Сабақ Сабақтың тақырыбы: Адам организмі. Сабақтың мақсаты: балалардың адам ағзасының құрылымы, салауатты өмір салты, дене шынықтыру туралы білімдерін шыңдау

Плакаттағы жазуды оқы:

• 
  Бұл мақалдың мағынасын қалай түсінесің?
  
• 
  Денсаулық туралы тағы қандай мақалдар білесің?
  

- Дені сау адам дегенді қалай түсінесің?

- Дені сау адамды сипаттап бер.

- Дені сау адам - бұл ...

Мұғалім: «мығым, күшті, семіз, ебедейсіз, көңілді, шапшаң, әдемі, бүкір, қызылшырайлы, сымбатты ...», т.б. тірек сөздер жазылған карточкаларды көрсетеді.

Балалар «Дені сау адам» деген тақырыпта сурет салса да болады.

«Жақсы-жаман» ойыны.

Денсаулыққа не пайдалы, не зиян?

Жақсы Жаман

1. 
   1
   
2. 
   2
   
3. 
   3
   

Денсаулықты сақтау ережелерін қайталау. Табиғат дәрігерлерінің кеңестері:

1-топ - «Су» дәрігердің кеңесі.

2-топ - «Таза ауа» дәрігердің кеңесі.

3-топ - «Жаттығу» дәрігердің кеңесі.

4-топ - «Дене сұлулығы» дәрігердің кеңесі.

5-топ - «Дұрыс тамақтану» дәрігердің кеңесі.

6-топ - «Демалыс» дәрігердің кеңесі.

Әр топ осы кеңестердің адам денсаулығын сақтауда қандай рөл атқаратынын айтып береді.

III. Оқулық бойынша жұмыс.

«Адам организмі» мәтінін оқу.

1. Сабақ соңында «Спорт - денсаулың кепілі» деген тақырыпта көңілді тапқырлар жарысын, викторина немесе тест, «Өзіңді тексер» тапсырмасын беруге болады.

Негештің сұрағы:

- Адам неге өз денсаулығын сақтауы тиіс?

Біз адам - табиғаттың бір бөлшегі екенін білеміз. Ол еңбек етеді, ойлайды және жануарлардан осынысымен ерекшеленеді («Адамның дене құрылымы» атты кестені ілеміз).

Адамның барлық дене мүшелерінің бір-бірімен мықты байланыста екенін дәлелде. Адам организмі біртұтас дүние деуге бола ма?

II. Жүзеге асыру.

1. 
   Жаңа тақырып бойынша жұмыс.
   

Балалар басын, маңдайын, желкесін, шынтағын, тізесі мен қол саусақтарын ұстап көреді.

• 
  Сендер нені ұстап көрдіңдер? (Сүйектерді)
  
• 
  Олар қандай екен? (Қатты, мығым)
  

- Қаңқаның бөліктерін ажырата білу керек.

- Мәтін бойынша әңгімелесу.

- Адам қаңңасы қандай рөл атқарады?

4. Негештің сұрағы:

- Адам неге құлаудан, бір жерін соғып алудан сақтануы қажет?

Балалар сабақта өздері жасаған бақылау нәтижесі бойынша қорытынды шығарады, сызба құрастырады.

Қаңқа дене тұлғасын құрайды, қозғалысты қамтамасыз етіп, маңызды ішкі ағзаларды зақымданудан қорғайды. Қаңқа қол мен аяқ, бас, кеуде мен барлық дене мүшелері үшін тірек рөлін атқарады. Адам денесінің сымбаттылығы да қаңқаға байланысты.

Адам дұрыс отыруға, дұрыс жүріп-тұруға дағдылануы үшін не істеуі қажет?

Дұрыс жүріп-тұрмау салдарынан жүрек, өкпе мен ішкі ағзалар қызметі бұзыла ма?

Ерте-ерте ертеде бір патшаның қызы - Алтын бұрымды сұлу өмір сүріпті. Оның жүрісі аққудың жүзгеніндей әдемі еді, бойы - оқтай түзу, денесі - сымбатты еді.

• 
  «Оқтай түзу» және «денесі сымбатты» деген сөздерді қалай түсінеміз?
  
• 
  Дене сымбатты болуы үшін не істеу керек?
  
• 
  Адам өзінің жүріс-тұрысын өзі қалыптастыра ала ма?
  
• 
  Дене бітімі қисық адам қандай мамандықты игере алмайды?
  

(Балаларға жаднама беріледі, оны ата-аналарына көрсетуі керек).

Қымбатты балалар! Құрметті ата-аналар! Естеріңізде болсын!

