қойған мақсаттарын негізге ала отырып, саяхаттайтын нысандарды таңдайды.
Талқыланатын мәселелер:
Қазақстанда табиғаты әсем қандай көрікті жерлер бар?
Қазақстандағы қандай тарихи және мәдени нысандарды білесіңдер?
|
|
Туристік саяхаттың бағдарын қалай таңдау керек?
Қазақстанның қандай туристік нысандары ЮНЕСКО Әлемдік мұра тізіміне кірген?
Жазылым:
Оқушы дәптеріне Қазақстандағы кез келген туристік нысанның әсемдігі мен пайдасы жайында әңгіме жазу.
|
Алдыңғы білімдер
|
Қазақстандағы туризм
|
Сабақтың жоспары
|
Сабақ кезеңдері
|
Жоспарланған іс-әрекет
|
Ресурстар
|
Ой қозғау
|
Мұғалім: Сырбай Мәуленовтың «Туған жер» өлеңін тыңдайық:
Торғай бойы, Тосын жері, Бұйра құмның бөктері.
Жаз самалы жан тербетті, Қандай әсем көктемі.
Биік шыңның бауырында, Бұйра толқын бал бұлақ. Бүгін мені қарсы алғандай, Ағып жатыр сылдырап.
Құрбылармен әзілдесіп, Ойнап-күліп күн ұзын. Көк шалғында көтеремін, Сырлы аяқтың қымызын. О, достарым, туған жердің, Жүзі ыстық керемет.
Тұр ма әлде тас төбемнен, Ғажайып нұр себелеп.
– Балалар, сабағымыздың тақырыбы қандай болмақ?
Дұрыс, балалар! Біз Қазақстан жайында, нақтырақ айтсақ, Қазақстандағы туризм жайында айтатын боламыз.
Әлемде көрнекті жерлер өте көп. Парижге барып, Эйфель мұнарасын көріп келдім,
Венециядағы қайықтармен серуендедім, ыстық жақтарға барып, жағажайда демалдым
дегендерді естіп жатамыз. Бірақ әрбір адам өз еліндегі барлық көрнекті жерлерді көрдім деп
|
Дүниежүзінің көрікті жерлерінің
|
Достарыңызбен бөлісу: |