1. 
   Баланың дене бітімінің дұрыс қалыптаспауы денсаулыққа зиян келтіріп
   

2. 
   Баланың дене сымбаты үстел басында, партада немесе ойнаған кезде дұрыс
   

3. 
   Отырған кезде аяқты нық басып отыру қажет, арқа мен қол, бас пен аяқ,
   

4. 
   Отырған кезде адамның арқасы орындық арқасына тиіп тұруы қажет, ал
   

5. 
   Көз бен үстелдің арасында 30 см қашықтық болуы қажет.
   
6. 
   Кітапты еңкейтіп, ал дәптерді 30 градусқа қисайтып ұстау қажет.
   
7. 
   Жантайып жатып оқуға және үнемі бір қолға салмақ салуға болмайды.
   
8. 
   Дене сымбатын велосипед те бұзады.
   
9. 
   Дене бітімін түзету үшін қатты матрасқа жатып ұйықтау керек.
   
10. 
    Дене бітімін түзету үшін балалар күнделікті жаттығу жасап, өз-өзін
    

1. 
   Балалар қолы мен аяғын ұстап көреді. Сол қолымен оң қолының
   

2. 
   Оқулықтағы мәтінді оқу.
   

- Тақырыпқа қатысты әңгіме құруға болады (мәтіннің соңындағы сұрақтарды қоюға да болады)

- Неге дене тұрқы бұзылған адамның жүрегі, өкпесі мен өзге де ішкі ағзаларының жұмысы бұзылады, ал спортпен айналысатын адамдар кең иықты, аяқ-қолы күшті болып келеді? Ондай адамдардың күшті және шапшаң болуының сыры неде?

Балалар өз пікірлерін білдіреді, қорытынды жасап, талдайды.

4. Дені сау адамды сипаттайтын сөздерді таңдап алыңдар:

- Біз қандай құпияларды білеміз?

Бірінші құпия - жақсы мінез.

Екінші құпия - шыныққан дене.

Үшінші құпия — дұрыс тамақтану.

Төртіпші құпия - күн тәртібін сақтау.

Бесінші құпия - күн сайын дене еңбегімен айналысу.

- Сендер қалай ойлайсыңдар, осының бәрін күн сайын жасауға бола ма?

Қорытынды. Әр адам өз денсаулығын күтуі қажет.

IV. Қорытынды блок.

1. «Өзіңді тексер» бөлімінің сұрақтары:

- Адам қозғалысында бұлшықет пен сүйектер қандай рөл атқарады?

- Жүгіргенде және жүзгенде кеуденің, қолдар мен аяқтардың қандай бұлшықеті дамиды?

- Бұлшықетті дамыту үшін не істеу қажет?

- Неліктен баланы «қартайған бала» деп атайды?

«Кім көп біледі» ойыны.

Балалар дені сау адамның белгілерін атап шығады (көңілді, сергек, оқтай түзу, дұрыс тамақтанады, терісі таза, спортпен шұғылданады және т.б.).

• 
  Балалар, адам тыныс алу үшін қандай газ қажет? (Оттегі)
  

• 
  Қане, бәріміз аузымызды жауып, мұрнымызды қысып тұрып демалып
  

• 
  Ауаның құрамы қандай?
  

- Адам өмір бойы дем алады - ауаны жұтып, сыртқа шығарлды. Жұтқан кезде ауа мұрын қуысымен кеңірдек, көмекей жолдары арқылы өкпеге жетеді. Бұл мүшелердің бәрі бірігіп тыныс алу жүйесін құрайды.

1.Оқулық бойыншажұмыс:

а) Мақаланы оқып, жұптасып пікір алмасу;

ә) Тыныс жолдарын қорғаудың негізгі ережелерін анықтау.

Әрі қарай балалар мәтіннен мұрын қуысының маңызын біліп, адам денсаулығы үшін мұрын қандай рөл атқаратынын бығамдайды.

2.Сөздік жұмыс. Көмей, кеңірдек, өкпе.

3. Жағдайға талдау жасау.

Мерейтойы әжемнің:

Қонаққа толы үйіміз.

Күлкі, әзіл көбейді,

Бұрқыраған көк түтін.

Қонақтар аса көңілді,

Маған ғана күлкі жоқ.

Түтіннен әбден тұншықтым,

Маған мұнда орын жоқ.

- Темекі түтіні адам денсаулығына қандай зиян келтіреді?

4. «Дұрыс жауабын тап» ойыны.

- Сенің қасыңда біреу темекі тартып тұрса:

а) Былайырақ барып тұру қажет.

б) Темекі тартып тұрған адамға жақын тұру керек.

- Адамның тыныс алу жүйесінің құрылымы қандай және ол қалай жұмыс істейді?

- Өкпе қандай бөліктерден тұрады?

- Өкпе көпіршіктері қандай қызмет атқарады?

- Тұмау кең таралған кезде дүкен, емхана және басқа мекеме қызметкерлері неліктен аузы-мұрнына дәке байлап алады?

Мұғалім балалардың бұлшықет, тыныс жолдары туралы білімін тексеріп, олардың жауаптарын қорытады.

- Тамақ жемей дені сау адам бола аламыз ба?

-Дұрыс, «Ас - адамның арқауы» дейді, адам тамақсыз өмір сүре алмайды. Адам баласы неғұрлым көп еңбек етіп, спортпен шұғылданса, соғұрлым тәбеті артады. Қоректік заттар тұтас ағзаға қажет. Ас адамның өмір сүруі, өсуі үшін қажет және жалпы ағза жұмысын жақсартады. Адам организмі дұрыс дамуы үшін әртүрлі тамақ жеу қажет.

- Ас қалай қорытылады?

Тәжірибе жұмысы.

- Нанның бір тілімін алып, ауыздарыңа салыңдар. Не болып жатыр? (Балалар ас қорытуға қандай органдар қатысатынын және ол қалай жүретінін айтып береді.)

«Ас қорыту жүйесі» сызбасы жасалады.

1. Оқулық бойынша жұмыс.

а) Мәтінді оқу. Оқушылар сабақ барысында қандай жаңа мәлімет алғанын және осы тақырып бойынша тағы не білгілері келетінін айтады.

ә) Мәтін мазмұны бойынша әңгіме.

- Адамдарға тамақ не үшін қажет?

- Ас қорыту мүшелерін ата (Нашар меңгерген балалар сызбаны пайдалануына болады.)

• 
  Аят таңғы ас мәзірін дұрыс таңдады ма? Мұндай астың ағзаға пайдасы бар ма?
  

3. «Бұл өте қызық» айдары.

Жеміс-жидек пен көкөністер - дәрумен мен минералды заттардың негізгі көзі болып табылады. Дәруменнің басым бөлігін адам ағзасы тамақтану нәтижесінде алады. Сондықтан дәруменге бай тағамдарды тұрақты жеп отыру керек. Дәруменнің негізгі топтары: С, В¹, В², В¹³, А, Д, Е.

Алдын ала дайындалып келген балалар осы дәрумендерге сипаттама береді.

1-оқушы: А дәрумені - өсуге қажет. Сонымен қатар ол көздің көру қабілетін сақтауға көмектеседі. А дәрумені сүт, сәбіз бен көк пиязда болады.

2-оқушы: С дәрумені сарымсақ, пияз, орамжапырақ, жалпы барлық жеміс-жидек пен көкөніс құрамында «жасырынып» жатады.

3-оқушы: Д дәрумені тісімізді сақтайды. Онсыз адамның тісі осал, сынғыш болады. Д дәрумені сүт, балық, сүзбеде болады. Күнге қыздырынған кезде де Д дәруменін аламыз.

Бұл жерде балалар тамақтану гигиенасы туралы әңгімелеп береді. Көкөністер мен жемістерді алдымен міндетті түрде жылы сумен жуып, микробтан тазартып, содан кейін ғана жеу керек.

Адам ағзасы тамақпен бірге қандай нәрлі заттарды алады?

Табиғатта қандай дәрумендер кездеседі?

Негештің сұрағы:

- Тісті неге күніне екі рет тазалау керек?

V. Үйге тапсырма. «Ас қорыту жүйесі» мәтінін оқып, өзіңнің тамақтану тәртібің жөнінде хабарлама дайында.
6-САБАҚ
Сабақтың тақырыбы: Қан айналым жүйесі.

Сабақтың мақсаты: қан айналым жүйесіндегі негізгі мүше -жүрек және оның жұмысымен танысу; балаларды жүрек: жұмысын жақсартуға қажетті негізгі ережелермен таныстыру.

Сабақтың көрнекілігі: «Жүрек және қан тамыр жүйесі» кестесі, резеңке, груша.

Сабақтың барысы:

Қызығушылықты ояту.

1. 
   Балалар өздерінің тамақтану тәртібі жайлы әңгімелеп береді.
   

• 
  Тамақтанудың адам денсаулығына әсері қандай?
  

Бір дана адамнан: «Адамға байлық қымбат па, әлде атақ – даңқ қымбат па?» -

деп сұрапты. Ол: «Екеуі де емес, денсаулық қымбат. Дені сау қайыршының өзі сырқаттанып жатқан патшадан бақытты», - деп жауап беріпті.

• 
  Ол неге бұлай деді? Мағынасын түсіндір.
  

қорытындылайық.

- Адамның дене құрылысы, ондағы ағзалардың жұмысын қандай ғылым зерттейді?

- Денсаулықты күту мен нығайту жөніндегі ғылым қалай аталады?

- Сонымен, біз бүгін жүрек пен оның жұмысын, қан айналым жүйесін оқып - үйренеміз.

- Адамның жүрегі қай жерде орналасқан?

Практикалық жұмыс.

Балалар өз жүректері қай жерде екнін тауып, ол көкірек қуысының сол жағынан орналасқанын айтады.

Мұғалім кестеден жүректі көрсетеді, сосын балаларға жұдырықтарын түюін өтінеді. Сол арқылы бала өзінің жүрегінің көлемін біле алады.

• 
  Жүрек деген не?
  

туралы әңгімелеп береді: Жүрек – бұлшықеттен құралған тығыз қалта, жүректің ішінде қан мен қан тамырлары болады. Жүректегі қан ірі қан тамырлары арқылы шығады. Жүрек насос сияқты жұмыс істейді: жиырылады, араға үзіліс салып қайта жазылады, соның нәтижесінде ондағы қан тамырлармен қозғалады. Тәжірибе жұмысы.

• 
  Қолдарыңа ішіне су толтырылған резеңке грушаны алып,қысыңдар. Оның
  

1. 
   Оқулық бойынша жұмыс.
   

Бұл жұмысты бірнеше топқа бөлініп орындауға болады.

1-топ - жүрек туралы.

2-топ - қан тамырлары туралы.

3-топ - жүректі шынықтыру туралы.

Топтағы балалар мәтінді оқып, талдайды және пікірлерімен бөліседі. Содан соң әр топ мәтіннің өзіне тапсырылған бөлімін баяндап береді және бір-біріне сұрақтар қояды.

Оқулықтағы тапсырма бойынша зерттеу және салыстырмалы талдау жаса.

Қорытындыны балалар жасайды: сау жүрек - адам организмінің өмір сүруінің негізі.

2. 
   Сөздік жұмыс.
   
3. 
   Практикалық жұмыс. Қан аққан кезде алғашқы медициналық жәрдем
   

4. 
   Қан айналым жүйесін сипатта (Тапсырманы орындауға қиналсаң,
   

Негештің сұрағы:

- Неге адам өз жүрегін сақтауы тиіс?

V. Үй тапсырмасы. «Қан айналым жүйесі» мәтінін оқу; қайталау үшін берілген сұрақтарға жауап беру; жүректі шынықтыру тәртіптерін орындау.
7-САБАҚ
Сабақтың тақырыбы: Организм қажетсіз сұйық заттарды қалай шығарады?

Сабақтың мақсаты: балаларға денедегі артың заттарды бөлу жүйесіндегі ағзалар құрылымы мен олардың жұмысы туралы түсінік беру; тазалық тәртіптерін орындау қажеттігіне үйрету.

Сабақтың көрнекілігі: «Сұйықтың бөлу органдары», «Адам терісі» кестелері.

Сабақтың барысы:

1. «Қан анайналым жүйесі», «Ас қорыту жүйесі» тақырыптарын қайталау.

- Қан айналым жүйесі қандай мүшелерден тұрады?

- Қан ненің әсерімен қозғалады?

- Жүрек неден тұрады?

Сонымен, адамның барлық дене мүшелері үздіксіз жұмыс істейді. Олар су, тамақ және ауамен қоректенеді.

Корлсон мен Айболит кездесіп қалды. Карлсонайтты: «Түсте таша ас іштім, таң атқалы бері үш банка құлпынай тосабын бітірдім. Бәліш, торт пен кәмпит де жедім. Бірақ моторым оталар емес, не болғанын білмедім...

Айболит балаларға сұрақ сұрақ қойды:

- Карлсонның моторы неге оталмай тұр? Оған не болды?

1. 
   Сабақ тақырыбы бойынша жұмыс істеу.
   

ә) Сызба бойынша жұмыс.

5. 
   Сөздік жұмыс.
   

Балалар өзара хат алмасады, оқып, хаттарының ортақ белгілерін табады. Олардың айырмашылығы қандай?

- Тері дегеніміз не? Ол қандай қызмет атқарады?

- Адам ағзасынан қажетсіз заттар қалай шығарылады?

Сабақты балалар қорытады: денедегі артық су мен қажетсіз тұздар теріден тер түрінде, бүйрек арқылы зәр түрінде шығарылады. Тамақ қалдықтары ішек арқылы, ал ауа «қызметін атқарып болған соң» өкпе арқылы сырқа шығарылады.

Негештің сұрағы:

- Адам өз терісін неліктен күтуі керек?